Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Grzegorz Ryś
polski duchowny rzymskokatolicki i historyk, arcybiskup i kardynał, doktor habilitowany Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Grzegorz Wojciech Ryś[1] (ur. 9 lutego 1964 w Krakowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor habilitowany nauk humanistycznych specjalizujący się w historii Kościoła, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej w latach 2007–2011, biskup pomocniczy krakowski w latach 2011–2017, arcybiskup metropolita łódzki od 2017, administrator apostolski diecezji kaliskiej w latach 2020–2021, kardynał prezbiter od 2023.
.jpg)
.svg)
Remove ads
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Młodość i wykształcenie
Urodził się 9 lutego 1964 w Krakowie[2]. Ochrzczony został w tamtejszej bazylice Mariackiej przez księdza Ferdynanda Machaya[3]. Ukończył IV Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie[4].
W latach 1982–1988 studiował na Wydziale Teologicznym oraz na Wydziale Historii Kościoła Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, a także w Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Krakowskiej[2]. Święceń prezbiteratu udzielił mu 22 maja 1988 w katedrze na Wawelu kardynał Franciszek Macharski[2], arcybiskup metropolita krakowski[5]. Został inkardynowany do archidiecezji krakowskiej[5]. W 1994 na podstawie dysertacji Średniowieczna pobożność ludowa na ziemiach polskich. Próba typologii uzyskał doktorat z nauk teologicznych, a w 2000 na podstawie rozprawy Jan Hus wobec kryzysu Kościoła doby Wielkiej Schizmy uzyskał habilitację z nauk humanistycznych w zakresie historii[6].
Prezbiter
W latach 1988–1989[7] pracował jako wikariusz w parafii Świętych Małgorzaty i Katarzyny w Kętach[8]. Od 2004 do 2007 pełnił funkcję dyrektora Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie. Duszpastersko angażował się w działalność Ruchu Światło-Życie, Drogi Neokatechumenalnej, Chrześcijańskiego Braterstwa Osób Chorych i Niepełnosprawnych oraz wspólnoty namArka. Corocznie przez 25 lat uczestniczył w Pieszej Pielgrzymce Krakowskiej na Jasną Górę, będąc przewodnikiem grupy 6[9]. Był komentatorem pielgrzymek Jana Pawła II w Telewizji Polskiej i Polskim Radiu. Po jego śmierci współorganizował czuwania, a podczas procesu beatyfikacyjnego zasiadał w komisji historycznej działającej przy trybunale rogatoryjnym[10].
W 1995 został współpracownikiem „Tygodnika Powszechnego”, w którym w 2011 rozpoczął prowadzenie cotygodniowej rubryki poświęconej komentarzowi do Pisma św. („Okruchy słowa” następnie „Czytania”). Wszedł w skład redakcji miesięcznika „Znak”[9].
Działalność naukowo-dydaktyczna
Został kierownikiem Katedry Historii Kościoła w Średniowieczu[6][10] oraz Katedry Historii Starożytnej i Średniowiecznej w Instytucie Historii na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II (wcześniej Papieskiej Akademii Teologicznej)[6]. W latach 2007–2011 piastował urząd rektora Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej, ponadto w latach 2010–2011 był przewodniczącym Konferencji Rektorów Seminariów Duchownych w Polsce[2]. Był organizatorem działającego od 2014 w Krakowie Ogólnopolskiego Seminarium dla Starszych Kandydatów do Święceń[9].
Napisał ponad 40 publikacji naukowych i popularnych z zakresu historii, teologii i duchowości[9].
