Gąsieniczniki (owady)

Gąsieniczniki^[2] (Ichneumonoidea) – nadrodzina błonkoskrzydłych z podrzędu Apocrita i grupy owadziarek. Obejmuje około 80-100 tysięcy gatunków, co czyni ją najliczniejszą wśród błonkówek. Parazytoidy owadów i pajęczaków.

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „gąsieniczniki”. Zobacz też: inne znaczenia nazwy "gąsieniczniki".

Gąsieniczniki

Ichneumonoidea[1]
Latreille, 1802
Megarhyssa greenei z rodziny gąsienicznikowatych
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	Apocrita
(bez rangi)	owadziarki
Nadrodzina	gąsieniczniki

Zele caligatus z rodziny męczelkowatych

Opis

Czułki niezgięte kolankowato i z biczykiem prawie zawsze ponad jedenastoczłonowym. Żuwaczki zwykle z dwoma zębami. Przednie skrzydła o żyłce kubitalnej przyległej lub zlanej z radialną tak, że komórka kubitalna jest nieobecna lub wierzchołkowo prawie nieobecna. Występują trochantelli. Pierwsze sternum metasomy podzielone na dwie części, z których wierzchołkowa jest słabo zesklerotyzowana. Na pierwszym tergum często obecne glymma w przedniej połowie^[3].

Biologia

Wszystkie gatunki są parazytoidami stawonogów, głównie niedorosłych stadiów owadów holometabolicznych. Gąsienicznikowate porażają larwy i poczwarki owadów o przeobrażeniu zupełnym, rzadziej pająki lub zaleszczotki, natomiast męczelkowate często porażają stadia młodociane owadów o przeobrażeniu niezupełnym, a także dorosłe chrząszcze i błonkówki. Rzadko zdarza się w tej grupie porażanie jaj, ale niektóre gatunki składają swoje jaja na jajach gospodarza, przy czym wylęgła larwa atakuje już larwę, a nie jajo. Wśród gąsieniczników znajdują się zarówno ektopasożyty jak i endopasożyty, zarówno idiobionty (hamujące rozwój po porażeniu gospodarza) jak i koinobionty (pozwalające na jego dalszy rozwój do pewnego stadium)^[3]. Wiele gatunków pasożytuje na szkodnikach przez co uznawane są za pożyteczne dla gospodarki człowieka^[2].

Rozprzestrzenienie

Nadrodzina kosmopolityczna. W Polsce stwierdzono w przybliżeniu występowanie 3200 gatunków gąsienicznikowatych^[2][4] i 2040 męczelkowatych^[2].

Systematyka

Należy tu około 100 tysięcy^[3] (lub 80 tysięcy^[5]) gatunków, co czyni tę nadrodzinę najliczniejszą wśród błonkówek^[5]. Gąsieniczniki klasyfikowane są w dwóch najliczniejszych w gatunki dzisiejszych rodzinach błonkówek^[3] i jednej rodzinie wymarłej^[5]. Są to^[2][3][5]:

• †Praeichneumonidae Rasnitsyn, 1983
• Braconidae – męczelkowate
• Ichneumonidae Latreile, 1802 – gąsienicznikowate