HMS Mohawk (1937)

HMS Mohawk – brytyjski niszczyciel z okresu II wojny światowej, typu Tribal, w służbie Royal Navy w latach 1938–1942. Nosił znaki taktyczne L31, F31, G31. Podczas wojny służył w kampanii norweskiej i na Morzu Śródziemnym, gdzie został zatopiony 16 kwietnia 1941 przez włoskie okręty, w bitwie pod Safakisem.

HMS Mohawk (F31/G31)

Historia
Stocznia	Thornycroft(inne języki), Southampton
Położenie stępki	16 lipca 1936
Wodowanie	15 października 1937
Royal Navy
Wejście do służby	7 września 1938
Zatopiony	16 kwietnia 1941
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 1854 t pełna: 2519 t
Długość	114,9 m
Szerokość	11,12 m
Zanurzenie	3,96 m
Napęd
2 turbiny parowe o mocy łącznej 44 000 KM, 3 kotły parowe, 2 śruby
Prędkość	36 w
Zasięg	5700 Mm przy 15 w
Uzbrojenie
8 dział 120 mm (4xII), 4 działka 40 mm plot (1xIV), 8 wkm plot Vickers 12,7 mm (2xIV), 4 wt 533 mm (1xIV), 20 bg, 2 mbg (stan na 1939-40, szczegóły w tekście)
Załoga	190

Ten artykuł dotyczy niszczyciela z okresu II wojny światowej. Zobacz też: inne okręty o tej samej nazwie.

Za przebieg służby HMS „Mohawk” otrzymał 7 wyróżnień bitewnych (battle honours): Norwegia 1940, Kalabria 1940, Libia 1940, Morze Śródziemne 1940-41, bitwa koło przylądka Matapan 1941, konwoje maltańskie 1941, Sfax 1941^[1].

Budowa

Osobny artykuł: Niszczyciele typu Tribal (1936).

Okręt zamówiono 10 marca 1936 w ramach programu budowy na 1935 rok i stępkę pod jego budowę położono 16 lipca 1936 w stoczni Thornycroft(inne języki) w Woolston (Southampton; w tej samej stoczni budowano bliźniaczy „Nubian”(inne języki)). Kadłub wodowano 15 października 1937^[2], a okręt wszedł do służby w Royal Navy 7 września 1938. Był to jedenasty okręt noszący nazwę „Mohawk” (od plemienia Mohawków), m.in. po niszczycielu z I wojny św. Koszt budowy bez uzbrojenia i wyposażenia łączności wyniósł £339.585^[1].

Zarys służby

„Mohawk” wszedł do służby w składzie 4. Flotylli Niszczycieli Floty Śródziemnomorskiej stacjonującej na Malcie (do kwietnia 1939 noszącej nazwę 1. Flotylli Niszczycieli Tribal). W grudniu 1938 zmieniono mu numer taktyczny z L31 na F31.

W marcu 1939 uczestniczył w patrolach na wodach Hiszpanii, gdzie dobiegała końca hiszpańska wojna domowa. 23 marca uratował 5 lotników niemieckich z rozbitego samolotu pod Barceloną^[1].

Początek II wojny światowej

Tuż po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 skierowany został na Morze Czerwone w celu kontrolowania ruchów włoskich statków koło włoskiego Somali (Włochy nie przystąpiły jeszcze wówczas do wojny)^[a]. W pierwszej połowie października został przeniesiony na wody brytyjskie – do Floty Metropolii (Home Fleet), razem z 4. Flotyllą. Następnie niszczyciele flotylli głównie patrolowały i osłaniały konwoje na Morzu Północnym oraz działały z siłami głównymi floty, bazując w Scapa Flow.

16 października „Mohawk” został uszkodzony bliskimi wybuchami dwóch bomb podczas nalotu niemieckich bombowców Junkers Ju 88 z I./KG.30 na Firth of Forth^[3]. Od odłamków i z ran zginęło 13 członków załogi, w tym dowódca, a 30 zostało rannych^[4] (według innych źródeł, zginęło 16 członków załogi^[5]). Dowódca, kmdr por. Richard Jolly, mimo ciężkiej rany, doprowadził okręt 56 kilometrów do portu, za co pośmiertnie został odznaczony Empire Gallantry Medal^[b]. Okręt był następnie remontowany w stoczni Hawthorn Leslie w Hebburn do 14 grudnia. Po powrocie do służby, podczas patrolu 15 grudnia odholował uszkodzony na minie niszczyciel HMS „Kelly”.

