Galaktyka Trójkąta

Galaktyka Trójkąta (znana również jako Messier 33, M33, NGC 598) – galaktyka w gwiazdozbiorze Trójkąta, druga pod względem jasności galaktyka spiralna na niebie, po Galaktyce Andromedy. Zaliczana do Grupy Lokalnej, do której należy również nasza Galaktyka. W sprzyjających warunkach można ją dostrzec gołym okiem; dla większości ludzi jest to najdalszy obiekt astronomiczny dostępny do obserwacji bez użycia przyrządów^[4][a].

Galaktyka Trójkąta

Messier 33 – Galaktyka w Trójkącie (ESO)
Odkrywca	Giovanni Hodierna
Data odkrycia	przed 1654
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Trójkąt
Typ	SA(s)cd[1]
Rektascensja	01h 33m 50,9s[1]
Deklinacja	+30° 39′ 37″[1]
Odległość	od 2,38 do 3,07 mln ly (od 730 do 940 kpc[2][3])
Przesunięcie ku czerwieni	−0,000597 ± 0,000010[1]
Jasność obserwowana	+5,7m
Rozmiary kątowe	70,8′ × 41,7′[1]
Charakterystyka fizyczna
Wymiary	~60 tys. ly[4]
Jasność absolutna	−18,9m
Masa	2 × 1010 M☉
Satelity galaktyki	Karzeł Ryb (prawdopodobnie), And XXII (prawdopodobnie)
Alternatywne oznaczenia
M33, NGC 598, PGC 5818, UGC 1117
Usytuowanie M33 w Trójkącie

Galaktykę prawdopodobnie odkrył Giovanni Hodierna przed 1654 rokiem. Niezależnie odkrył ją Charles Messier i umieścił w swoim katalogu 25 sierpnia 1764 roku^[4]. Między innymi właśnie w tej „mgławicy spiralnej” (jak wtedy nazywano galaktyki), w roku 1924 amerykański astronom Edwin Powell Hubble odkrył bardzo słabe cefeidy niemal 18^m i doszedł do przekonania, że wraz z zawierającymi je mgławicami znajdują się poza Galaktyką.

Opis

Jasność obserwowana tej mglistej plamki o rozmiarach 60′ × 40′ wynosi 5,7^m, natomiast jasność absolutna −19^m. Masa jej szacowana jest na 2,0×10¹⁰ M_☉. Rzeczywista średnica galaktyki to około 60 000 lat świetlnych. Jest to galaktyka typu Sc i leży w odległości 2,9 miliona lat świetlnych (według aktualnych oszacowań).

Galaktyka Trójkąta zawiera wyjątkowo dużo obszarów H II, rozrzuconych po luźnych ramionach spiralnych wokół centrum galaktyki. Niektóre z nich należą do największych znanych miejsc formowania się nowych gwiazd. Najjaśniejsze otrzymały własne oznaczenia w katalogu NGC i jego suplementach IC, np. NGC 588, NGC 592, NGC 595, NGC 604^[5].

Galaktyka Trójkąta jest pierwszą galaktyką, poza Drogą Mleczną, w której odkryto wodę. Odkrycia dokonano w 1977 r. za pomocą radioteleskopu w Effelsbergu^[6].

• 
  Rysunek Williama Parsonsa z 1850 r. na podstawie jego obserwacji z użyciem 180-cm teleskopu własnej konstrukcji
• 
  Galaktyka Trójkąta na amatorskim zdjęciu

Zobacz też

• M33 X-7 – układ podwójny, w którym jednym ze składników jest czarna dziura
• NGC 604 – jeden z największych obszarów H II w Grupie Lokalnej

Uwagi

1. Osoby obdarzone bardzo dobrym wzrokiem są w stanie dostrzec galaktykę Messier 81 w wyjątkowo dobrych warunkach obserwacyjnych.