Diuna (film 2021)

Diuna (ang. Dune) – amerykańsko-kanadyjski film science fiction z 2021 roku w reżyserii Denisa Villeneuve’a, zrealizowany na podstawie powieści Franka Herberta o tym samym tytule, adaptujący jej pierwszą połowę^[1]; zdobył sześć Oscarów.

Diuna

Dune

Gatunek	fantastyka naukowa (opera kosmiczna) dramat przygodowy
Data premiery	3 września 2021 (Wenecja) 22 października 2021 (Polska / USA)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone Kanada
Język	angielski
Czas trwania	155 minut
Reżyseria	Denis Villeneuve[1]
Scenariusz	Eric Roth[1] Denis Villeneuve[1] Jon Spaihts(inne języki)[1]
Główne role	Timothée Chalamet Rebecca Ferguson Oscar Isaac Jason Momoa Josh Brolin Javier Bardem Stellan Skarsgård Dave Bautista Charlotte Rampling
Muzyka	Hans Zimmer
Zdjęcia	Greig Fraser
Scenografia	Patrice Vermette
Kostiumy	Jacqueline West
Montaż	Joe Walker
Produkcja	Joseph M. Caracciolo Jr. Denis Villeneuve Mary Parent Cale Boyter
Wytwórnia	Legendary Pictures[2] Villeneuve Films Warner Bros.[2]
Dystrybucja	Warner Bros.
Budżet	165 mln USD
Przychody brutto	402 mln USD
Kontynuacja	Diuna: Część druga
Strona internetowa

Film zadebiutował 3 września 2021 w ramach 78. MFF w Wenecji. Premiera Diuny w Polsce i USA odbyła się 22 października tego samego roku.

Druga część ekranizacji pojawiła w kinach w USA 1 marca 2024^[3].

Fabuła

Akcja toczy się w kosmosie w dalekiej przyszłości, w której, zamiast na doskonalenie urządzeń, postawiono na rozwój umysłu (Uniwersum Diuny). Najważniejszą planetą we wszechświecie stała się Arrakis, na której znajdują się złoża przyprawy, zwanej melanżem. Spowalnia ona starzenie i umożliwia jasnowidzenie, potrzebne do uniknięcia niebezpieczeństw podróży międzygwiezdnych. Powstawanie melanżu związane jest z cyklem rozwojowym czerwi pustyni – olbrzymich istot, żyjących w piaskach pustyń Arrakis. Planeta jest uważana za prawie bezludną, lecz żyją tam liczne plemiona Fremenów, tubylców przywykłych do ekstremalnych warunków.

Diuna zostaje przekazana w lenno rodowi Atrydów. Na planetę przybywają książę Leto I Atryda, jego konkubina lady Jessika, syn Paul oraz ich armia. Cesarski dekret okazuje się jednak pułapką. Wkrótce po osiedleniu następuje konfrontacja z rodem Harkonnenów, którzy przez poprzednie 80 lat bezlitośnie eksploatowali planetę. Książę ginie, zaś Jessika i Paul zostają wysłani na pewną śmierć w głąb pustyni. Udaje im się przeżyć, wpadają jednak w ręce Fremenów. Paul w kontakcie z melanżem doznaje wizji przyszłości^[1].

Obsada

• Timothée Chalamet jako Paul Atryda^[1][4]
• Rebecca Ferguson jako Lady Jessica^[1][4]
• Oscar Isaac jako książę Leto Atryda^[1][4]
• Jason Momoa jako Duncan Idaho^[1][4]
• Josh Brolin jako Gurney Halleck^[1][4]
• Javier Bardem jako Stilgar^[1][4]
• Stellan Skarsgård jako baron Harkonnen^[1][4]
• Dave Bautista jako Glossu „Bestia” Rabban^[1][4]
• Charlotte Rampling jako matka wielebna Gaius Helena Mohiam^[1][4]
• David Dastmalchian jako Piter De Vries^[4]
• Zendaya jako Chani^[1][4]
• Chang Chen jako dr Yueh^[4]
• Stephen McKinley Henderson jako Thufir Hawat^[1]
• Sharon Duncan-Brewster jako Liet-Kynes^[1]

Produkcja

Główny okres zdjęciowy trwał od marca do lipca 2019^[4]. Zdjęcia do filmu były kręcone na Węgrzech, w Jordanii i Zjednoczonych Emiratach Arabskich^[4][1] oraz w Norwegii (półwysep Stadlandet).

Muzyka

Do napisania muzyki do filmu został zatrudniony Hans Zimmer, który uprzednio współpracował już z reżyserem przy filmie Blade Runner 2049 (2017)^[5].

Premiera

Premiera Diuny w Stanach Zjednoczonych odbyła się 22 października 2021 roku^[6]. Jest tam dystrybuowany hybrydowo, zarówno w kinach i w serwisie HBO Max^[7].

Początkowo amerykańska premiera była planowana na 20 listopada 2020^[4], lecz ze względu na pandemię COVID-19 została przeniesiona, najpierw na 18 grudnia 2020^[1], a potem na początek października kolejnego roku^[2]. Później została opóźniona jeszcze o trzy tygodnie^[6].

W Polsce film miał zadebiutować 17 września tego samego roku^[8], ale jego premiera została przesunięta na 15 października^[6], a ostatecznie pojawił się jeszcze o tydzień później.

Odbiór

Box office

Film przyniósł ponad 108 milionów dolarów przychodu z biletów w USA i Kanadzie oraz równowartość blisko 294 milionów w pozostałych krajach; w sumie 402 mln USD^[9].

Reakcja krytyków

Film spotkał się z pozytywną reakcją krytyków. W agregatorze recenzji Rotten Tomatoes 83% z 497 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 7,60 na 10^[10]. Z kolei w agregatorze Metacritic średnia ważona ocen z 68 recenzji wyniosła 74 na 100^[11].

Nagrody

Na 94. ceremonii wręczenia Oscarów film otrzymał nagrodę w sześciu kategoriach: najlepsze zdjęcia, najlepsze efekty specjalne, najlepsza muzyka oryginalna, najlepszy montaż, najlepsza scenografia, najlepszy dźwięk^[12]. Ponadto film był również nominowany do tej nagrody w czterech innych kategoriach: najlepszy film, najlepsze kostiumy, najlepsza charakteryzacja i najlepszy scenariusz adaptowany^[13].

Kontynuacja i spin-off

Osobny artykuł: Diuna: Część druga.

Villeneuve zgodził się reżyserować adaptację powieści pod warunkiem, że ze względu na złożoność świata przedstawionego, będzie ona dwuczęściowa, podobnie jak wcześniej adaptacja powieści Kinga To^[1]. Prócz drugiej części ekranizacji w listopadzie 2024 premierę miał serial produkcji Legendary dla HBO Max, pod tytułem Diuna: Proroctwo^[14], będący prequelem filmu skupiającym się na zgromadzeniu Bene Gesserit^[4].

26 października 2021 potwierdzono, że druga część filmu powstanie, premierę zaplanowano na 20 października 2023^[15]. W czerwcu 2022 przesunięto ją na siedemnastego^[16], a w październiku na 3 listopada 2023. W sierpniu 2023 film został przesunięty na 15 marca 2024. W październiku 2023 został przeniesiony na 29 lutego 2024 roku^[17]. W międzyczasie do obsady Diuny: Części drugiej dołączyli: Léa Seydoux, Florence Pugh, Christopher Walken i Austin Butler^[16].

Zobacz też

• Diuna (film 1984)