Eugeniusz Paukszta

Eugeniusz Paukszta (ur. 9 sierpnia 1916 w Wilnie, zm. 20 maja 1979 w Inowrocławiu) – polski powieściopisarz i publicysta^[1].

Eugeniusz Paukszta

Data i miejsce urodzenia	9 sierpnia 1916 Wilno
Data i miejsce śmierci	20 maja 1979 Inowrocław
Odznaczenia

Grób pisarza na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu (aleja zasłużonych)

Życiorys

Syn Edgara i Zofii z d. Budźko. W 1939 ukończył Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie^[2]

Zadebiutował w roku 1938 w Wilnie. Studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, filologię polską i historię w Lublinie na KUL^[3].

Brał udział w wojnie obronnej Polski 1939, potem w działalności konspiracyjnej w oddziałach ZWZ i AK. W 1942 aresztowany przez Gestapo, więziony w obozie w Kownie. Według niektórych źródeł w 1943 zbiegł z obozu i dołączył do oddziału leśnego wchodzącego w skład 1 pułku im. B. Chrobrego AK^{[uwaga 1]}, a następnie został dowódcą oddziału partyzanckiego^[1]. Tymczasem, wg wspomnień jego syna, od lutego 1943 do wiosny 1944 Eugeniusz Paukszta przebywał w obozie Prawianiszki pod Kownem, stamtąd uciekł, ale jesienią 1944 został znów aresztowany, tym razem przez sowieckie NKWD, a następnie został zesłany do Zagłębia Donieckiego. Do Polski powrócił w listopadzie 1945^[4].

Autor powieści współczesnych i historycznych, opowiadań, powieści dla młodzieży. Po wojnie mieszkał najpierw w Gliwicach, potem w Poznaniu. Laureat nagród literackich. Poruszał problematykę Ziem Północnych i Zachodnich – integracja powojenna, polskość, młode pokolenie. Członek Polskiego Związku Zachodniego.

W latach 1953–1955 prezes poznańskiego oddziału Związku Literatów Polskich^[1].

Z miejsca zgonu ciało przewieziono do Poznania, wystawiając trumnę 24 maja w holu auli UAM. Spoczął w Alei Zasłużonych cmentarza junikowskiego^[1].

Uwagi

1. W rzeczywistości takiej jednostki w strukturach ZWZ-AK nie było.

Publikacje[1]

• Zagadnienia kulturalne ziem zachodnich – publicystyka (1947)
• Trud ziemi nowej – powieść (1948)
• Trzecia zmiana – powieść (1949)
• Opowieść o zwycięskiej starości – powieść (1953)
• Srebrna ławica – powieść (1953, 1954, 1974)
• Kartki z Ziemi Lubuskiej – opowiadania (1954)
• Lasy płoną o świcie (Lody pękają) – powieść (1955, 1974)
• Noc jak dzień – powieść (1955)
• Znaki ogniste – powieść (1956, 1965)
• Śpiewająca ziemia – powieść (druk w odcinkach w „Ekspresie Poznańskim”) (1957)
• Czarownica z Zielonej Góry – opowiadania (1957, 1959)
• Opowieści niecodzienne – opowiadania (1957)
• Straceńcy – powieść (1957, 1968, 1978)
• Zatoka Żarłocznego Szczupaka – powieść (1957, 1963, 1970, 1973)
• Gdzie diabeł mówi dobranoc – powieść (1959, 1961, 1968)
• Pogranicze – powieść (1961, 1963, 1966, 1972, 1976)
• Wszystkie barwy codzienności – powieść (1961, 1964, 1973)
• Znak żółwia – powieść (1961)
• Warmia i Mazury – monografia literacka (1962, 1970)
• Wiatrołomy – powieść (1962, 1973)
• Buntownicy – powieść (1963, 1968)
• Odzyskane gniazda – antologia prozy i poezji (1963)
• Spowiedź Lucjana Skobiela – powieść (1963, 1965, 1968)
• Wrastanie – powieść (1964, 1966, 1976)
• Spod szczęśliwej gwiazdy – opowiadania (1965)
• Po burzy jest pogoda – powieść (1966)
• Ich trzech i dziewczyna – powieść (1967, 1969, 1972, 1974)
• Przejaśnia się niebo – powieść (1966, 1970, 1972, 1974)
• Złote korony księcia Dardanów – powieść (1967, 1972, 1975)
• Wichry wśród kolumn – impresje greckie (1969)
• Minarety bez czarczafów – impresje tureckie (1970)
• Młodość i gwiazdy – powieść (1972, 1973, 1975)
• W cieniu hetyckiego Sfinksa – powieść (1972, 1975)
• Zawsze z tej ziemi – powieść (1976, 1979)

Odznaczenia i wyróżnienia[1]

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)
• Krzyż Zasługi z Mieczami
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1961)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1963)
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1974)
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967)^[5]
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur”
• Odznaka „Zasłużony dla Ziemi Lubuskiej”
• Odznaka Honorowa Miasta Poznania
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Odznaka „Zasłużonego Działacza Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich”
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
• Złota Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza”
• Złota Odznaka Ligi Obrony Kraju
• Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego”
• Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa pilskiego”
• Nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie literatury (22 lipca 1968)^[6]
• Nagroda Literacka Miasta Poznania (1954)
• Nagroda Literacka Ziemi Lubuskiej (1957)
• Nagroda Województwa Poznańskiego (1961)
• Nagroda pisma społeczno-kulturalnego „Nadodrze” (1964)
• Nagroda Ministra Obrony Narodowej (1966)
• Nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie literatury (1968)
• Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1975)
• nagroda w konkursie czytelniczym „Złotego Kłosa” (1968)
• w plebiscycie czytelniczym „Bliżej książki współczesnej” zorganizowanym przez „Głos Pracy” powieść Po burzy jest pogoda uzyskała pierwsze miejsce (1970)

Przypisy

1. Mańkowski Jerzy: Eugeniusz Paukszta (1916-1979). Z żałobnej karty. Aneksy: Bibliografia ważniejszych utworów Eugeniusza Paukszty ogłoszonych drukiem; Przekłady na języki obce. w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 s. 113–118.
2. Lietuvos Valstybinis archyvas Ap.178.
3. Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979, s. 416. ISBN 83-214-0018-3.
4. Dominik Paukszta: Środowisko życiowe i przestrzeń twórczości pisarskiej mojego Ojca. stowarzyszenie.koczala.pl, 2007. s. 4–5. [dostęp 2022-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
5. Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 3, 1967, s. 390.
6. Dziennik Polski, rok XXIV, nr 172 (7599), s. 6.

Bibliografia

• Mańkowski Jerzy: Eugeniusz Paukszta (1916-1979). Z żałobnej karty. Aneksy: Bibliografia ważniejszych utworów Eugeniusza Paukszty ogłoszonych drukiem; Przekłady na języki obce. w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 s. 113–118, fot.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000082186830
• VIAF: 35389301
• LCCN: n84805632
• GND: 124425402
• NLA: 35799498
• NKC: ola2003198025
• NTA: 216999960
• CiNii: DA0632944X
• PLWABN: 9810616535805606
• NUKAT: n94201211
• NSK: 000106819
• LIH: LNB:mpm;=CU

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3955096