Diecezja warszawsko-bielska

Diecezja warszawsko-bielska (metropolitalna) – jedna z 6 diecezji kościoła prawosławnego w Polsce, utworzona w 1948^[1]. Graniczy z diecezjami: białostocko-gdańską, lubelsko-chełmską i łódzko-poznańską.

Diecezja warszawsko-bielska

Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa al. „Solidarności” 52 03-402 Warszawa
Data powołania	1949
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Metropolia	warszawska i całej Polski
Katedra diecezjalna	Sobór metropolitalny Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny w Warszawie
Biskup diecezjalny	abp Sawa (Hrycuniak), metropolita warszawski i całej Polski
Biskup pomocniczy	arcybiskup bielski Grzegorz (Charkiewicz); biskup hajnowski Paweł (Tokajuk); biskup siemiatycki Warsonofiusz (Doroszkiewicz)
Dane statystyczne (2010)
Liczba wiernych	ok. 182 800
Liczba kapłanów	174
Liczba dekanatów	6
Liczba parafii	70
Liczba klasztorów	4
Diecezja na tle struktury PAKP w Polsce
52°15′17,209″N 21°01′59,967″E

Historia

Sobór św. Marii Magdaleny w Warszawie

Korzenie

Pierwsza cerkiew w Warszawie powstała w 1796 w pałacu Sapiehów przy ul. Zakroczymskiej. W 1818 z inicjatywy warszawskich kupców pochodzenia greckiego Dobricza, Barącza i Dadaniego zakupiono dom przy ul. Podwale 5, w którego podwórzu wybudowano niewielką kaplicę na ok. 250 osób, wyświęconą ku czci Świętej Trójcy.

Od 1834 Warszawa była siedzibą wikariuszy eparchii wołyńskiej, zaś od 1840 – biskupów warszawskich i nowogieorgijewskich^[2]. Eparchia ta funkcjonowała w latach 1875–1905 jako eparchia chełmsko-warszawska, zaś do 1922 – jako eparchia warszawska i nadwiślańska.

Osobny artykuł: Eparchia warszawska i nadwiślańska.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, w 1922 patriarcha moskiewski i całej Rusi Tichon zgodził się na powołanie w II Rzeczypospolitej egzarchatu kierowanego przez metropolitę warszawskiego Jerzego. Dla władz niepodległej Polski nie było to rozwiązanie satysfakcjonujące, dążyły one do uzyskania przez Kościół prawosławny w Polsce autokefalii (zakończone powodzeniem)^[3]. W 1922 w Warszawie powołano diecezję warszawsko-chełmską^[4].

Osobny artykuł: Diecezja warszawsko-chełmska.

W czasie II wojny światowej Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny został przekształcony w Autokefaliczny Kościół Prawosławny w Generalnej Guberni. Warszawa została siedzibą diecezji warszawsko-radomskiej^[5].

Historia eparchii warszawsko-bielskiej

W 1948 powstała eparchia warszawska PAKP. Kolejna reorganizacja podziału administracyjnego Kościoła miała miejsce w 1951. Obszar diecezji warszawskiej po wydzieleniu z niej diecezji łódzko-poznańskiej, białostocko-gdańskiej i wrocławsko-szczecińskiej skurczył się do obszaru ówczesnych województw warszawskiego i lubelskiego oraz powiatu Bielsk Podlaski w województwie białostockim. W 1958 ponownie włączono do niej obszar województwa rzeszowskiego. W tym kształcie diecezja utrzymała się przez niemal 25 lat. W 1983 została restytuowana po ponad 280 latach nieistnienia diecezja przemysko-nowosądecka, a w 1989 diecezja lubelsko-chełmska, których terytoria zostały wydzielone z diecezji warszawsko-bielskiej^[6].

Obecnie diecezja warszawsko-bielska jest najmniejszą obszarowo diecezją kościoła prawosławnego w Polsce, obejmując swoją jurysdykcją północną część województwa mazowieckiego i południową województwa podlaskiego.