„Mohawk” wziął udział w kampanii norweskiej w 1940. Tuż przed niemieckim atakiem na Norwegię, wieczorem 7 kwietnia wypłynął na patrol w rejonie Stavanger z krążownikami i niszczycielami brytyjskimi oraz polskimi^[c], poszukując niemieckich okrętów, lecz bez kontaktu z nieprzyjacielem. Następnie 9 kwietnia wyruszył w eskorcie 4 krążowników, które miały zaatakować niemieckie okręty pod Bergen, lecz operacja została odwołana i okręty dołączyły do sił głównych Home Fleet, atakowane po drodze przez lotnictwo (zatopiono wówczas niszczyciel HMS „Gurkha”)^[d]. W toku dalszych działań m.in. 13 maja był atakowany przez lotnictwo pod Ålesund, a 14 maja wspierał lądowanie pod Namsos (operacja Henry).

11 czerwca „Mohawk” (z HMS „Vansittart”) ewakuował dyplomatów i uchodźców z Holandii do Wielkiej Brytanii.

Morze Śródziemne

15 czerwca „Mohawk” został przydzielony do 14. Flotylli Niszczycieli i przebazowany na Morze Śródziemne (z HMS „Jervis”, „Janus”, „Juno” i „Nubian”(inne języki)). 29 czerwca przybył do bazy w Aleksandrii, w skład Floty Śródziemnomorskiej. Znak burtowy zmieniono mu wówczas z F31 na G31^[1].

„Mohawk” następnie brał udział w operacjach sił floty na wschodnim Morzu Śródziemnym, m.in. osłonie sił głównych i eskorcie konwojów. 9 lipca 1940 brał udział w bitwie koło przylądka Stilo z flotą włoską (bitwa pod Kalabrią). Pod koniec sierpnia wraz z „Nubian”" i „Janus” przebazowano go do Gibraltaru, w skład Zespołu H. Osłaniał stamtąd pancernik HMS „Valiant”, lotniskowiec „Illustrious” i krążowniki „Coventry” i „Calcutta” podczas ich przejścia do Aleksandrii (operacja Hats). 5 września powrócił z zespołem do Aleksandrii.

21 września wraz z niszczycielami „Janus”, „Jervis” i „Juno” bombardował Sidi Barrani. W nocy 12 listopada 1940 wraz z 3 krążownikami i"”Nubianem” uczestniczył w akcji zespołu X, zakończonej zatopieniem włoskiego konwoju 4 statków w rejonie Sazan. „Mohawk” przy tym uszkodził stary torpedowiec „Niccolò Fabrizi”^[e].

Od 7 do 15 stycznia 1941 „Mohawk” brał udział w eskorcie sił głównych Floty Śródziemnomorskiej osłaniających konwoje na Maltę MW-5½, ME-5½ i ME-6 (operacja MC-4), w tym od 10 stycznia osłaniał konwój z zachodu WS-5A (operacja Excess). Podczas tego, 10 stycznia holował uszkodzony niszczyciel HMS "Gallant" i walczył z silnymi atakami lotnictwa. Od 20 do 24 marca osłaniał konwój na Maltę MW-6 (operacja MC-9). Brał następnie udział w bitwie pod Matapanem 28 marca 1941.

16 kwietnia 1941 „Mohawk” w składzie zespołu K (niszczyciele HMS „Nubian”, „Jervis” i „Janus”) wziął udział w bitwie z tzw. konwojem „Tarigo” pod Safakisem u wybrzeża Tunezji. Okręty brytyjskie zatopiły cały konwój pięciu statków i trzy włoskie niszczyciele eskorty: „Luca Tarigo”, „Baleno”(inne języki) i „Lampo”, jednakże HMS „Mohawk” został sam storpedowany przez „Luca Tarigo” i unieruchomiony. Zginęło przy tym 41 członków załogi, uratowano 168. Obezwładniony okręt został dobity artylerią HMS „Janus” w rejonie pozycji 34°56′N 11°42′E^[1].

