Dwór Witczaków w Jastrzębiu-Zdroju

Dwór Witczaków w Jastrzębiu-Zdroju, znany potocznie jako Dwór na Mendowcu – posiadłość ziemska wybudowana w stylu późnego klasycyzmu w drugiej połowie XVIII wieku. Obiekt znajduje się w granicach Jastrzębia-Zdroju, na historycznych terenach Jastrzębia Dolnego.

Dwór Witczaków
w Jastrzębiu-Zdroju

nr rej. GEZ_119 WEZ, S, mpzp C75 (Gminna Ewidencja Zabytków)
Dwór na fotografii z lat 30. XX wieku
Państwo	Polska
Miejscowość	Jastrzębie-Zdrój
Adres	ul. Lompy 10
Typ budynku	dwór
Styl architektoniczny	klasycyzm
Ukończenie budowy	2 poł. XVIII wieku
Kolejni właściciele	Anna von Stengel, Wincenty Wronowski, Robert Mende, Mikołaj Witczak, Józef Witczak
Położenie na mapie Polski Dwór Witczaków w Jastrzębiu-Zdroju
Położenie na mapie województwa śląskiego Dwór Witczaków w Jastrzębiu-Zdroju
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju Dwór Witczaków w Jastrzębiu-Zdroju
49°57′26″N 18°34′23″E

Historia

Budowę dworu rozpoczęto w drugiej połowie XVIII wieku. Dariusz Mazur w jastrzębskiej encyklopedii historycznej opisuje specyfikację techniczną obiektu: Budowla parterowa, murowana, wzniesiona na planie prostokąta. Elewacja frontowa siedmioosiowa. Trzy osie środkowe stanowiły ryzalit podwyższony o piętro zakończone trójkątnym szczytem. Do ryzalitu dostawiono portyk o trzech arkadach, zamkniętych łukiem odcinkowym, z tarasem na piętrze. Do portyku prowadziły schody. Całość podpiwniczona. Okna na parterze i piętrze prostokątne, elewacje tynkowane. Całość nakrywał dach naczółkowy, kryty dachówką. Od zachodu dostawiona była przybudówka, zapewne późniejsza^[1].

W 1858 roku posiadłość nabyła Anna von Stengel, od imienia której dwór zyskał nazwę „Annaruh” (niem. spokój Anny)^[2]. Kolejnymi właścicielami majątku byli ziemianin Wincenty Wronowski i Robert Mende, od nazwiska którego przyjęła się nazwa „Mendowiec”. W 1920 roku Mende sprzedał dwór braciom Mikołajowi i Józefowi Witczakom, dzięki którym w okresie III powstania śląskiego mieściło się tu dowództwo i sztab Grupy „Południe” Wojsk Powstańczych.

Dwór pod zarządzaniem rodziny Witczaków zyskał sławę cenionej rezydencji, odwiedzanej przez elitę II Rzeczypospolitej. Witczakowie gościli w nim m.in. Ignacego Mościckiego, Michała Grażyńskiego czy Melchiora Wańkowicza^[1].

Po zakończeniu II wojny światowej obiekt został przejęty przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; uruchomiono w nim rozlewnię wody mineralnej. Obecnie dwór jest własnością prywatną, z uwagi na zły stan techniczny i brak prac renowacyjnych, popada w ruinę^[3].

Przypisy

1. Dariusz Mazur: Dwór Witczaków na Mendowcu. Jaspedia, 2014-02-26. [dostęp 2021-12-27].
2. Dwór Witczaków na Mendowcu. Wikimapia. [dostęp 2021-12-27].
3. Uchwała Nr XII.83.2013 z dnia 27 czerwca 2013 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami Miasta Jastrzębie-Zdrój na lata 2013–2016”. [dostęp 2021-12-27].