Fort Przyczółek Mostowy w Toruniu

Fort Przyczółek Mostowy w Toruniu – fort położony w lewobrzeżnej części Torunia, na Stawkach przy ul. Podgórskiej 6/10^[1]. Został zbudowany w latach 1824–1828^[2]. Miał on za zadanie chronić most drewniany^[3], następnie dworzec Toruń Główny^[4]. Na terenie Fortu w 1827 roku (według innego źródła w 1825 roku^[5]) powstał pomnik austriackiego pułkownika Franza Bruscha von Neuberga. Część terenu Fortu oddzielono na rzecz budowy dworca kolejowego Toruń Główny^[6].

Fort XVII Przyczółek Mostowy w Toruniu

Fragment fortu
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Podgórska 6/10
Typ budynku	fort
Rozpoczęcie budowy	1824
Ukończenie budowy	1828
Położenie na mapie Torunia Fort XVII Przyczółek Mostowy w Toruniu
Położenie na mapie Polski Fort XVII Przyczółek Mostowy w Toruniu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Fort XVII Przyczółek Mostowy w Toruniu
52°59′55,7″N 18°36′59,1″E

Najstarszą zachowaną częścią fortyfikacji jest długi mur ze strzelnicami od strony ul. Podgórskiej. Głęboka fosa i kaponiera mieściły się na terenie, gdzie znajduje się obecnie Park Tysiąclecia^[6]. W 1888 roku wzmocniono betonem przykrycie górne. Stoki zalesiono^[4]. W pochodzących z pocz. XX wieku tzw. „domach familijnych”, gdzie przebywały kadry oficerskie, mieścił się zakład Lacpol Toruń, produkujący sery topione (fabrykę zamknięto w 2022 roku)^[6][7]. W latach 20. XX wieku w forcie znajdował się zakład mundurowy i stacja wyżywienia dla transportów wojskowych^[8]. Na przełomie 1981 i 1982 roku na murze powstały napisy, stanowiące protest przeciwko totalitarnej władzy komunistycznej w Polsce^[9][10]. Napisy w 2020 roku zostały wpisane do rejestru zabytków^[11].

Fort figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 288)^[1].