Gwiazdozbiór Trójkąta

Trójkąt (łac. Triangulum, dop. Trianguli, skrót Tri) – gwiazdozbiór nieba północnego, 78. co do wielkości, którego trzy najjaśniejsze gwiazdy tworzą figurę wydłużonego trójkąta. Trójkąt jest co prawda jedenastą z kolei najmniejszą konstelacją na niebie, ale jest w niej M33 – pokazowa galaktyka^[2]. Położony w obszarze nieba pomiędzy Andromedą i Baranem oraz Perseuszem i Rybami. Jest to jedna z 48 konstelacji opisanej w dziele Almagest Ptolemeusza. W Polsce widoczny od lata do zimy. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 15.

Trójkąt

Nazwa łacińska	Triangulum
Dopełniacz łaciński	Trianguli
Skrót nazwy łacińskiej	Tri
Dane obserwacyjne (J2000)
Rektascensja	2 h
Deklinacja	32°
Charakterystyka
Powierzchnia	132 stopnie kw.
Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3	0
Najjaśniejsza gwiazda	β Tri (3,00m)
Gwiazdozbiory sąsiadujące	Andromeda Ryby Baran Perseusz
Roje meteorów	brak[1]
Widoczny na szerokościach geograficznych pomiędzy 52[2]° S a 90° N.

Istnieje również gwiazdozbiór nieba południowego o nazwie Trójkąt Południowy (łac. Triangulum Australe).

Pochodzenie nazwy

Gwiazdozbiór Trójkąta

Chociaż konstelacja była opisywana już w 270 roku przed naszą erą, to ma niewiele wspólnego z mitologią oprócz może bardzo luźnego związku z trójkątnym kształtem Sycylii, o której wiadomo, że bogini Demeter błagała Jowisza, by umieścił ją na niebie. Dawni astronomowie greccy zauważali jej podobieństwo do wielkiej litery Delta (Δ). Niektórzy autorzy wiążą ją z Deltami rzek, w szczególności z deltą Nilu^[2]. W starożytnym Babilonie określana była mianem Pługa^[1]. W zasadzie swoją nazwę konstelacja zawdzięcza regularnemu kształtowi^[3].

Jak odnaleźć konstelację

Gwiazdy tworzące zarys Trójkąta są dość jasne. Należy odszukać na niebie Almach (γ And), następnie podążając na południe nad gwiazdozbiorem Barana, odnaleźć gwiazdy należące do konstelacji Trójkąta^[4].

Gwiazdy Trójkąta

• Żółtobiała gwiazda Alfa Trianguli (α Tri) (Mothallah)^[3] odległa o 64 lata świetlna od Słońca^[5].
• Najjaśniejszy składnik konstelacji to Beta Trianguli, biała gwiazda odległa o 124 lata świetlne^[5].
• Niebieskobiała gwiazda Gamma Trianguli (γ Tri) znajduje się w odległości 118 lat świetlnych od Słońca^[5].
• Gwiazda Epsilon Trianguli (ε Tri) to układ podwójny gwiazd oddalony od Słońca o 370 lat świetlnych. Składnik A – gwiazda ciągu głównego o jasności 5,5^m oraz składnik B oddalony o 4′ i jasności 11^m.
• Gwiazda Jota Trianguli (ι Tri) – układ podwójny składający się z gwiazd o jasności 5,2 i 6,6^m. Pierwszy składnik, typ widmowy G0, jest oddalony od drugiego o 4 sekundy łuku.
• Ciekawy obiekt to 6 Trianguli, żółta gwiazda o jasności 5,2^m z jej siódmej wielkości towarzyszem, widocznym przez mały teleskop.
• Gwiazda R Trianguli to czerwony olbrzym o typie widmowym M4 IIIe należący do gwiazd zmiennych typu Omikron Ceti. Obserwowana zmiana jasności mieści się w zakresie 5,4 – 12,6^m. Okres zmienności – 267 dni^[4].

Interesujące obiekty

• Galaktyka Trójkąta (Messier 33) to galaktyka spiralna należąca do Grupy Lokalnej Galaktyk. Po naszej Galaktyce i Wielkiej Galaktyce w Andromedzie jest trzecią co do wielkości galaktyką w grupie. Znajduje się prawie trzy miliony lat świetlnych od Słońca. Jej masę oszacowano między 10. a 40. miliardów mas Słońca. Tylko przy bardzo dobrej pogodzie można ją zobaczyć nieuzbrojonym okiem^[4]. W teleskopie wygląda jak mgiełka o średnicy około jednego stopnia. Fotografie ukazują wyraźną strukturę spiralną, wiele lokalnych zagęszczeń i chmur gwiezdnych w ramionach, gdzie powstają gwiazdy^[1].

Planety pozasłoneczne

Dotychczas (2015) wokół trzech gwiazd odkryto egzoplanety, będące obiektami podobnymi do naszego Jowisza^[1].

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Gwiazdozbiór Trójkąta

Zobacz hasło Trójkąt w Wikisłowniku

Zobacz w Wikiźródłach Deltoton

• lista gwiazd w gwiazdozbiorze Trójkąta
• lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach

Przypisy

1. Przemysław Rudź: Atlas gwiazd. Przewodnik po konstelacjach.. Warszawa: Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., 2015, s. 164-165. ISBN 978-83-7845-873-9.
2. Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 464-465. ISBN 978-83-7670-323-7.
3. Przemysław Mieszko Rudź: Niebo. Warszawa: Carta BlancaSp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2008, s. 233. ISBN 978-83-60887-76-9.
4. Tomasz Szymański: Wędrówki po nocnym niebie.. T. 11. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., 2011, s. 23, seria: Kosmos. Tajemnice Wszechświata. Encyklopedia Astronomii i Astronautyki.. ISBN 978-83-252-1362-6.
5. Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 244-245. ISBN 978-83-7073-928-7.

Bibliografia

• Encyklopedia Wszechświata, Praca zbiorowa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006 ISBN 978-83-01-14848-5

Kontrola autorytatywna (gwiazdozbiór):

• BNCF: 75330

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3989363
• Britannica: place/Triangulum
• SNL: Triangelet
• Catalana: 0067569
• DSDE: Trekanten