Eleonora Czartoryska

Eleonora Monika Czartoryska de domo Waldstein (ur. 12 kwietnia 1710^[2], zm. 1798^[3]) – księżna, żona kanclerza wielkiego litewskiego Michała Czartoryskiego, dama Krzyża Gwiaździstego^[4].

Eleonora Monika Waldstein

Data i miejsce urodzenia	12 kwietnia 1710 Praga
Data i miejsce śmierci	14 marca 1798 Zamość[1]
Ojciec	Jan Antoni Waldstein
Matka	Anna Waldstein
Mąż	Michał Fryderyk Czartoryski
Dzieci	Antonina, Aleksandra, Konstancja, Antoni
Odznaczenia

Życiorys

Urodziła się w Pradze^[2][5] jako córka Jana Antoniego Waldsteina (Johann Anton von Waldstein) i Anny Waldstein. W 1720 roku zaręczyła się z Michałem Fryderykiem Czartoryskim, a w 1726 wyszła za niego za mąż^[6].

Od 1770 do 1790 roku była dziedziczką Radzymina. Wybudowała w Radzyminie pałac^[a] otoczony parkiem krajobrazowym. Ufundowała dzwonnicę i wzniesiony w latach 1779–1780 kościół murowany. Oba budynki projektu królewskiego architekta Jana Chrystiana Kamsetzera. Była także fundatorką budynku plebanii^[7]. Założyła znajdującą się w pobliżu tego kościoła szkołę elementarną i przytułek^[8]. Autorka unikalnego zbioru praw i powinności wobec mieszczan i ich wobec dworu. Wyjednała w 1785 u króla przywilej na odbywanie się jarmarków w Radzyminie^[9].

W 1793 (1794) roku wyjechała do dóbr Czartoryskich do Wołczyna na Podolu, a w podróży towarzyszył Daniel Kazimierz Narbutt^[10].

Zmarła w 1798 roku i została pochowana w kościele Świętego Krzyża w Warszawie obok swojego męża.

Potomstwo

Z księciem Michałem Czartoryskim miała razem trzy córki i syna:

• Antonina (1728 - 26 marca 1746, Warszawa), dnia 13 lutego 1744 w Warszawie poślubiła Jerzego Flemminga,
• Konstancja (1729–1749), druga żona Jerzego Flemminga, zmarła na ospę.
• Aleksandra (1730–1798),
• Antoni (zm. 1753).

Uwagi

1. Pałac rozebrany został w 1870 roku.

Przypisy

1. Data śmierci
2. Royal Ancestry File. [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-08)].
3. Biskup chełmsko-lubelski Wojciech Skarszewski napisał list żałobny w związku z jej śmiercią 20 kwietnia 1795 roku, zobacz: Sygnatura Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie REP 60A, 170, s. 210-212, a także:
4. Jerzy Sewer Dunin Borkowski, Panie polskie przy dworze rakuskim, Lwów: Księgarnia Seyfartha i Czajkowkiego, 1891, s. 39
5. Waldstein family
6. DanutaD. Michalec DanutaD., Aleksandra Ogińska i jej czasy, Siedlce: Muzeum Okręgowe, 1999, ISBN 978-83-911103-6-2 [dostęp 2023-09-26]. Brak numerów stron w książce
7. l, Historia Parafii [online], Parafia Przemieniania Pańskiego - Radzymin [dostęp 2023-09-26] (pol.).
8. JanJ. Wnuk JanJ., Księżna Eleonora Czartoryska - dziedziczka Radzymina, Radzymin: Towarzystwo Przyjaciół Radzymina, 2008, ISBN 978-83-924733-3-6 [dostęp 2023-09-26]. Brak numerów stron w książce
9. Historia. Urząd Miasta i Gminy Radzymin. [dostęp 2016-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
10. Kazimierz Narbutt. 2007. [dostęp 2012-06-06].

Linki zewnętrzne

• Księżna Eleonora Monika Czartoryska - patronka Zespołu Szkół w Radzyminie. zsradzymin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-19)].

Bibliografia

• Władysław Konopczyński, Michał Fryderyk Czartoryski, w: Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938 s. 288-294.
• Jan Wnuk, "Księżna Eleonora Czartoryska - dziedziczka Radzymina", wyd. 2008

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 311283074
• GND: 1063744334
• PLWABN: 9810581662605606
• NUKAT: n2009089874