Biskup
16 lipca 2011 papież Benedykt XVI mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji krakowskiej ze stolicą tytularną Arcavica[11][12]. Święcenia biskupie otrzymał wraz z Damianem Muskusem 28 września 2011 w katedrze na Wawelu[13]. Konsekratorem był kardynał Stanisław Dziwisz, arcybiskup metropolita krakowski, a współkonsekratorami kardynałowie Franciszek Macharski, arcybiskup senior krakowski, i Stanisław Ryłko, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich[5]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Virtus in infirmitate” (Moc w słabości)[14]. W archidiecezji krakowskiej objął urząd wikariusza generalnego[2]. Był pomysłodawcą zorganizowanego w 2011 spotkania chrześcijan, żydów i muzułmanów w intencji pokoju pod nazwą „Echo Asyżu w Krakowie”, a także serii spotkań „Dziedziniec Pogan” dotyczących dialogu między wierzącymi a niewierzącymi. Przygotował rozważania drogi krzyżowej odprawionej podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie w 2016[15].
14 września 2017 papież Franciszek mianował go arcybiskupem metropolitą łódzkim[16][17]. Ingres do bazyliki archikatedralnej św. Stanisława Kostki w Łodzi odbył 4 listopada 2017[18]. 29 czerwca 2018 na placu św. Piotra w Rzymie odebrał od papieża Franciszka paliusz[19], który uroczyście został mu nałożony 5 października 2018 w katedrze łódzkiej przez arcybiskupa Salvatore Pennacchia, nuncjusza apostolskiego w Polsce[20]. W latach 2018–2021 przeprowadził czwarty w historii archidiecezji synod, poświęcony młodzieży, rodzinie i parafii[9]. W 2019 wprowadził w archidiecezji diakonat stały[21], powołał Szkołę Katechistów[9], Międzynarodowe Diecezjalne Seminarium Misyjne dla nowej Ewangelizacji Redemptoris Mater[22] i przyjął w Łodzi przeniesione z Krakowa Ogólnopolskie Seminarium dla Starszych Kandydatów do Święceń[9].
25 czerwca 2020 papież Franciszek mianował go administratorem apostolskim sede plena diecezji kaliskiej[23][24]. Rządy w diecezji przejął 27 czerwca 2020[25]. 17 października 2020, po przyjęciu przez papieża Franciszka rezygnacji biskupa Edwarda Janiaka z funkcji biskupa diecezjalnego, został administratorem apostolskim sede vacante diecezji[26][27]. Funkcję tę pełnił do 11 lutego 2021, kiedy diecezję kanonicznie objął nowy biskup diecezjalny Damian Bryl[28].
9 lipca 2023 papież Franciszek zapowiedział włączenie go do Kolegium Kardynałów[29][30], a 30 września 2023 w trakcie konsystorza na placu Świętego Piotra[31] kreował go kardynałem prezbiterem, nadając mu jako kościół tytularny kościół Świętych Cyryla i Metodego[32][33]. 14 października 2023 odbył kardynalski ingres do katedry łódzkiej[34], a 22 listopada 2023 uroczyście objął swój kościół tytularny w Rzymie[35]. W 2025 wziął udział w konklawe, które zakończyło się wyborem papieża Leona XIV[5].
W ramach Konferencji Episkopatu Polski w latach 2011–2021 był przewodniczącym Zespołu ds. Nowej Ewangelizacji[36][37], działającego przy Komisji Duszpasterstwa[36], a w 2022 objął funkcję przewodniczącego Rady ds. Dialogu Religijnego i Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem[38]. W latach 2017–2022 należał do Rady Stałej[39][38], ponownie dołączył do niej w 2023 z urzędu jako kardynał kierujący diecezją[40][41]. Ponadto wszedł w skład Ogólnopolskiego Komitetu Organizacyjnego Obchodów 1050. Rocznicy Chrztu Polski w 2016 roku[42], Rady ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego[43] i Rady ds. Rodziny[44]. 21 listopada 2020 papież Franciszek mianował go członkiem Kongregacji ds. Biskupów[45][46], a 4 października 2023 mianował go członkiem Dykasterii ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów oraz potwierdził jako członka Dykasterii ds. Biskupów[47]. W 2018 wziął udział w sesji Synodu Biskupów o młodzieży[48], a w 2023, z osobistej papieskiej nominacji, a nie jako członek polskiej delegacji[49][50], w pierwszym zgromadzeniu Synodu Biskupów o synodalności[51].
