Geitonoplesium cymosum

Geitonoplesium cymosum (R.Br.) A.Cunn. ex R.Br. – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Geitonoplesium A.Cunn. ex R.Br. z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), występujący na obszarze od Małych Wysp Sundajskich w Azji Południowo-Wschodniej do wschodniej Australii i wysp Fidżi w Oceanii^[3], introdukowany na Jawie^[3]. Zasiedla dobrze rozwinięte lasy deszczowe, gdzie występuje na różnych typach skał, wzdłuż strumieni i wąwozów^[4].

Geitonoplesium cymosum

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	złotogłowowate
Rodzaj	Geitonoplesium
Gatunek	Geitonoplesium cymosum
Nazwa systematyczna
Geitonoplesium cymosum (R.Br.) A.Cunn. ex R.Br. Bot. Mag. 59: t. 3131 (1832)[3]

Nazwa rodzaju pochodzi od greckich słów γειτον (geiton – sąsiad) i πλησίον (plision – blisko), co stanowi aluzję do powinowactwa z rodzajem czepin^[5], do którego roślina ta została pierwotnie zaliczona^[3]. Nazwa gatunkowa odnosi się do łacińskiej nazwy wierzchotki, kwiatostanu, w który zebrane są kwiaty tej rośliny^[6].

Morfologia

Smukłe pnącza. Łodyga czterokątna na przekroju, o średnicy do 2 cm, zygzakowata. Liście o wymiarach ok. 2,79 x 0,7-1,3 cm, ogonki liściowe o długości ok. 0,5-2 mm, na wierzchu rowkowane, skręcone tak, że górna powierzchnia blaszki liściowej skierowana jest do dołu^[4]. Kwiaty zebrane w wierzchotkę lub wierzchotkowate wiechy^[5]. Szypułki o długości ok. 6-7 mm. Listki okwiatu o długości ok. 6-7 mm, całobrzegie^[4], białe do jasnofiołkoworóżowych^[5]. Sześć pręcików, o nitkach nieco skręconych, o długości 1,5-2 mm. Główki pręcików o długości ok. 3,5 mm. Zalążnia kulista, o długości 1-1,5 mm. Szyjka słupka nieco skręcona w kierunku nasady, o długości ok. 4 mm. Znamię słupka kuliste^[4]. Owocami są kuliste jagody^[5] o średnicy 5-11 mm, zawierające od jednego do dwóch odwrotniejajowatych nasion^[4].

Systematyka

Gatunek z monotypowego rodzaju Geitonoplesium z podrodziny liliowcowych (Hemerocallidoideae) z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae)^[7].

Synonimy taksonomiczne^[3]

• Luzuriaga laxiflora Hallier f.
• Luzuriaga timorensis (Ridl.) Hallier f.
• Eustrephus timorensis Ridl.
• Geitonoplesium cymosum f. album Schlittler
• Geitonoplesium cymosum subsp. asperum (A.Cunn. ex R.Br.) Schlittler
• Luzuriaga cymosa R.Br. (bazonim)
• Luzuriaga montana R.Br.

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-09] (ang.).
3. Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-098]. (ang.).zły zapis daty dostępu
4. Australian Tropical Rainforest Plants. [dostęp 2021-02-09]. (ang.).
5. Conran J.G., Clifford H.T.: Flora of Australia: Geitonoplesium. [dostęp 2021-02-09].
6. David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0. Brak numerów stron w książce
7. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-09]. (ang.).

Identyfikatory zewnętrzne (takson):

• EoL: 1088840
• GBIF: 2781147
• identyfikator iNaturalist: 356110
• IPNI: 535911-1
• NCBI: 4705
• identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-307862
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:535911-1
• identyfikator Tropicos: 18403461
• CoL: 3FH4Q