Grobla (Poznań)

Grobla – część Poznania, położona w centrum miasta, pomiędzy Chwaliszewem na północy, Garbarami na zachodzie i częściowo Piaskami na południowym zachodzie. Znajduje się ok. 500 m na południowy wschód od Starego Rynku, w obrębie Osiedla Stare Miasto.

ulica Grobla

Osiedle Stare Miasto
Ulica Grobla, widok w kierunku ul. Mostowej i ul. Garbary
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Długość	650 m
Przebieg
ul. Wodna, ul. Garbary 650 m ul. Mostowa 600 m ul. Łazienna 500 m ul. Wierzbowa 270 m ul. Za Groblą, ul. Ewangelicka 150 m ul. Mostowa, Most św. Rocha 0 m
Położenie na mapie Poznania ulica Grobla
Położenie na mapie Polski ulica Grobla
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ulica Grobla
52°24′18,4″N 16°56′29,3″E

Grobla na mapie z 1856

Muzeum Etnograficzne w Poznaniu

Stara Gazownia

Instytut Zachodni

Historia

Osada Nowa Grobla powstała jako konkurencja dla kapitulnego Chwaliszewa, które konkurowało z ulokowanym w 1253 na nowym miejscu Poznaniem. Początkowo było tu tylko pastwisko pomiędzy dwoma odnogami Warty (ówczesnym głównym nurtem, a tzw. Starą Rzeką), przez które usypano w 1447 groblę dla ułatwienia przejazdu. Spowodowało to obniżenie poziomu wód i stopniowe wysuszenie terenu^[1]. Grobla skonstruowana była z gliny, piasku oraz faszyny, a brzegi umacniano drewnianymi palami. Pełniła rolę przede wszystkim komunikacyjną, łącząc lewobrzeżny Poznań (od Bramy Wodnej) z prawym brzegiem Warty w okolicy obecnego Mostu Św. Rocha^[2]. Nową Groblę założono z inicjatywy rajców poznańskich. W 1447 król Kazimierz IV Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie tej osady. W 1460 istniał już most łączący miasteczko z Bramą Wodną. XV wiek był okresem intensywnego rozwoju ekonomicznego Grobli.

Na tzw. planie saskim (1734) obszar wyspy podzielony jest już na działki, co wskazuje na ekonomiczną eksploatację tego terenu w połowie XVIII wieku (musiało już wtedy nastąpić osuszenie gruntów). W tym czasie wyspę nazywano już Nową Groblą^[2].

Następny ważny okres dla tej części miasta nastąpił w XIX i początkach XX wieku. Wtedy to, w wyniku postępujące industrializacji, powstawały na Grobli liczne zakłady przemysłowe, fabryki i okazałe kamienice.

W domu przy ul. Grobla 14 mieszkał, wraz z matką (Anną Kazmierczak) i babcią (Apolonią z domu Bilewicz), Ludwig Kazmierczak – dziadek Angeli Merkel ze strony ojca. Potem rodzina przeprowadziła się na Piekary^[3].

Pod numerem 11, w latach 1928-1930 mieściła się siedziba komitetu Okręgu Poznańskiego Polskiej Partii Socjalistycznej-Lewicy, co upamiętniała tablica pamiątkowa odsłonięta 29 kwietnia 1983^[4].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w domu przy ul. Mostowej 15, mieścił się zakonspirowany punkt kontaktowy komendy poznańskiego okręgu Armii Krajowej. Tutaj, jesienią 1943 odbywały się rozmowy pomiędzy AK a PPR. Informuje o tym stosowna tablica na budynku.

Architektura

Na tym terenie znajduje się wiele siedzib instytucji i budynków, w tym m.in.:

• Stara Gazownia z 1856 (brytyjski architekt John Moore),
• Muzeum Etnograficzne, dawna Loża Masońska z 1817 (architekt Christian Wernicke),
• Muzeum Bambrów Poznańskich (2003),
• Kościół Wszystkich Świętych z lat 1777–1783 (architekt Antoni Höhne),
• Fabryka Józefa Zeylanda,
• Instytut Zachodni,
• pałacyk Paetzów oraz fabryki Pecowin i Likwowin z 1928 i 1930, według projektu Stefana Sawickiego,
• kamienica przy ul. Mostowej 24 – zastosowano tutaj unikalne na terenie Poznania instrumentarium symboliczne autorstwa Jana Raczyborskiego, w zakresie wystroju sztukatorskiego^[5],
• zabytkowe budynki pod nr 22,
• dawny dom starców,
• Konsulat Ukrainy,
• apartamentowiec Wstęga Warty,
• szkoła przy ul. Cegielskiego 1,
• skwer Ignacego Łukasiewicza,
• pomnik Zygi Latarnika,
• pomnikowa Ławeczka Ignacego Łukasiewicza.

Komunikacja

Południowym skrajem Grobli przebiega trasa tramwajowa – linie 5, 13, 16 – przystanek Most św. Rocha.

Zobacz też

• wybuch gazu w gazowni na Grobli w 1926
• pożar w Poznaniu (1569) – pochłonął dużą część zabudowań Grobli
• Stare koryto Warty w Poznaniu