Filip Sakala

Filip Sakala (ur. 21 maja 1996 w Czeladnej^[1]) – czeski skoczek narciarski, reprezentant klubu TJ Frenštát pod Radhoštěm. Olimpijczyk (2022), uczestnik zimowego olimpijskiego festiwalu młodzieży Europy (2013), mistrzostw świata juniorów (2013, 2014 i 2016), zimowej uniwersjady (2017) oraz mistrzostw świata (2019, 2021). Kilkukrotny medalista mistrzostw Czech, letni mistrz kraju na skoczni dużej z 2022. Syn skoczka Jaroslava Sakali^[1].

Filip Sakala

Data i miejsce urodzenia	21 maja 1996 Czeladna
Klub	TJ Frenštát pod Radhoštěm
Wzrost	188 cm[1]
Reprezentacja	Czechy
Debiut w PŚ	24 listopada 2019 w Wiśle (36. miejsce)
Debiut w PŚ drużynowo	19 stycznia 2019 w Zakopanem (6. miejsce)
Rekord życiowy	206,0 m na Letalnicy w Planicy (21 marca 2019)[2]

Przebieg kariery

W FIS Cupie zadebiutował w styczniu 2012 w Szczyrku, zajmując 45. i 35. miejsce. Pierwsze punkty tego cyklu zdobył w lutym tego samego roku, zajmując 12. miejsce w Brattleboro^[3]. W lutym 2013 w Planicy po raz pierwszy wystartował w zawodach Pucharu Kontynentalnego^[4]. Pierwsze punkty cyklu zdobył w grudniu 2013, zajmując 29. pozycję w konkursie w Engelbergu^[5]. Wystartował w Zimowym Olimpijskim Festiwalu Młodzieży Europy 2013, gdzie zajął 11. miejsce indywidualnie, 8. w drużynie męskiej oraz 4. w drużynie mieszanej^[4]. W sezonie 2014/2015 startował w kwalifikacjach do zawodów Pucharu Świata w Vikersund, lecz nie uzyskał awansu^[6].

W latach 2013–2016 trzykrotnie startował w zawodach skoków narciarskich na mistrzostwach świata juniorów w narciarstwie klasycznym. Indywidualnie najlepszy wynik – 34. miejsce – osiągnął w 2014 roku w Predazzo^[7].

Wystartował na Zimowej Uniwersjadzie 2017, gdzie zajął 31. miejsce indywidualnie, 4. w drużynie oraz 6. w drużynie mieszanej^[8]. W sezonie 2017/2018 zdobywał punkty w zawodach Pucharu Kontynentalnego, zajmując m.in. 9. miejsce w Klingenthal^[9].

6 stycznia 2019 roku zajął 5. miejsce w zawodach Pucharu Kontynentalnego w Klingenthal^[10]. 19 stycznia 2019 roku zajął wraz z reprezentacją Czech 6. miejsce w konkursie drużynowym Pucharu Świata w Zakopanem^[11]. Wystąpił na Mistrzostwach Świata w Narciarstwie Klasycznym 2019, zajmując 29. miejsce na normalnej skoczni w Seefeld^[10].

W sierpniu 2019 trzykrotnie plasował się w czołowej szóstce Letniego Pucharu Kontynentalnego (4. i 6. we Frenštácie pod Radhoštěm oraz 5. w Râșnovie). 24 listopada 2019 w Wiśle zadebiutował w indywidualnym konkursie Pucharu Świata, zajmując 36. miejsce. W sezonie 2019/2020 wystąpił w sumie w jedenastu indywidualnych zawodach głównych Pucharu Świata, jednak ani razu nie punktował, a poza Wisłą plasował się w piątej i szóstej dziesiątce tych zmagań^[12].

Na przełomie lutego i marca 2021 w Oberstdorfie wziął udział w mistrzostwach świata seniorów – indywidualnie zajął lokaty w piątej dziesiątce (48. na obiekcie normalnym i 42. na dużym), a w konkursie drużynowym zajął z Czechami 12. pozycję. W Pucharze Świata w sezonie 2020/2021 ani razu nie przebrnął kwalifikacji, a w głównej części zmagań wystąpił tylko w Wiśle, gdzie w rywalizacji drużynowej uplasował się z czeską kadrą na 9. lokacie^[13].

