Dzięcioł płowogrzbiety

Dzięcioł płowogrzbiety^[4][5] (Campephilus leucopogon) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae), występujący w środkowej części Ameryki Południowej. Jest gatunkiem typowym dla Gran Chaco. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3].

Dzięcioł płowogrzbiety

Campephilus leucopogon[1]
(Valenciennes, 1826)
Samiec
Samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Campephilini
Rodzaj	Campephilus
Gatunek	dzięcioł płowogrzbiety
Synonimy
Picus leucopogon Valenciennes, 1826 Phloeoceastes leucopogon (Valenciennes, 1826) Campephilus leucopogon leucopogon (Valenciennes, 1826) Campephilus leucopogon major (Olrog, 1958) Scapaneus leucopogon major (Olrog, 1958)[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Systematyka

Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Brazylii – dokonał francuski przyrodnik Achille Valenciennes w 1826 roku, nadając mu nazwę Picus leucopogon^[2]. Nie wyróżnia się podgatunków^[6][7]. Ptaki z południowo-zachodniej części zasięgu proponowano wydzielić jako podgatunek major w oparciu o rzekomo większy rozmiar, ale osobniki o podobnym rozmiarze stwierdzane są też w pozostałej części zasięgu^[6].

Morfologia

Średniej wielkości dzięcioł o dłutowatym, długim, silnym, szerokim u nasady, prostym dziobie koloru kości słoniowej. Tęczówki jasnożółte, wokół oka naga, czarna skóra. Głowa jaskrawoczerwona. Szyja u samców jaskrawoczerwona, u samic czarna. Pióra głowy tworzą czub. Samce mają charakterystyczną, niewielką, owalną plamkę uszną, od góry czarną, od dołu białawą. Samice mają czarne czoło i szczyt głowy oraz szeroki, blady pasek, zwężający się od podstawy dzioba do połowy policzka, z wąską czarną obwódką. Górna część tułowia od białawej poprzez jasnopłową do jasnocynamonowej. Spód ciała czarny. Skrzydła czarne, z rdzawymi plamami na wewnętrznych stronach lotek. Ogon raczej krótki, czarny. Nogi szare^[6][8][9]. Długość ciała 28–30 cm, masa ciała 203–281 g^[6][8].

Zasięg występowania

Dzięcioł płowogrzbiety występuje na terenach w dużej mierze pokrywających się z obszarem Gran Chaco do wysokości 2500 m n.p.m.^[3][6] Spotykany jest od północno-środkowej Boliwii oraz środkowego i zachodniego Paragwaju po północny Urugwaj, północno-środkową Argentynę (m.in. w prowincjach Corrientes, Entre Ríos, La Rioja, Córdoba) oraz zachodnią część stanu Rio Grande do Sul w skrajnie południowej Brazylii^[6][8].

Ekologia

Jego głównym habitatem są suche zadrzewienia, sawanny, pastwiska z zagajnikami i lasy. Żywi się głównie larwami chrząszczy. Żeruje na pniach wysokich drzew, w tym izolowanych drzew na obszarach otwartych, zlatuje też na przewrócone pnie. Poza sezonem lęgowym żeruje głównie samotnie^[6].

Rozmnażanie

Informacje na temat rozmnażania dzięcioła płowogrzbietego są bardzo skąpe. Okres lęgowy głównie we wrześniu, ale także od października do listopada. Gniazduje w dziuplach w pniach dużych drzew lub palm na wysokości 6–8 m. Oboje rodzice zajmują się karmieniem młodych^[6].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł płowogrzbiety jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2004 roku^[10]. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale gatunek ten opisywany jest jako rzadki^[3][11]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1,75 mln km². Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny^[3]. Organizacja ta wymienia 23 ostoje ptaków IBA, w których ten gatunek występuje: 13 w Paragwaju (m.in. Park Narodowy Defensores del Chaco, Park Narodowy Teniente Agripino Enciso, Park Narodowy Médanos del Chaco, Park Narodowy Tinfunqué), 6 w Boliwii (w tym Park Narodowy Kaa-Iya), 2 w Brazylii i 2 w Argentynie^[10].

Przypisy

1. Campephilus leucopogon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
2. Denis Lepage: Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon (Valenciennes, 1826) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
3. Campephilus leucopogon, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
4. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-22].
5. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 86, 1999.
6. Hans Winkler & David Christie: Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
8. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 533. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).
9. Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, 2021. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
10. Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
11. Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
• Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

Encyklopedie internetowe (takson):

• SNL: kremryggspett

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 1177550
• GBIF: 2478572
• identyfikator iNaturalist: 18282
• ITIS: 554109
• NCBI: 367949
• CoL: QCHF