Kaznodzieja i rekolekcjonista, posługujący w archidiecezji łódzkiej (doroczne rekolekcje kapłańskie, rekolekcje wielkopostne dla młodzieży „Arena Młodych”, „Rekolekcje dla Łodzi”), jak i podczas cyklicznych wydarzeń ogólnopolskich (Lednica, Przystanek Jezus, rekolekcje Strefa Chwały Festiwal w Starym Sączu, spotkania Taizé, Chemin Neuf)[9]. Zaangażowany na rzecz ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego. W latach 2012–2018 należał do Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. W latach 2013–2017 zasiadał w kapitule Nagrody im. Ks. Stanisława Musiała przyznawanej przez Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze”. Wszedł również w skład kapituł Nagrody im. księdza Józefa Tischnera i Orderu Ecce Homo[9].
W 2024 konsekrował biskupów pomocniczych łódzkich Piotra Kleszcza i Zbigniewa Wołkowicza, a w 2023 był współkonsekratorem podczas sakry biskupa pomocniczego legnickiego Piotra Wawrzynka[5].
Remove ads
Odznaczenia i wyróżnienia
W 2018 prezydent RP Andrzej Duda za zasługi w działalności na rzecz rozwoju nauki nadał mu Złoty Krzyż Zasługi[1].
W 2023 został uhonorowany Odznaką „Za Zasługi dla Miasta Łodzi”[52]. Otrzymał tytuł Małopolanina Roku 2017 przyznawany przez Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski[53].
Ponadto został uhonorowany Nagrodą im. Klemensa Bąkowskiego nadaną przez Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa (2017)[54], tytułem Ambasadora Polszczyzny w Mowie przyznanym przez Radę Języka Polskiego (2019)[55], Medalem 75-lecia Misji Jana Karskiego przyznaną przez Towarzystwo Jana Karskiego (2019)[56], Szablą Kilińskiego Związku Rzemiosła Polskiego (2022)[57], medalem 600-lecia Łodzi (2023)[58] i Menorą Dialogu przyznaną przez Stowarzyszenie Coexist i Fundację Signum (2024)[59], Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała przyznaną przez Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze” (2025)[60].
Remove ads
Książki
.jpg)
- Rekolekcje. Modlitwa, post, jałmużna (Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków 2013)
- Kościelna wiosna (razem z Krystyną Strączek; Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków 2013)
- Franciszek. Życie – miejsca – słowa (Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków 2013)
- Czy wiara ma sens? (Wydawnictwo M, Kraków 2014)
- Skandal miłosierdzia. Rozważania dla każdego (Wydawnictwo WAM, Kraków 2014)
- Wiara z lewej, prawej i Bożej strony (Wydawnictwo WAM, Kraków 2014)
- Moc słowa (Wydawnictwo WAM, Kraków 2016)
- Jeden święty, powszechny, apostolski. Spotkania z historią Kościoła (Wydawnictwo WAM, Kraków 2016)
- Moc wiary (Wydawnictwo WAM, Kraków 2017)
- Znać lub nie znać Jezusa (Wydawnictwo M, Kraków 2019)
- Czas zbawienia. Liturgia w codzienności (Wydawnictwo M, Kraków 2020)
- Piąta Ewangelia (Wydawnictwo Rafael, Kraków 2020)
- Inkwizycja (Wydawnictwo WAM, Kraków 2020)
- Czy Kościół ma sens? (Wydawnictwo M, Kraków 2021)
- Weź i słuchaj. O Piśmie, które staje się słowem (Wydawnictwo M, Kraków 2021)
- Jak Bóg pomyślał Kościół. Odnaleźć się mimo kryzysu (Wydawnictwo WAM, Kraków 2023)
- Chrześcijanie wobec żydów (Wydawnictwo WAM, Kraków 2023)
- Klucz do Ewangelii św. Łukasza (Wydawnictwo M, Kraków 2023)
- Klucz do Ewangelii św. Jana (Wydawnictwo M, Kraków 2024)
- Klucz do Ewangelii św. Marka (Wydawnictwo M, Kraków 2024)
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads