Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dziubałkowate (Anthocoridae) – rodzina niewielkich owadów z podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych. Liczy około 500–600 gatunków (w zależności od ujęcia) zgrupowanych w 80–100 rodzajach[1], z czego w Polsce występuje ok. 40 gatunków[2] (zobacz dziubałkowate Polski). Rodzajem typowym rodziny jest Anthocoris.
Anthocoridae | |
Fieber, 1836 | |
Okres istnienia: apt–dziś | |
Anthocoris limbatus | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Podgromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Infrarząd |
Cimicomorpha |
Nadrodzina | |
Rodzina |
dziubałkowate |
Pluskwiaki te mają ciało długości od 1,4 do 4,5[4] lub 5 mm, zwykle o kształcie owalnym lub bliskim owalnego[1], ale u form podkorowych silnie spłaszczone i wydłużone[4]. W ubarwieniu przeważają zazwyczaj barwy brązowe i szare[1]. Aparat gębowy ma prostą kłujkę o pierwszym członie krótkim lub uwstecznionym, a członie trzecim zwykle najdłuższym. Czułki cechują się obecnością krótkiego prepedicellitu, a niekiedy wyraźnie wrzecionowatym kształem członów trzeciego i czwartego. Półpokrywy mają wyraźne załamanie kostalne, a na zakrywce widoczne są zwykle cztery żyłki. Przednia para odnóży zwykle ma na goleniach fossula spongiosa, które mogą być jednak uwstecznione lub całkiem zanikać. Zatułów ma gruczoły zapachowe z pojedynczym zbiorniczkiem, uchodzące pojedynczymi otworami w rowkach na metapleurach. Ich ewaporatorium może być różnie ukształtowane. Odwłok pozbawiony jest przetchlinek na pierwszym segmencie, a leżące na jego spodzie laterotergity scalone są ze sternitami. U larw ujścia odwłokowych gruczołów zapachowych leżą przy przednich krawędziach tergitów od czwartego do szóstego. Samice mogą mieć pokładełko normalnie wykształcone i o powykrawanych brzegach lub zredukowane; brak u nich spermateki. Samce mają jądra zbudowane z 2 lub rzadziej 7 płatów, a ich genitalia są asymetryczne: prawa paramera jest silnie uwsteczniona lub zanika zupełnie, natomiast lewa jest sierpowata i wyposażona w rowek, w którym leży edeagus, i w ten sposób służąca za właściwy narząd kopulacyjny[4].
Żyją na kwiatach i liściach, pod korą lub w ściółce. Większość gatunków jest drapieżna i żywi się małymi owadami takimi jak mszyce, niektóre są pasożytami zewnętrznymi i żywią się krwią. Jedynie kilka gatunków z rodzaju Orius żywi się sokami roślin. Większość z nich ma znaczenie gospodarcze jako biologiczni wrogowie szkodników roślin. Niektóre gatunki z tego powodu były introdukowane w różnych regionach kuli ziemskiej[1].
Wprowadzenie plemników do ciała samicy często ma u dziubałkowatych charakter urazowy. Samiec przebija jej ścianę odwłoka za pomocą zmodyfikowanej paramery i wstrzykuje nasienie do jamy ciała (hemocelu). Taki uszkadzający ścianę ciała sposób zaplemnienia określa się jako zaplemnienie hemoceliczne[4][5] i występuje ono również u niektórych pokrewnych rodzin należących do Cimicoidea: Polyctenidae, Lyctocoridae i pluskwowatych[4]. Pojawiający się tu konflikt płci (antagonizm seksualny) doprowadził do wyewoluowania u samic części gatunków struktur anatomicznych, ograniczających jego negatywne skutki[4][5]. Są to spermaledges[5] lub rurki kopulacyjne (ang. copulatory tubes). Mają one postać otworu, otoczonego nabrzmiałym oskórkiem, który nakierowuje narząd samca. U Scolopini, Blaptostethini, Oriini i Anthocorini nasienie przechowywane jest w ciele samicy w kieszonkach analogicznych z konceptakulami (ang. seminal conceptacles) innych Cimicoidea, ale powstałymi z modyfikacji przedniej ściany pochwy[4].
U gatunku Xylocoris maculipennis zaobserwowano homoseksualne gwałty u samców. W tym przypadku wstrzyknięta przez uszkodzenie ściany odwłoka sperma jest w większości „trawiona” i pozyskane z niej substancje służą odżywieniu samca. Zaobserwowano także, że nasienie gwałciciela migruje w kierunku jąder zaplemnionego samca. Przyczyniło się to do wysnucia hipotezy, że zgwałcony samiec podczas wytrysku do ciała samicy przekazuje obok swoich plemników, także te należące do gwałciciela[6][7].
W niektórych ujęciach systematycznych podrodziny Lasiochilinae i Lyctocorinae są podnoszone do rangi oddzielnych rodzin. Systematyka tych owadów jest jednak wciąż dyskusyjna, a bliskie pokrewieństwo w ramach tych taksonów niewątpliwe[1]. Poniżej znajduje się uproszczony podział systematyczny:
Rodzina: Dziubałkowate (Anthocoridae)[1][8][9]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.