Struktura

Główna świątynia

• 1834–1837 – cerkiew Świętej Trójcy na Podwalu w Warszawie
• 1837–1912 – sobór Świętej Trójcy w Warszawie
• 1912–1915 – sobór św. Aleksandra Newskiego w Warszawie
• od 1921 – sobór metropolitalny Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny w Warszawie

Dekanaty

1. Bielsk Podlaski (17 parafii)
2. Hajnówka (13 parafii)
3. Kleszczele (11 parafii)
4. Narew (6 parafii)
5. Siemiatycze (14 parafii)
6. Warszawa (9 parafii i punktów duszpasterskich)

Monastery

• Stauropigialny Monaster św. Onufrego w Jabłecznej (na terenie klasztoru znajdują się: cerkiew główna św. Onufrego, cerkiew refektarzowa św. Jana Teologa, kaplica Zaśnięcia Bogurodzicy, kaplica Świętego Ducha, kaplica domowa św. Atanazego Brzeskiego)
• Klasztor Świętych Marty i Marii na górze Grabarka (na terenie klasztoru znajdują się: cerkiew główna Przemienienia Pańskiego, cerkiew Ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość”, cerkiew refektarzowa (trapieznaja) Zaśnięcia Bogurodzicy)
• Monaster św. Dymitra Sołuńskiego w Sakach
• Monaster św. Katarzyny w Zaleszanach
• Skit Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w Odrynkach

Instytucje diecezjalne

• Prawosławne Seminarium Duchowne w Warszawie
• Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie (Sekcja Prawosławna)
• Policealne Studium Ikonograficzne (Bielsk Podlaski)
• Prawosławne Studium Psalmistów i Dyrygentów Cerkiewnych (Hajnówka)
• Siestriczestwo św. Marty (Warszawa)
• I Prawosławny Metropolitalny Ośrodek Miłosierdzia ELEOS (Warszawa)
• II Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Diecezji Warszawsko-bielskiej (Warszawa)
• Terenowy Oddział II Prawosławnego Ośrodka Miłosierdzia Diecezji warszawsko-bielskiej (Grabarka)
• Prawosławny Dom Opieki (Grabarka)
• Prawosławny Dom Opieki „Samarytanin” (Hajnówka)
• Prawosławny Dom Opieki „Arka” (Kożyno)
• Prawosławny Dom Opieki „Betania” (Stanisławowo)
• Prawosławny Dom Opieki (Trześcianka)
• Prawosławne Duszpasterstwo Dzieci i Młodzieży z rodzin patologicznych (Warszawa)
• Centrum Kultury Prawosławnej (Warszawa)
• Diecezjalne Centrum Kultury Prawosławnej „Światłość” (Krzywiec)

Biskupi

• 1921–1923 – abp Jerzy (Jaroszewski), metropolita warszawski i całej Polski
• 1923–1948 – abp Dionizy (Waledyński), metropolita warszawski i całej Polski
• 1951–1959 – abp Makary (Oksijuk), metropolita warszawski i całej Polski
• 1961–1962 – abp Tymoteusz (Szretter), metropolita warszawski i całej Polski
• 1965–1969 – abp Stefan (Rudyk), metropolita warszawski i całej Polski
• 1970–1998 – abp Bazyli (Doroszkiewicz), metropolita warszawski i całej Polski
• od 1998 – abp Sawa (Hrycuniak), metropolita warszawski i całej Polski
• Wikariusze:
• 1922 – bp Aleksander (Inoziemcow), lubelski
• 1923–1928 – bp Antoni (Marcenko), lubelski
• 1932–1937 – bp Sawa (Sowietow), lubelski
• 1938–1940 – bp Tymoteusz (Szretter), lubelski
• 1960–1961 – bp Bazyli (Doroszkiewicz), bielski
• 1965–1966 – bp Nikanor (Niesłuchowski), lubelski
• 1969–1970 – bp Aleksy (Jaroszuk), lubelski
• 1979–1981 – bp Szymon (Romańczuk), lubelski
• 1983 – bp Adam (Dubec), lubelski
• 1983 – bp Jeremiasz (Anchimiuk), bielski
• 1998–2010 – bp (od 2008 abp) Miron (Chodakowski), hajnowski (ordynariusz polowy Wojska Polskiego)
• 1998–2008 i od 2017 – bp (od 2017 abp) Grzegorz (Charkiewicz), bielski
• 2006–2017 – bp Jerzy (Pańkowski), siemiatycki (od 2010 ordynariusz polowy Wojska Polskiego)
• od 2017 – bp Paweł (Tokajuk), hajnowski
• od 2017 – bp Warsonofiusz (Doroszkiewicz), siemiatycki

Zobacz też

• Biskupi warszawscy i bielscy

Przypisy

1. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 680. ISBN 83-60456-02-X.
2. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 464 i 477. ISBN 83-60456-02-X.
3. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 520–521. ISBN 83-60456-02-X.
4. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 530. ISBN 83-60456-02-X.
5. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 636. ISBN 83-60456-02-X.
6. Historia diecezji warszawsko-bielskiej