Emi Kussi

Emi Kussi (Emi Koussi)^[1] także ang. Mount Koussi^[2] – wysoki, wygasły wulkan tarczowy na południowo-wschodnim krańcu masywu wulkanicznego Tibesti na Saharze, w północno-zachodnim Czadzie; najwyższy szczyt na terenie Czadu i Sahary.

Emi Kussi

Państwo	Czad
Pasmo	Tibesti
Wysokość	3415 m n.p.m.
Pierwsze wejście	1938 Wilfred Thesiger
Położenie na mapie Czadu Emi Kussi
19°47′37″N 18°33′07″E

Mniejsza kaldera wewnętrzna Era Kohor

Położenie

Emi Kussi leży 176 km na północny zachód od miasta Faya na południowo-wschodnim krańcu masywu wulkanicznego Tibesti na Saharze w północno-zachodnim Czadzie^[2][3].

Opis

Emi Kussi (3415 m n.p.m.^[1][2][a]) jest najwyższym szczytem na Saharze^[2][3] i najwyższym szczytem na terenie Czadu^[6]. Znajduje się on w obrębie masywu (60 × 80 km) zbudowanego z piaskowców z okresu kredy i ery paleozoicznej^[3]. Emi Kussi to wulkan tarczowy^[7], zbudowany ze skał wylewnych: trachitu, ryolitu, bazaltu i andezytu^[3].

Na wierzchołku znajduje się rozległy krater o średnicy 19 km i głębokości 1200 m^[2][b]. Znajdują się tu dwie kaldery – system kalder jedna w drugiej – o wymiarach 12 × 15 km^[3]. W południowo-wschodniej części kaldery znajduje się trzecia, mniejsza kaldera Era Kohor (fr. Trou au Natron du Koussi) o średnicy 2–3 km i głębokości 350 m^[3].

Najwyższy punkt (3415 m n.p.m.) leży na południowej krawędzi kaldery^[3]. W kalderach odnotowano kilka mniejszych kraterów, kopuł wulkanicznych i kopuł szlakowych, a także strumienie zastygniętej lawy^[3]. Wskutek ostatniej aktywności w kalderach powstały m.in. trzy maary^[3]. Na południowym stoku, na wysokości 850 m n.p.m., znajduje się obszar aktywności termicznej Yi-Yerra^[3]. Według jednych szacunków wulkan był aktywny ok. 1 320 000 BP^[7], inne szacunki to 2,42–1,32 milionów lat temu^[8].

Zbocza Emi Kussi rozcinają suche doliny (wadi), porośnięte ubogą roślinnością trawiastą^[1].

Historia

Szczyt zdobył w latach 30. XX wieku Wilfred Thesiger^[9], a kolejne wejście przeprowadziła grupa Brytyjczyków (P.R. Steele, R.F. Tuck i W.W. Marks) w 1957 roku^[10].

Uwagi

1. Strony internetowe podające dane na temat wysokości wzniesień na Ziemi podają, że wysokość Emi Kussi to 3445 m n.p.m., a jego wybitność to 2934 m, powołując się na dane zebrane przez Shuttle Radar Topography Mission (SRTM)^[4][5].
2. PWN podaje natomiast, że średnica krateru to ok. 20 km, a jego głębokość to 800 m^[1].

Przypisy

1. Emi Kussi, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-25].
2. Mount Koussi, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-12-25] (ang.).
3. Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Emi Koussi. [dostęp 2017-12-25]. (ang.).
4. Emi Koussi. [w:] www.peakbagger.com [on-line]. [dostęp 2017-12-25]. (ang.).
5. AFRICA ULTRA-PROMINENCES. [w:] peaklist.org [on-line]. [dostęp 2017-12-25]. (ang.).
6. Czad. Warunki naturalne, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-25].
7. Volcano Global Risk Identification and Analysis Project (VOGRIPA): Koussi, Emi. [w:] British Geological Survey [on-line]. [dostęp 2017-12-25]. (ang.).
8. Jason L. Permenter & Clive Oppenheimer. Volcanoes of the Tibesti massif (Chad, northern Africa). „Bulletin of Volcanology”. 69, s. 609–626, 2007. DOI: 10.1007/s00445-006-0098-x. ISSN 1432-0819. (ang.).
9. Alexander Maitland: Wilfred Thesiger: The Life of the Great Explorer. The Overlook Press, 2011, s. 179. ISBN 978-1-59020-995-0. [dostęp 2017-12-25]. (ang.).
10. A note on Tieroko (Tibesti Mountains). [dostęp 2017-12-28].

Bibliografia

• Lech Ratajski: Afryka. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1963. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• NASA: Emi Koussi Volcano, Chad. [w:] earthobservatory.nasa.gov [on-line]. 2011-02-14. [dostęp 2017-12-25]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (wulkan tarczowy):

• VIAF: 243898254

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: place/Mount-Koussi
• SNL: Emi_Koussi