Latem 2021 zadebiutował w Letnim Grand Prix – w pierwszych zawodach w Wiśle odpadł w kwalifikacjach, a w drugich był 44. W lutym 2022 wystartował na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2022. Indywidualnie w kwalifikacjach na skoczni normalnej zajął 51. lokatę, tym samym nie uzyskując awansu do konkursu głównego, a na skoczni dużej zajął 48. miejsce indywidualnie oraz 9. drużynowo. W Pucharze Świata w sezonie 2021/2022 ponownie ani razu nie przebrnął kwalifikacji, w głównej części zmagań biorąc udział tylko raz w zmaganiach drużynowych – w Zakopanem z czeskim zespołem był 8^[14].

W sezonie zimowym 2022/2023 w zawodach głównych Pucharu Świata wystąpił jedynie w styczniu 2023 w Zakopanem, gdzie zajął 45. miejsce indywidualnie i 8. w drużynie. 29 stycznia 2023 po raz ostatni wziął udział w zawodach rangi FIS, odpadając w kwalifikacjach do konkursu Pucharu Świata na skoczni do lotów narciarskich w Bad Mitterndorf^[15]. Po nieudanym skoku kwalifikacyjnym ogłosił zakończenie kariery sportowej^[16].

Jest medalistą mistrzostw Czech – w 2019 zdobył srebrny medal w konkursie indywidualnym na skoczni dużej na igelicie^[17], w 2020 brązowy na skoczni normalnej na igelicie^[18], a w 2022 srebrny na obiekcie normalnym na śniegu^[19] i złoty na skoczni dużej na igelicie^[20].

Igrzyska olimpijskie

Indywidualnie

2022 Pekin/Zhangjiakou

–

nie zakwalifikował się (K-95), 48. miejsce (K-125)

Drużynowo

2022 Pekin/Zhangjiakou

–

9. miejsce[a]

Starty F. Sakali na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Punkt K	HS	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
NQ	6 lutego	2022	Zhangjiakou	Snow Ruyi	K-95	HS-106	indywid.	67,5 m		39,2 pkt	Nie zakwalifikował się.
48.	12 lutego	2022	Zhangjiakou	Snow Ruyi	K-125	HS-140	indywid.	116,0 m	–	93,1 pkt	203,0 pkt	Marius Lindvik
9.	14 lutego	2022	Zhangjiakou	Snow Ruyi	K-125	HS-140	druż.[a]	101,0 m	–	279,5 pkt (55,4 pkt)	663,2 pkt	Austria

Mistrzostwa świata

Indywidualnie

2019 Seefeld/Innsbruck	–	29. miejsce (K-99)
2021 Oberstdorf	–	48. miejsce (K-95), 42. miejsce (K-120)

Drużynowo

2021 Oberstdorf

–

11. miejsce (K-120)[b]

Starty F. Sakali na mistrzostwach świata – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Punkt K	HS	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
29.	1 marca	2019	Seefeld	Toni-Seelos-Olympiaschanze	K-99	HS-109	indywid.	93,0 m	85,0 m	175,7 pkt	42,6 pkt	Dawid Kubacki
48.	27 lutego	2021	Oberstdorf	Schattenbergschanze	K-95	HS-106	indywid.	84,0 m	–	88,1 pkt	180,7 pkt	Piotr Żyła
42.	5 marca	2021	Oberstdorf	Schattenbergschanze	K-120	HS-137	indywid.	103,5 m	–	65,1 pkt	211,4 pkt	Stefan Kraft
11.	6 marca	2021	Oberstdorf	Schattenbergschanze	K-120	HS-137	druż.[b]	95,0 m	–	226,5 pkt (42,2 pkt)	820,1 pkt	Niemcy

Mistrzostwa świata w lotach

Indywidualnie

2020 Planica

–

dyskwalifikacja w kwalifikacjach[21]

Starty F. Sakali na mistrzostwach świata w lotach – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Punkt K	HS	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Skok 3	Skok 4	Nota	Strata	Zwycięzca
NQ	11–12 grudnia	2020	Planica	Letalnica	K-200	HS-240	indywid.	DSQ				–	Nie zakwalifikował się.

