Garnizon Grodno

Garnizon Grodno – duży garnizon wojskowy okresu II RP, wcześniej garnizon wojsk rosyjskich, po 1945 wojsk radzieckich, a obecnie białoruskich.

Chorągiew powiatu grodzieńskiego z okresu panowania Zygmunta III Wazy

Garnizon I Rzeczypospolitej

• 2 Regiment Pieszy Buławy Wielkiej Litewskiej (od 1792 w Sokółce)
• Regiment Gwardii Konnej Wielkiego Księstwa Litewskiego (od 1783 w Prużanach)

Od nazwy miasta wziął również nazwę Pułk Konny Grodzieński, sformowany w Sokółce w czasie insurekcji kościuszkowskiej.

Garnizon carski

Stary Zamek w Grodnie

Dowództwo 2 Korpusu Armijnego

• 26 Dywizja Piechoty
  • 1 Brygada Piechoty
    • 101 Permski pułk piechoty
    • 102 Wiacki pułk piechoty
  • 2 Brygada Piechoty
    • 103 Petrozawodzki pułk piechoty
  • 26 Brygada Artylerii
• 4 batalion saperów
• 5 kompania aeronautyczna
• 171 Kobryński pułk piechoty z 43 DP

Od nazwy miasta wziął również nazwę stacjonujący w Warszawie Gwardyjski Grodzieński pułk huzarów.

Garnizon Wojska Polskiego II RP

Grodno (zdjęcie współczesne)

Prestiż miasta w okresie II Rzeczypospolitej podnosił niewątpliwie fakt, że było ono dużym garnizonem wojskowym. Stacjonowały w nim następujące instytucje i jednostki wojskowe:

Dowództwa:

• Dowództwo Okręgu Korpusu Nr III
• Dowództwo 29 Dywizji Piechoty
• Dowództwo Brygady KOP „Grodno”
• Dowództwo 3 Grupy Artylerii

Piechota

• 76 Lidzki Pułk Piechoty im. Ludwika Narbutta^[1]
• 81 Pułk Strzelców Grodzieńskich im. Króla Stefana Batorego^[2]
• Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 29 DP przy 76 pp
• Kadra Zapasowa Piechoty Grodno (1939)

Kawaleria

• szwadron zapasowy 3 pułku Szwoleżerów Mazowieckich^[3]
• szwadron zapasowy 23 pułku Ułanów Grodzieńskich^[4]
• 1 Szwadron Samochodów Pancernych (1925-1926) → Białystok (1926-1930)

Artyleria

• 29 pułk artylerii lekkiej
• 2 dywizjon artylerii przeciwlotniczej

Wojska samochodowe i bronie pancerne

• 3 Dywizjon Samochodowy (1921-1929)
• Kadra 3 Dywizjonu Samochodowego (1929-1935)
• 7 Batalion Pancerny (1935-1939)

Pozostałe instytucje i jednostki wojskowe

• 3 Dywizjon Żandarmerii
• Kadra 3 Batalionu Telegraficznego
• Kompania Łączności 29 DP
• Ośrodek Sapersko-Pionierski 29 DP
• Komenda Miasta Grodna
• Wojskowy Sąd Okręgowy Nr III → Wojskowy Sąd Okręgowy nr 3
• Prokuratura przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr III → Wojskowa Prokuratura Okręgowa Nr 3
• Wojskowy Sąd Rejonowy Grodno
• parafia wojskowa obrządku rzymskokatolickiego
• Kierownictwo Rejonu Intendentury KOP nr 1
• 3 Batalion Sanitarny
• 3 Szpital Okręgowy
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Grodno 1921-1938
• Komenda Rejonu Uzupełnień Grodno (1938-1939)

Obsada personalna komendy miasta

Obsada personalna komendy miasta w marcu 1939^{[5][uwaga 1]}:

• komendant miasta – płk dypl. piech. Antoni Jan Żurakowski
• adiutant – kpt. piech. Kazimierz Izydor Łapiński (*)
• kierownik referatu mobilizacyjnego – kpt. adm. (piech.) Jan Józef Łabanowski
• kierownik referatu bezpieczeństwa i dyscypliny – kpt. piech. Kazimierz Izydor Łapiński (*)^{[uwaga 2]}

Uwagi

1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[6].
2. Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję^[7].

Przypisy

1. Satora 1990 ↓, s. 141.
2. Satora 1990 ↓, s. 150.
3. Satora 1990 ↓, s. 182.
4. Satora 1990 ↓, s. 238.
5. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 838.
6. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
7. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.

Bibliografia

• Jerzy Dąbrowski, Zarys Historji Wojennej 81-go Pułku Strzelców Grodzieńskich, Warszawa 1928.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Wacław Stachiewicz: Wierności dochować żołnierskiej : przygotowania wojenne w Polsce 1935-1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach szefa Sztabu Głównego i szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Warszawa: "Rytm", 1998. ISBN 83-86678-71-2.