Konwój Tarigo

Bitwa z konwojem Tarigo – starcie morskie podczas II wojny światowej pomiędzy okrętami brytyjskimi a konwojem włosko-niemieckim, 16 kwietnia 1941 roku, koło Wysp Karkanna u wybrzeży Tunezji na Morzu Śródziemnym. Konwój ten określa się nieoficjalną nazwą Tarigo od okrętu flagowego jego eskorty „Luca Tarigo”; starcie znane jest także jako bitwa pod Safakisem.

Bitwa z konwojem Tarigo

II wojna światowa, kampania śródziemnomorska
Wrak włoskiego niszczyciela Lampo dryfujący na wodzie po bitwie
Czas	16 kwietnia 1941
Miejsce	koło Wysp Karkanna, Morze Śródziemne
Terytorium	Tunezja Francuska
Przyczyna	atak na konwój Osi do Afryki
Wynik	całkowite zwycięstwo Brytyjczyków, zniszczenie konwoju
Strony konfliktu
Wielka Brytania  Włochy  III Rzesza
Dowódcy
Philip Mack Pietro de Cristofaro †
Siły
4 niszczyciele 3 niszczyciele, 5 transportowców
Straty
1 niszczyciel zatopiony 43 zabitych 3 niszczyciele, 5 transportowców zatopionych 700-1800 zabitych
Położenie na mapie Morza Śródziemnego miejsce bitwy
35°09′27,13″N 11°30′49,22″E

Podłoże

Morze Śródziemne było podczas II wojny światowej areną wielu walk w osłonie konwojów. Państwa alianckie przede wszystkim organizowały konwoje z zaopatrzeniem w celu utrzymania ważnej bazy morskiej na Malcie, położonej prawie na środku Morza Śródziemnego, natomiast państwa Osi organizowały liczne konwoje dowożące zaopatrzenie z Włoch wojskom walczącym w Afryce Północnej.

8 kwietnia 1941 roku Brytyjczycy utworzyli na Malcie Zespół K (Force K) komandora Philipa Macka, mający działać przeciw żegludze pomiędzy Włochami a Afryką. W jego skład weszły 4 duże niszczyciele: HMS „Jervis” i „Janus” (typu J) oraz „Nubian”(inne języki) i „Mohawk” (typu Tribal). Okrętem flagowym był „Jervis”.

13 kwietnia 1941 roku z Neapolu wyszedł konwój Osi do Tunezji, składający się z 5 statków: niemieckich „Adana” (4205 BRT), „Arta” (2452 BRT), „Aegina” (2447 BRT), „Iserlohn” (3704 BRT) przewożących żołnierzy i włoskiego „Sabaudia” (1590 BRT) transportującego amunicję. Statki eskortowane były przez trzy niszczyciele: duży „Luca Tarigo” (okręt flagowy, komandor porucznik Pietro de Cristofaro) i dwa mniejsze „Lampo” i „Baleno”(inne języki).

Brytyjczycy uzyskali informacje o wyjściu konwoju z wywiadu radiowego, następnie konwój został po południu 15 kwietnia 1941 odkryty przez samolot rozpoznawczy Martin Maryland, po czym wysłano w morze zespół K. Samolot rozpoznawczy został dostrzeżony przez Włochów i zażądali oni wsparcia lotniczego, które jednak nie zostało udzielone (tylko jeden samolot SM.79 wyleciał, lecz zawrócił na skutek złej pogody).

Starcie

Brytyjskie okręty przechwyciły konwój po północy 16 kwietnia, koło Wysp Karkanna. O 1:18 brytyjskie okręty na radarach wykryły obecność i położenie jednostek konwoju, same natomiast pozostały niezauważone. Dalej przybliżając się, o 2:20 Brytyjczycy otworzyli ogień. W następującym wkrótce potem starciu Brytyjczycy stosunkowo łatwo zatopili wszystkie 5 statków oraz niszczyciele „Lampo” i „Baleno”, więcej problemów sprawił im jedynie największy z włoskich niszczycieli „Luca Tarigo".