Mistrzostwa świata juniorów

Indywidualnie

2013 Liberec	–	55. miejsce
2014 Val di Fiemme/Predazzo	–	34. miejsce
2016 Râșnov	–	50. miejsce

Drużynowo

2014 Val di Fiemme/Predazzo

–

10. miejsce[c]

Starty F. Sakali na mistrzostwach świata juniorów – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Punkt K	HS	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
55.	24 stycznia	2013	Liberec	Ještěd	K-90	HS-100	indywid.	79,0 m	–	81,0 pkt	202,5 pkt	Jaka Hvala
34.	31 stycznia	2014	Predazzo	Trampolino Dal Ben	K-95	HS-106	indywid.	79,5 m	–	80,4 pkt	151,1 pkt	Jakub Wolny
10.	1 lutego	2014	Predazzo	Trampolino Dal Ben	K-95	HS-106	druż.[c]	89,0 m	–	451,8 pkt (109,1 pkt)	575,2 pkt	Polska
50.	23 lutego	2016	Râșnov	Trambulina Valea Cărbunării	K-90	HS-100	indywid.	80,5 m	–	85,7 pkt	163,3 pkt	David Siegel

Uniwersjada

Indywidualnie

2017 Ałmaty

–

31. miejsce

Drużynowo

2017 Ałmaty

–

6. miejsce (drużyna mieszana)[d], 4. miejsce[e]

Starty F. Sakali na uniwersjadzie – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Punkt K	HS	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
31.	1 lutego	2017	Ałmaty	Gornyj Gigant	K-95	HS-106	indywid.	91,0 m	–	108,4 pkt	157,4 pkt	Naoki Nakamura
6.	4 lutego	2017	Ałmaty	Gornyj Gigant	K-95	HS-106	druż. miesz.[d]	93,5 m	90,0 m	354,9 pkt (209,8 pkt)	90,2 pkt	Japonia
4.	5 lutego	2017	Ałmaty	Gornyj Gigant	K-95	HS-106	druż.[e]	99,0 m	98,0 m	736,4 pkt (249,1 pkt)	53,5 pkt	Rosja

Zimowy olimpijski festiwal młodzieży Europy

Indywidualnie

2013 Râșnov

–

11. miejsce

Drużynowo

2013 Râșnov

–

8. miejsce[f], 4. miejsce (drużyna mieszana)[g]

Starty F. Sakali na zimowym olimpijskim festiwalu młodzieży Europy – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Punkt K	HS	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
11.	18 lutego	2013	Râșnov	Trambulina Valea Cărbunării	K-90	HS-100	indywid.	89,5 m	90,5 m	222,0 pkt	39,0 pkt	Cene Prevc
8.	20 lutego	2013	Râșnov	Trambulina Valea Cărbunării	K-90	HS-100	druż.[f]	94,0 m	91,0 m	796,5 pkt (235,0 pkt)	191,0 pkt	Słowenia
4.	22 lutego	2013	Râșnov	Trambulina Valea Cărbunării	K-65	HS-72	druż. miesz.[g]	59,0 m	58,5 m	798,7 pkt (194,3 pkt)	89,8 pkt	Niemcy

Puchar Świata

Miejsca w poszczególnych konkursach indywidualnych Pucharu Świata

Źródło[22]
Sezon 2014/2015
																															punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	q	q	-	-	-	-	-	-	-	0
Sezon 2018/2019
																												punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	q	-	-	-	-	-	-	q		-	-	-	-	q	-	0
Sezon 2019/2020
																											punkty
36	q	43	q	46	41	45	q	49	48	q	46	46	-	-	45	-	-	-	52	q	-	-	-	-	q	q	0
Sezon 2020/2021
																									punkty
q	q	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Sezon 2021/2022
																												punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	q	q	q	q	-	q	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Sezon 2022/2023
																																punkty
q	q	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	45	-	-	-	q	q	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Legenda
1 2 3 4-10 11-30 poniżej 30  dq  – dyskwalifikacja  q  – dyskwalifikacja w kwalifikacjach  q  – zawodnik nie zakwalifikował się  -  – zawodnik nie wystartował

Miejsca w poszczególnych konkursach drużynowych Pucharu Świata

Źródło[22]
Sezon 2018/2019
			-	6	-	8	-	-	9
Sezon 2019/2020
					9	-	7	-	9
Sezon 2020/2021
					9	-	-	-	-
Sezon 2021/2022
			-	-	8	-	-	-	-
Sezon 2022/2023
			-	8	-	-	-	-	-
Legenda
1 2 3 4-8 poniżej 8 (Duety: 1 2 3 4-12 poniżej 12)  -  – zawodnik nie wystartował

Turniej Czterech Skoczni

Miejsca w klasyfikacji generalnej

Sezon	Miejsce[23]
2019/2020	56.

