Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego (Stany Zjednoczone)

Asystent prezydenta do spraw bezpieczeństwa narodowego (ang. Assistant to the President for National Security Affairs), potocznie znany jako doradca ds. bezpieczeństwa narodowego (National Security Advisor) – główny doradca prezydenta Stanów Zjednoczonych w szeroko rozumianych sprawach bezpieczeństwa narodowego.

W odróżnieniu np. od ambasadora przy ONZ czy szefa sztabu Białego Domu, nie posiada rangi członka gabinetu, więc jego nominacja nie musi być zatwierdzana przez Senat. Zasiada za to w Krajowej Radzie Bezpieczeństwa oraz należy do pracowników kancelarii prezydenta. W okresie kryzysów jego rola polega na informowaniu prezydenta na bieżąco o wydarzeniach z nim związanych.

Rola i władza

Rola i faktyczne wpływy doradców były w historii bardzo różne, co było niejako kwestią indywidualną w każdym przypadku. Henry Kissinger, który pełnił tę funkcję w okresie prezydentury Richarda Nixona i Geralda Forda (1969–1974), uchodził, w opinii zdecydowanej większości zarówno „wtajemniczonych”, jak i opinii publicznej, za faktycznego architekta i kierownika amerykańskiej polityki zagranicznej (przyznawał to potem sam Nixon), podczas gdy sekretarz stanu William P. Rogers był pozbawionym wpływów figurantem. Zresztą w okresie od 1973 do 1974 łączył to stanowisko z urzędem sekretarza stanu.

Innym bardzo wpływowym doradcą był Zbigniew Brzeziński za rządów Jimmy’ego Cartera (1977–1981), który był ustawicznie skonfliktowany z dwoma sekretarzami stanu w tym okresie: Cyrusem Vance’em i Edmundem Muskiem na tle tego, do kogo należeć ma prymat w kształtowaniu polityki (jednak w przypadku Brzezińskiego nie uważano jednoznacznie, aby to któraś ze stron miała wyłącznie ów prymat).

Condoleezza Rice, pełniąca tę funkcję podczas pierwszej kadencji (2001–2005) George’a W. Busha, również uchodziła za jedną z najbardziej wpływowych osób w administracji w tym zakresie (obok wiceprezydenta Dicka Cheneya i sekretarza obrony Donalda Rumsfelda). W opinii wielu sekretarz stanu Colin Powell nie odgrywał w związku z tym faktycznej roli.

Lista doradców ds. bezpieczeństwa narodowego

Lp.	Doradca	Okres	Prezydent
1	Robert Cutler	1953–1955	Dwight D. Eisenhower
2	Dillon Anderson	1955–1956
–	William Jackson	1956
3	Robert Cutler	1957–1958
4	Gordon Gray	1958–1961
5	McGeorge Bundy	1961–1966	John F. Kennedy, Lyndon Johnson
6	Walt Rostow	1966–1969	Lyndon Johnson
7	Henry Kissinger	1969–1974	Richard Nixon
8	Brent Scowcroft	1974–1977	Gerald Ford
9	Zbigniew Brzeziński	1977–1981	Jimmy Carter
10	Richard V. Allen	1981–1982	Ronald Reagan
–	James W. Nance[1]	1981-1982
11	William P. Clark Jr.	1982–1983
12	Robert McFarlane	1983–1985
13	John Poindexter	1985–1986
14	Frank Carlucci	1986–1987
15	Colin Powell	1987–1989
16	Brent Scowcroft	1989–1993	George H.W. Bush
17	Anthony Lake	1993–1997	Bill Clinton
18	Sandy Berger	1997–2001
19	Condoleezza Rice	2001–2005	George W. Bush
20	Stephen Hadley	2005–2009
21	James L. Jones	2009–2010	Barack Obama
22	Thomas E. Donilon	2010–2013
23	Susan Rice	2013–2017
24	Michael T. Flynn	2017	Donald Trump
–	Keith Kellogg	2017
25	H.R. McMaster	2017-2018
26	John R. Bolton	2018
–	Charles Kupperman	2019
27	Robert O’Brien	2019-2021
28	Jake Sullivan	2021-	Joe Biden

Przypisy

1. Jako zastępca doradcy.

Kontrola autorytatywna (stanowisko):

• VIAF: 146094888
• GND: 2110870-5