Gorysz błotny

Gorysz błotny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	gorysz
Gatunek	gorysz błotny
	Nazwa systematyczna
	Peucedanum palustre (L.) Moench; Methodus (Moench) 82. 1794
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gorysz błotny (Peucedanum palustre (L.) Moench) – gatunek byliny z rodziny selerowatych.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Zasięg gatunku obejmuje Europę, od Francji i Wysp Brytyjskich na wschód, oraz północno-zachodnią Azję po środkową Syberię na wschodzie. Na południu sięga do Włoch, Półwyspu Bałkańskiego (w Bułgarii wymarł), Ukrainy i południowej Rosji^[3].

W Polsce jest rozpowszechniony na niżu, rzadki w Sudetach i bardzo rzadki w Karpatach i na Pogórzu Karpackim^[4].

Pokrój: Niemal całkiem naga roślina zielna, pęd nadziemny wyrasta z wrzecionowatego kłącza pozbawionego tuniki ze starych liści^[5].

Łodyga: Osiąga wysokość 50–150 cm, nie rozgałęzia się lub rozgałęziona w górnej części, jest dęta i kanciasto bruzdowana^[5].

Liście: Dolne są długoogonkowe, z krótkimi pochwami u nasady, o blaszce osiągającej do 40 cm długości i szerokości, w ogólnym zarysie trójkątnej. Jest ona 2–3-krotnie pierzasto podzielona, z odcinkami 1 i 2 rzędu osadzonymi na ogonkach, ale odcinkami ostatniego rzędu siedzącymi, silnie nacinanymi, z łatkami równowąskimi lub lancetowato równowąskimi. Na końcach łatek znajdują się chrząstkowate ostrza. Górne liście osadzone są na wydłużonych, obłonionych i uszkowato wyciągniętych pochwach liściowych. Ich blaszki są znacznie mniejsze i słabiej podzielone. Liście są nagie z wyjątkiem nerwów i brzegów, które są nieco szorstkie^[5].

Kwiaty: Zebrane w baldaszki, a te w liczbie 15–30^[5] w duże i płaskie^[6] baldachy złożone^[5]. Szypuły w obrębie baldachu i szypułki w baldaszkach są owłosione. Pokrywy i pokrywki są liczne, lancetowate, są obłonione, mają szorstkie brzegi^[5]^[6] i są odgięte w dół^[6]. Ząbki kielicha są krótkie i szerokie. Płatki korony osiągają do 1,5 mm długości, są białe, okrągłe lub odwrotnie sercowate, na szczycie wycięte, z łatką zagiętą do środka kwiatu^[5].

Owoce: Szeroko eliptyczne rozłupnie, osiągające do 5,5 mm długości i 4 mm szerokości. Mają trzy tępe i szerokie żebra grzbietowe i dwa oskrzydlone żebra brzeżne. Na szczycie z płaskim krążkiem miodnikowym i dłuższymi od niego dwiema szyjkami słupka^[5].

Roślina dwuletnia i bylina^[5], hemikryptofit^[7]. Kwitnie w lipcu i sierpniu^[5].

Występuje na torfowiskach, mokrych łąkach, w wilgotnych i bagiennych zaroślach i lasach oraz na brzegach wód^[5]. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Magnocaricion^[8].

Liczba chromosomów 2n= 22^[7].

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
[3]
Peucedanum palustre (L.) Moench, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-09-20].
[4]
Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 402, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
[5]
MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 113-114.
[6]
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
[7]
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
[8]
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] [3]
Peucedanum palustre (L.) Moench, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-09-20].

[atlas-4] [4]
Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 402, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.

[koczwara-5] [5]
MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 113-114.

[szafer-6] [6]
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[rutkowski-7] [7]
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[8] [8]
Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Wikiwand in your browser!

Gorysz błotny

Wikiwand in your browser!

Rozmieszczenie geograficzne

Morfologia

Biologia i ekologia

Przypisy