Raw Air

Miejsca w klasyfikacji generalnej

Sezon	Miejsce[23]
2020	66.

Planica 7

Miejsca w klasyfikacji generalnej

Sezon	Miejsce
2019	47.[24]

Letnie Grand Prix

Miejsca w poszczególnych konkursach indywidualnych LGP

2021[22]
								punkty
q	44	-	-	-	-	-	-	0
Legenda
1 2 3 4-10 11-30 poniżej 30  dq  – dyskwalifikacja  q  – zawodnik nie zakwalifikował się  -  – zawodnik nie wystartował

Puchar Kontynentalny

Miejsca w klasyfikacji generalnej

Sezon	Miejsce[25]
2013/2014	146.
2016/2017	62.
2017/2018	51.
2018/2019	32.
2019/2020	62.
2020/2021	88.
2021/2022	96.
2022/2023	105.

Miejsca w poszczególnych konkursach Pucharu Kontynentalnego

Źródło[22]
Sezon 2012/2013
																												punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	74	67	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Sezon 2013/2014
																								punkty
-	-	-	-	29	31	61	67	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2
Sezon 2014/2015
																										punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	36	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Sezon 2015/2016
																											punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	46	38	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Sezon 2016/2017
																														punkty
58	48	36	-	-	47	38	11	dq	20	32	50	13	21	-	-	-	-	24	32	-	-	39	35	-	-	dq	40	31	28	75
Sezon 2017/2018
																												punkty
23	25	36	33	33	dq	36	49	22	44	43	25	-	-	-	13	16	34	26	39	35	9	28	39	39	46	44	36	101
Sezon 2018/2019
																												punkty
29	25	27	19	23	dq	13	5	40	29	-	-	-	22	24	38	13	21	-	-	19	33	-	-	10	20	-	-	194
Sezon 2019/2020
																					punkty
-	-	-	-	-	-	24	22	-	-	45	38	27	27	-	-	23	26	23	-	-	45
Sezon 2020/2021
																			punkty
-	25	36	34	40	38	46	49	48	38	42	-	-	-	-	-	-	-	-	6
Sezon 2021/2022
																										punkty
-	-	24	29	28	28	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	15
Sezon 2022/2023
																									punkty
45	44	39	30	39	36	-	-	-	-	-	34	35	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1
Legenda
1 2 3 4-10 11-30 poniżej 30  dq  – dyskwalifikacja  -  – zawodnik nie wystartował

Letni Puchar Kontynentalny

Miejsca w klasyfikacji generalnej

Sezon	Miejsce[25]
2014	103.
2015	101.
2017	45.
2018	82.
2019	28.
2021	72.

Miejsca w poszczególnych konkursach Letniego Pucharu Kontynentalnego

Źródło[22]
2014
														punkty
-	-	51	46	-	-	26	44	-	-	-	-	-	-	5
2015
														punkty
-	-	-	-	-	-	26	40	-	-	-	-	-	-	5
2016
														punkty
-	-	-	-	41	34	-	-	-	-	57	54	55	55	0
2017
													punkty
24	39	14	10	28	53	45	36	38	47	47	dq	55	54
2018
													punkty
-	-	-	-	39	49	41	36	18	49	51	58	66	13
2019
																punkty
dq	51	-	-	29	32	4	6	5	14	-	-	-	-	21	27	169
2020
		punkty
34	43	0
2021
												punkty
-	-	34	36	20	30	39	45	-	-	28	25	21
2022
									punkty
-	-	48	45	-	-	-	-	-	0
Legenda
1 2 3 4-10 11-30 poniżej 30  dq  – dyskwalifikacja  -  − zawodnik nie wystartował

Puchar Beskidów

Miejsca w klasyfikacji generalnej

Sezon	Miejsce[22]
2017	15.
2018	62.

FIS Cup

Miejsca w klasyfikacji generalnej

Sezon	Miejsce[26]
2011/2012	94.
2012/2013	68.
2014/2015	121.
2015/2016	97.
2017/2018	145.
2020/2021	120.