Dowódcy:^[6]

• 12. 07. 1938 – 16. 10. 1939†: Cdr. (kmdr por.) Richard Jolly
• 16. 10. 1939 – 19. 10. 1939: Lt. (kpt. mar.) Denis Hall-Wright (tymczasowy)
• 19. 10. 1939 – 16. 04. 1941: Cdr. (kmdr por.) John Eaton

Dane

Szczegółowy opis i dane techniczne – w artykule niszczyciele typu Tribal (1936)

Uzbrojenie

1939-1940:

• 8 dział kalibru 120 mm (4.7in) QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (4xII)
  • długość lufy: L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 15 520 m, kąt podniesienia +40°, masa pocisku 22,7 kg, zapas amunicji 300 pocisków na działo (w tym 50 oświetlających)
• 4 automatyczne działka przeciwlotnicze 40 mm Vickers Mk VIII pom-pom, poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
  • długość lufy: L/39, donośność skuteczna w poziomie 3475 m, w pionie 1555 m, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 0,907 kg,
• 8 wkm plot Vickers 12,7 mm, poczwórnie sprzężonych (2xIV)
• 4 wyrzutnie torpedowe 533 mm QR Mk IX (1xIV) (4 torpedy Mk IX)
• 1 zrzutnia (na 3 bomby) i 2 miotacze bomb głębinowych (20 bomb głębinowych)

1940-1941

• 6 dział 120 mm (4.7in) QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (3xII)
• 2 działa uniwersalne 102 mm Mk XVI na podwójnej podstawie Mk XIX, osłonięte maską (1xII)
  • długość lufy: L/45, donośność maksymalna 18 150 m, w pionie 11 890 m, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 15,88 kg
• 4 automatyczne działka plot 40 mm Vickers Mk VIII pom-pom, poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
• 8 wkm plot 12,7 mm Vickers (2xIV)
• 4 wyrzutnie torpedowe 533 mm QR Mk IX (1xIV) (4 torpedy Mk IX)
• 1 zrzutnia (na 3 bomby) i 2 miotacze bomb głębinowych (20 bomb głębinowych)

Wyposażenie

• hydrolokator ASDIC
• system kierowania ogniem artylerii: główny dalmierz i punkt kierowania ogniem Mk I, 3,6-metrowy dalmierz i punkt kierowania ogniem przeciwlotniczym Mk II (na nadbudówce dziobowej)

Uwagi

1. Wraz z HMS „Gurkha”, „Sikh” i „Afridi”. G.Mason (op.cit.)
2. Odznaczenie wymieniono w 1940 na Krzyż Jerzego. Royal Navy (RN) Officers 1939-1945
3. Krążowniki lekkie HMS "Arethusa" i "Galatea" i niszczyciele HMS "Afridi", "Gurkha", "Sikh", "Mohawk", "Zulu", "Cossack", "Kashmir", "Kelvin" i polskie OORP "Grom", "Błyskawica" i "Burza" – Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 1 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 18-6-2009]
4. Krążowniki lekkie HMS "Manchester", "Southampton", "Sheffield" i "Glasgow", niszczyciele HMS "Gurkha", "Afridi", "Sikh", "Mohawk", "Somali", "Matabele", "Mashona" – Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL 1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 9-6-2009]
5. Brytyjski zespół: krążowniki lekkie „Orion”, „Ajax”(inne języki), „Sydney” i niszczyciele "Mohawk", "Nubian"; zatopione włoskie statki: "Antonio Locatelli" (5691 BRT), "Capo Vado" (4391 BRT), "Catalani" (2429 BRT), "Premuda" (4427 BRT); włoski krążownik pomocniczy "Ramb III" zdołał ujść – Don Kindell, NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940, Part 1 of 2

Przypisy

1. G. Mason (op.cit.)
2. Wodowanie 15 października 1937 – m.in. S.W.Patjanin (op.cit.). W G.Mason (op.cit.) i niektórych innych – 5 października 1937.
3. Jürgen Rohwer, Chronik des Seekrieges 1939-1945
4. Don Kindell, Casualty Lists of the Royal Navy and Dominion Navies, World War 2. 1st - 31st OCTOBER 1939
5. Krzysztof Dąbrowski, Trzy x Lufwaffe kontra Royal Navy - pierwszy nalot na Wyspy Brytyjskie, „Okręty Wojenne” nr 155 (3/2019), s. 61-62
6. HMS Mohawk (F 31) w serwisie uboat.net [dostęp 9-9-2009]

Bibliografia

• Geoffrey B Mason, HMS Mohawk – Tribal-class Destroyer (ang.) w serwisie naval-history.net [dostęp 9-9-2009]
• S.W. Patianin (С.В.Патянин): Esmincy tipa Tribal (Эсминцы типа "Трайбл"), seria Morskaja Kollekcyja 1/2002