Na początku starcia „Jervis” i „Janus” celnie ostrzelały niszczyciel „Baleno”, który zaczął tonąć. „Nubian” ostrzelał ostatni transportowiec „Sabaudia”, lecz o 2:23 wykrył przybliżający się niszczyciel „Luca Tarigo”, do którego otworzył ogień z małej odległości, następnie dołączyły się też „Jervis” i „Mohawk”. „Jervis” trafił m.in. w mostek, ciężko raniąc dowódcę Pietro de Cristofaro, któremu wybuch oderwał nogę. Kontynuował on jednak dowodzenie okrętem, aż do śmierci z upływu krwi. Mimo uszkodzeń, ok. 2:30 jeden z oficerów „Tarigo” odpalił salwę torped, z których jedna trafiła „Mohawk” w rejonie dział rufowych, odrywając mu rufę, po czym trafiła go jeszcze następna^[1].

HMS „Nubian” ciężko uszkodził niszczyciel „Lampo”, który zatonął na płyciźnie. Ciężko uszkodzony „Tarigo” w dalszym ciągu jednak walczył z niszczycielami brytyjskimi. Po ostrzale przez HMS „Janus” między 2:47 a 2:59, Brytyjczycy pozostawili „Tarigo” sądząc, że zatonie i zajęli się innymi celami. Jednakże o 3.11 „Tarigo” jeszcze wypuścił niecelną torpedę w stronę HMS „Jervis”, po czym w następstwie został dobity ogniem z bliska przez HMS „Janus” i zatonął. W międzyczasie, brytyjskie niszczyciele zatopiły wszystkie transportowce.

Podsumowanie

Państwa osi utraciły w starciu 5 transportowców i 3 niszczyciele, z których „Lampo”, zatopiony na płyciźnie, został po kilku miesiącach podniesiony i skierowany do remontu. Zginęło, według różnych publikacji, 700–1800 żołnierzy i marynarzy, uratowano 1271. Starcie stanowiło dotkliwy cios dla zaopatrywania wojsk osi w Afryce.

Brytyjczycy odnieśli całkowity sukces, topiąc cały konwój z eskortą i tracąc jedynie 43 marynarzy, lecz musieli opuścić poważnie uszkodzony niszczyciel „Mohawk”, który został następnie dobity ogniem dział przez „Janus”. Jego wrak był jednak 27 kwietnia i 7 maja eksplorowany przez włoskich nurków, którzy, według niektórych autorów, uzyskali cenne dokumenty, wykorzystane w późniejszym ataku sił lekkich – Xª MAS na Aleksandrię^[2].

Dowódca „Luca Tarigo" i eskorty Pietro de Cristofaro został pośmiertnie odznaczony Złotym Medalem za Męstwo Wojskowe (Medaglia d'oro al Valor Militare), jego imię miał nosić jeden z nieukończonych niszczycieli typu Commendanti.

Zestawienie sił

Alianci

Zespół K (Force K) – komandor Philip Mack

• niszczyciele:
  • HMS „Jervis” – kmdr Philip Mack (okręt flagowy)
  • HMS „Janus” – kmdr por. J. A. W. Tothill
  • HMS „Nubian” – kmdr por. R. W. Ravenhill
  • HMS „Mohawk”† – kmdr por. J. W. M. Eaton

Państwa osi

• Eskorta konwoju – kmdr por. Pietro de Cristofaro - niszczyciele:
  • „Luca Tarigo”† (typu Navigatori) – kmdr por. Piero da Cristofaro (okręt flagowy)
  • „Lampo”† (typu Folgore) – kmdr ppor. E. Marano
  • „Baleno”(inne języki)† (typu Folgore) – kmdr ppor G. Arnaud
• konwój - transportowce:
  • „Adana”† (4205 BRT)
  • „Arta”† (2452 BRT)
  • „Aegina”† (2447 BRT)
  • „Iserlohn”† (3704 BRT)
  • „Sabaudia”† (1590 BRT)

Przypisy

1. w części publikacji podawany jest kilkuminutowy odstęp między trafieniami torped, co wydaje się wątpliwe
2. Regia Marina Italiana – The Italian Navy In World War II [online], regiamarina.net [dostęp 2024-04-23] (ang.).

Bibliografia

• S.W. Trubicyn (С.Б. Трубицын): Eskadriennyje minonoscy tipa Navigatori (Эскадренные миноносцы типа «Навигатори»), seria Bojewyje Korabli Mira, Sankt Petersurg, 2002
• S.W. Patianin (С.В.Патянин): Esmincy tipa Tribal (Эсминцы типа "Трайбл"), seria Morskaja Kollekcja 1/2002
• Cristiano D'Adamo - Sinking of the Tarigo Convoy
• Order of Battle - The Battle of the Tarigo Convo w serwisie NavWeaps