Gzichów (gmina)

Gzichów – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1915 w guberni piotrkowskiej. Siedzibą władz gminy był Gzichów (obecnie dzielnica Będzina).

Gzichów

gmina wiejska
1867–1915
Państwo	Królestwo Polskie
Gubernia	gubernia piotrkowska
Powiat	będziński
Data powstania	19 maja?/31 maja 1870
Data likwidacji	2 sierpnia 1915
Siedziba	Gzichów
brak współrzędnych

Królewstwo Polskie

Gmina Gzichów powstała 1 stycznia^?/13 stycznia 1867 w związku z reformą gminną w Królestwie Polskim. Należała do powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej^[1]. 19 maja^?/31 maja 1870 do gminy przyłączono pozbawioną praw miejskich Czeladź^[2]. Gmina obejmowała także część dzisiejszego Sosnowca (tereny na prawym brzegu Czarnej Przemszy wraz z większością obecnego centrum: Stary Sosnowiec, Pogoń, Ostra Górka, Pole, Radocha i Osada Blumenthala, Milowice), zachodnią część dzisiejszego Będzina (Gzichów, Małobądz z Brzozowicą i Grodziec) oraz wsie Sarnów i Preczów, które stanowiły swoistą eksklawę gminy Gzichów, oddzielone od jej zasadniczej części obszarem Łagiszy, należącej do gminy Bobrowniki.

23 czerwca 1902 z gminy Gzichów wyłączono znaczne tereny (Stary Sosnowiec, Pogoń, Ostra Górka, Radocha i Osada Blumenthala^[3]), z których utworzono miasto Sosnowiec (częściowo też z gminy Górniczej: Sielec z byłą wsią Kuźnica i Środulką^[4][3])^[5][3][6].

Okupacja niemiecka

Podczas I wojny światowej, w 1915 roku, niemieckie władze okupacyjne z gminy Gzichów wyłaczyły osadę Czeladź z kopalniami Saturn (Saturngrube) i Czeladź (Grube Czeladz), tworząc w niej samodzielną gminę wiejską Czeladź w powiecie będzińskim^[7] (przekształocono ją w miasto rok później^[8]).

Niedługo po tym, 2 sierpnia 1915 roku niemieckie władze okupacyjne zniosły gminę Gzichów^[9]:

• miejscowości Małobądz i Gzichów włączono do Będzina,
• w miejscowości Grodziec utworzono samodzielną gminę Grodziec (dołączono do niej miejscowości Grudków i Łagisza z gminy Bobrowniki^[10]),
• w miejscowości Milowice utworzono samodzielną gminę Milowice^[11],
• miejscowości Preczów i Sarnów włączono do gminy Wojkowice Kościelne^[10].

Przypisy

1. Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
2. Postanowienie z 23 stycznia (4 lutego) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 77)
3. Sosnowiec w SgKP.
4. Sosnowiec
5. Maria Nietyksza: Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim, p. 114, 152
6. Krzysztofik, R. (2007). Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
7. Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 32
8. Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
9. Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 23 / Gazeta Urzędowa Powiatu Będzińskiego, Nr 23 z 27 lipca 1915 (Ogłoszenie, str. 3)
10. Wkrótce wyłączono je ponownie po utworzeniu gminy Łagisza.
11. Zniesiona 1 listopada 1915 przez włączenie do Sosnowca.