Gailardia

Gailardia, dzianwa (Gaillardia Foug.) – rodzaj z rodziny astrowatych. Należy do niego 21 gatunków^[4]. Występują one głównie w Ameryce Północnej (od Kanady po Meksyk), dwa tylko gatunki pochodzą z Ameryki Południowej^[5][4]. Rosną na prerii i w formacjach leśnych^[6].

Gailardia

Gailardia nadobna
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	gailardia
Nazwa systematyczna
Gaillardia Foug. Observ. Phys. 29: 55. Jul 1786
Typ nomenklatoryczny
Gaillardia pulchella Foug.[3]

Gaillardia ×grandiflora

Gaillardia aristata

Niektóre gatunki i mieszańce uprawiane są jako rośliny ozdobne: gailardia nadobna G. pulchella, gailardia oścista G. aristata, gailardia ogrodowa G. hybrida i gailardia wielkokwiatowa G. ×grandiflora^[7][8].

Morfologia

Pokrój

Byliny, rośliny roczne lub dwuletnie osiągające do 1 m wysokości^[6].

Liście

Odziomkowe lub łodygowe, skrętoległe. Blaszki zwykle ząbkowane lub pierzasto wcinane^[6].

Kwiaty

Koszyczki duże, osadzone pojedynczo na długich szypułkach. Okrywy z jajowatymi listkami ułożonymi w jednym lub dwóch rzędach, po kwitnieniu odgiętymi. Kwiaty brzeżne w koszyczku są języczkowate i sterylne, żółte lub czerwone, u niektórych gatunków lub odmian dwubarwne. Kwiaty w środku koszyczka rurkowe, obupłciowe, przeważnie purpurowe^[6].

Owoce

Owłosione niełupki z puchem kielichowym w postaci ościsto zakończonych łusek^[6].

Systematyka

Synonimy taksonomiczne^[3][9]

Gaillarda Fougeroux 1876, corr. Fougeroux 1788, Guentheria Spreng.

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae^[9].

Wykaz gatunków^[4]

• Gaillardia aestivalis (Walter) H.Rock
• Gaillardia amblyodon J.Gay
• Gaillardia aristata Pursh – gailardia oścista, dzianwa oścista
• Gaillardia arizonica A.Gray
• Gaillardia cabrerae Covas
• Gaillardia candelaria B.L.Turner
• Gaillardia coahuilensis B.L.Turner
• Gaillardia comosa A.Gray
• Gaillardia gypsophila B.L.Turner
• Gaillardia henricksonii B.L.Turner
• Gaillardia megapotamica Baker
• Gaillardia mexicana A.Gray
• Gaillardia multiceps Greene
• Gaillardia parryi
• Gaillardia pinnatifida Torr.
• Gaillardia powellii B.L.Turner
• Gaillardia pulchella Foug. – gailardia nadobna, dzianwa nadobna
• Gaillardia spathulata A.Gray
• Gaillardia suavis (A.Gray & Engelm.) Britton & Rusby
• Gaillardia tontalensis Hieron.
• Gaillardia turneri Averett & A.M.Powell

Zastosowanie

Uprawiane w ogródkach kwiatowych i na działkach, jako rośliny ozdobne i na kwiaty cięte. Są odporne, dobrze znoszą upały, suszę, silne wiatry i zimno^[5]. Najlepiej rosną w pełnym słońcu na przepuszczalnym podłożu. W okresie kwitnienia mogą wymagać podpierania, gdyż ich ciężkie kwiatostany u uprawnych kultywarów mogą przewracać roślinę. Rozmnaża się przez wysiew nasion lub podział roślin wiosną. Przed zimą byliny należy przyciąć nisko nad ziemią.