Gołąbek brunatnofioletowy

Gołąbek brunatnofioletowy (Russula brunneoviolacea Crawshay) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Gołąbek brunatnofioletowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek brunatnofioletowy
Nazwa systematyczna
Russula brunneoviolacea Crawshay The Spore Ornamentation of Russulas: 90 (1930)
Zasięg
Mapa zasięgu w Europie

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go Richard Crawshay w 1930 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna^[1]. Synonimy^[2]:

• Russula brunneoviolacea Crawshay 1930 var. brunneoviolacea
• Russula brunneoviolacea var. cristatispora J. Blum ex Bon 1986
• Russula brunneoviolacea var. diverticolata Moron 2010
• Russula brunneoviolacea var. rubrogrisea Romagn. 1967
• Russula pseudoviolacea Joachim 1931

Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.^[2]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–8 cm, za młodu półkulisty, później łukowaty, w końcu płaski i wgłębiony na środku. Kolor od jasnowinnofioletowego do ciemnobrązowofioletowego, miejscami ochrowo lub oliwkowo plamisty. Skórka gładka, lub delikatnie brodawkowana i da się zedrzeć do około dwóch trzecich promienia kapelusza. Podczas wilgotnej pogody jest śliska i lepka. Brzegi kapelusza początkowo gładkie, u starszych okazów karbowane^[3].

Blaszki

Cienkie, wolne lub nieco zatokowate, z nielicznymi blaszeczkami, czasami rozwidlone. Przy brzegu zaokrąglone. Za młodu białe, później kremowe. Występują na nich zmarszczki^[4].

Trzon

Wysokość 2-8cm, grubość 0,8–2,4 cm, gruby, walcowaty. Za młodu jest pełny, jędrny i biały, potem kruchy, pusty lub watowaty i brunatno-żółtawy^[4]

Miąższ

Biały, po przecięciu żółknie (szczególnie w trzonie). Smak słabo owocowy, słabo wyczuwalny^[3].

Wysyp zarodników

Jasnokremowy. Zarodniki o rozmiarach 9,5 × 8,5 μm, szeroko elipsoidalne z dużą, amyloidalną łysinką. Powierzchnia pokryta kolcami o wysokości 1,2–2 μm. Tylko niektóre pokryte są zmarszczkami. Cystydy o rozmiarach do 85 × 11 μm, maczugowate lub wrzecionowate z niewielkim kończykiem, w sulfowanilinie błękitniejące. Podstawki o rozmiarach 40–53 × 10–13 μm. W skórce występują dermatocystydy^[4].

Gatunki podobne

• gołąbek ciemnopurpurowy (Russula undulata). Ma nieco palący smak i rośnie tylko pod dębami^[3].
• gołąbek lepki (Russula viscida). Blaszki mają palący smak, a starsze okazy od spodu żółkną^[3].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i w Europie^[5]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym opisano wiele jego stanowisk, ale dokładnie rozprzestrzenienie tego gatunku w Polsce nie jest znane. Brak informacji o zagrożeniu, w Norwegii jednak jest na liście gatunków zagrożonych wyginięciem^[6].

Naziemny grzyb mykoryzowy^[6]. Rośnie w lasach mieszanych, na glebach kwaśnych, głównie pod bukami i dębami, rzadziej pod jesionami, grabami i brzozami^[3]. W Alpach dochodzi do wysokości 2640 m^[4].

Znaczenie

Grzyb jadalny^[3].