Flatter

Flatter (ang. flutter – trzepotanie) – rodzaj aeroelastycznych drgań samowzbudnych skrzydła, lotek (w stałopłatach), usterzenia lub łopat wirników nośnych (w wiropłatach) powstających po przekroczeniu określonej prędkości, zwanej prędkością krytyczną flatteru^[1]. W budowlach wystawionych na działanie wiatru (zob. most Tacoma) występuje podobne zjawisko, jednak szczegółowy mechanizm powstawania jest inny^[2].

Drgania typu flatter ograniczają prędkość statku powietrznego (względem powietrza). Flatter jest niebezpieczny i bywa przyczyną katastrof lotniczych. Skutecznym sposobem zapobiegania flatterowi jest m.in. umieszczenie mas przeciwflatterowych na krawędzi natarcia płata, sterów, usterzeń.

Badania w locie każdego prototypu płatowca przechodzą przez badania flatterowe, które (łącznie z badaniem przeciągnięcia na plecach i korkociągu plecowego) należą do najbardziej ryzykownych faz badań. Podczas kolejnych prób pilot doświadczalny osiąga stopniowo prędkość V_d (lub V_df) i na podstawie wyników tych badań jest obliczana dopuszczalna chwilowa prędkość w spokojnym powietrzu (V_ne). Z powodu flatteru doszło do katastrofy takich konstrukcji jak De Havilland DH.108 Swallow, SZD-21 Kobuz, PZL I-22 Iryda, J-6 Fregata i innych.

Drgania wymuszone usterzenia noszą nazwę buffetingu.

Przypisy

1. Wiesława Łanecka-Makaruk: Mechanika lotu szybowców. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1979, s. 124-129.
2. Yusuf K. Billah, Robert H. Scanian. Resonance, Tacoma Bridge failure, and undergraduate physics textbooks. „Am. J. Phys.”. 59, nr 2, s. 118-124, Luty 1991. (ang.).

Bibliografia

• Lech Szutowski: Budowa i pilotaż samolotów lekkich: przewodnik pilota i instruktora. Poznań: Avia-Test, 2007, s. 34-37, seria: Seria szkoleniowa Avia-Test. ISBN 978-83-919779-3-4.

Encyklopedie internetowe (modulacja częstotliwości):

• Britannica: technology/flutter