Dubielno (powiat chełmiński)

Dubielno (niem. Dübeln^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Papowo Biskupie (północna Polska).

Ten artykuł dotyczy wsi w powiecie chełmińskim. Zobacz też: Dubielno.

Dubielno

wieś
Szkoła podstawowa im. Mikołaja Kopernika
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	chełmiński
Gmina	Papowo Biskupie
Liczba ludności (III 2011)	484[1]
Strefa numeracyjna	56
Kod pocztowy	86-221[2]
Tablice rejestracyjne	CCH
SIMC	0847972
Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie Dubielno
Położenie na mapie Polski Dubielno
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dubielno
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego Dubielno
53°14′36″N 18°37′56″E[3]

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. Wieś zajmuje powierzchnię 855,15 ha^[4]. Miejscowość posiada 72 gospodarstwa indywidualne.

Szkolnictwo

W Dubielnie od 1970 jest szkoła podstawowa im. Mikołaja Kopernika.

Związki wyznaniowe

Dubielno należy do parafii św. Mikołaja w Papowie Biskupim^[5].

Historia

Prehistoria

W neolicie zaczęła się na tych terenach kultura pucharów lejkowatych^[4]. W początkowym okresie epoki żelaza tworzono tutaj zbiorowe groby.

Średniowiecze

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1341^[4]. W źródłach wieś występowała pod nazwami Dubel (1341), Tubelle (1440), Dwbellen (1543), Dubelno (1570), Dubielno (1614), Duebeln (1910), Dübeln (1921)^[4]. Nazwa miejscowości prawdopodobnie pochodzi od ryby dubiel^[4].

W średniowieczu Dubielno należało się komuturstwa, a później do prokuratora papowskiego^[4]. W 1341 roku Dytrych von Altenburg przekazał Hermanowi Kuthenowi przywilej na sołectwo^[4]. Zakon krzyżacki w 1438 roku posiadał we wsi 42 łany^[4]. W 1446 roku Dubielno stało się własnością królów polskich^[4]. Król Aleksander Jagiellończyk w 1506 roku przekazał wieś biskupom chełmińskim^[4]. W późnym średniowieczu Dubielno należało do tzw. klucza papowskiego^[4].

Nowożytność

W 1614 roku wieś liczyła 43 włóki^[4]. Według spisu z 1614 roku w Dubielnie najbogatszymi mieszkańcami byli: Wlewski, Tylicki, Papała, Paluch, Błaszyk, Mazur, Wysocz, Mikułka, Spychała, Lesny, Skonieczka, Broda, Niemiec i Wrobl^[4]. Dubielno zubożało pod wpływem wojen polsko-szwedzkich^[4]. W XVII wieku pomiędzy Dubielnem a wsią Grzegorz porastał las^[4].

W XVIII wieku na pewien czas poprawił się stan gospodarki w Dubielnie^[4]. Od 1740 roku w wyniku działań wojennych i powodzi nastąpił drugi kryzys gospodarczy we wsi^[4]. W tym roku w miejscowości mieszkali: Błażej Kukiełka, Jan Kosierek, Mikołaj Witek, Franciszek Jaworski, Jan Jaworski, Wojciech Kukiełka, Jędrzej Kukiełka^[4]. Najbogatszym mieszkańcem Dubielna w 1757 roku był Florian Elzanowski^[4].

Czas zaborów

W 1772 Dubielno włączono do Prus w wyniku II rozbioru Polski. Pierwszy spis ludności pochodzi z 1773^[4]. Wieś liczyła wtedy 151 mieszkańców^[4]. Na terenach wsi była szkoła, w której w 1867 uczyło się 109 dzieci katolickich. W 1881 roku wieś liczyła 425 mieszkańców, w 1885 roku 653 mieszkańców, w 1910 roku 633 mieszkańców^[4].

Okres międzywojenny

W 1921 roku wieś liczyła 450 mieszkańców^[4]. W ciągu 10 lat liczba ta wzrosła do 604^[4]. W okresie międzywojennym w Dubielnie znajdowało się 11 prywatnych stawów o łącznej powierzchni 3,5 ha^[4]. Właścicielem tamtejszego majątku dworskiego został się Ferdynand Butzamann, który wybudował dwór w 1936 roku^[4]. W 1928 szkoła powszechna, katolicka, posiadała trzech nauczycieli (katolików), trzy klasy, do których uczęszczało 110 dzieci katolickich i 5 dzieci ewangelickich. Była to największa szkoła okresu międzywojennego w gminie.

II wojna światowa

W czasie II wojny światowej zabito pomiędzy Lisewem, Mgoszczem a Józefkowem, 5 mieszkańców^[4]. Ciała pomordowanych zakopano w polu^[4]. Zachowane szczątki odnaleziono i przeniesiono w 1945 roku na cmentarz przy kościele w Papowie Biskupim^[4]. Nazwiska pomordowanych trafiły do tablicy upamiętniającej zamordowanych w gminie Papowo Biskupie w 1990 roku^[4]. Podczas wojny do niemieckiej listy narodowej należało 7 mieszkańców Dubielna^[4]. Pod koniec stycznia z Dubielnia odeszły wojska niemieckie^[4].

W 1945 roku NKWD wywiozło czterech mieszkańców Dubielna do obozów pracy w ZSRR^[6]. Po zakończeniu II wojny światowej we wsi mieszkało 470 mieszkańców (140 rodzin)^[7].

Historia współczesna

W 2004 roku Dubielno liczyło 505 mieszkańców^[8]. W 1997 roku w szkole podstawowej dobudowano instalacje ciepłownicze, toalety, szatnie i hol^[9]. W 1997 roku wyremontowano drogę dojazdową do wsi^[9]. W 2000 roku rozbudowano szkołę podstawową oraz kontynuowano remontowanie dróg w miejscowości^[10]. W 2003 roku w szkole podstawowej został zmieniony sposób ogrzewania na olejowe^[10]. W 2005 roku rozpoczęto budowę drogi Dubielno-Grzegorz o łącznej długości 1760 metrów^[11]. W 2013 roku w Dubielnie znajdowało się 17 podmiotów gospodarczych^[4].

Obiekty

• Szkoła podstawowa
• Zniszczone boisko należące do szkoły, leżące na terenach byłego cmentarza ewangelickiego^[12]
• Figurka maryjna.

Przypisy

1. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Powiat chełmiński. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-20)]. (pol.).
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 26743
4. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 122-123. ISBN 978-83-940216-0-3.
5. strona główna. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-10)]. (pol.).
6. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 80. ISBN 978-83-940216-0-3.
7. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 85. ISBN 978-83-940216-0-3.
8. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 96. ISBN 978-83-940216-0-3.
9. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 142. ISBN 978-83-940216-0-3.
10. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 143. ISBN 978-83-940216-0-3.
11. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
12. Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość tom 5 Dekanat Chełmżyński Toruń 1995 ISBN 83-86471-20-4