Miejsca w poszczególnych konkursach FIS Cupu

Źródło[22]
Sezon 2011/2012
																							punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	45	35	56	47	-	12	6	-	-	-	-	62
Sezon 2012/2013
																					punkty
-	49	11	-	-	10	11	-	-	38	38	-	-	35	45	-	-	-	-	-	-	74
Sezon 2013/2014
																								punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	69	59	0
Sezon 2014/2015
																										punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	56	53	-	-	-	-	49	7	33	-	-	-	-	-	42	43	36
Sezon 2015/2016
																								punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	23	17	61	56	-	-	-	-	-	-	58	29	11	37	48
Sezon 2016/2017
																				punkty
53	42	57	57	-	-	48	43	59	39	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Sezon 2017/2018
																					punkty
-	-	-	-	-	-	-	-	30	22	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	10
Sezon 2020/2021
														punkty
-	-	-	-	22	40	-	-	-	-	-	-	-	-	9
Sezon 2022/2023
																				punkty
44	39	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	0
Legenda
1 2 3 4-10 11-30 poniżej 30  dq  – dyskwalifikacja  -  − zawodnik nie wystartował

Uwagi

1. Skład zespołu: Viktor Polášek, Čestmír Kožíšek, Filip Sakala i Roman Koudelka
2. Skład zespołu: Vojtěch Štursa, Viktor Polášek, Filip Sakala i Čestmír Kožíšek
3. Skład zespołu: Filip Sakala, Jan Michálek, Vojtěch Štursa i František Holík
4. Skład zespołu: Karolína Indráčková i Filip Sakala
5. Skład zespołu: Filip Sakala, Jan Michálek i Čestmír Kožíšek
6. Skład zespołu: Damián Lasota, Jan Michálek, Filip Černý i Filip Sakala
7. Skład zespołu: Barbora Blažková, Michaela Rajnochová, Damián Lasota i Filip Sakala

Przypisy

1. Agnieszka Pająk: Filip Sakala. skijumping.pl, 2015-08-25. [dostęp 2019-01-19].
2. Rekordy życiowe skoczków narciarskich. skokinarciarskie.pl. [dostęp 2023-01-29].
3. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2012. fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
4. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2013. fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
5. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2014. fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
6. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2015. fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
7. SAKALA Filip - Athlete Information; FIS Junior World Ski Championships. fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
8. Universiade Almaty (KAZ). fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
9. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2018. fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
10. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2019. fis-ski.com. [dostęp 2019-05-19]. (ang.).
11. Adam Bucholz: Niemcy o włos przed Austrią, Polska trzecia. skijumping.pl, 2019-01-19. [dostęp 2019-01-19].
12. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2020. fis-ski.com. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).
13. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2021. fis-ski.com. [dostęp 2022-10-08]. (ang.).
14. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2022. fis-ski.com. [dostęp 2022-02-06]. (ang.).
15. SAKALA Filip - Athlete Information; Season 2023. fis-ski.com. [dostęp 2023-01-29]. (ang.).
16. Dominik Formela: Filip Sakala kończy karierę. skijumping.pl, 2023-01-29. [dostęp 2023-01-29].
17. Adam Bucholz: Roman Koudelka mistrzem Czech. skijumping.pl, 2019-09-14. [dostęp 2020-05-22].
18. Dominik Formela: Kožíšek i Ulrichová mistrzami Czech. skijumping.pl, 2020-09-21. [dostęp 2020-09-21].
19. Dominik Formela: Koudelka mistrzem Czech w Harrachovie. skijumping.pl, 2022-01-18. [dostęp 2022-10-08].
20. Adam Bucholz: Mistrzostwa Czech w Libercu: Triumfy Ulrichovej i Sakali. skijumping.pl, 2022-10-22. [dostęp 2023-01-29].
21. Wyniki na oficjalnej stronie FIS. 2020-12-10. [dostęp 2020-12-10]. (ang.).
22. Adam Kwieciński: SAKALA Filip 1996.05.21 CZE. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2023-01-29].
23. SAKALA Filip - Athlete Information; World Cup Standings. fis-ski.com. [dostęp 2023-04-02]. (ang.).
24. Season 2018/2019 - PLANICA Seven. fis-ski.com, 2019-03-24. [dostęp 2023-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-30)]. (ang.).
25. SAKALA Filip - Athlete Information; Continental Cup Standings. fis-ski.com. [dostęp 2023-04-02]. (ang.).
26. SAKALA Filip - Athlete Information; FIS Cup Standings. fis-ski.com. [dostęp 2023-04-02]. (ang.).

Bibliografia

• SAKALA Filip - Athlete Information. fis-ski.com. [dostęp 2023-10-31]. (ang.).
• Adam Kwieciński: SAKALA Filip 1996.05.21 CZE. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2023-10-31].