Dawid Lande (architekt)

Dawid Lande (ur. 6 kwietnia^[1]  lub 14 czerwca^[2] 1868 w Łodzi, zm. 10 września 1928 w Karlowych Warach) – polski architekt pochodzenia żydowskiego, czynny głównie w Łodzi, tworzący w stylu secesji.

Dawid Lande

Data i miejsce urodzenia	6 kwietnia 1868 Łódź
Data i miejsce śmierci	10 września 1928 Karlowe Wary
Praca
Styl	secesja
Budynki	Willa Leona Rappaporta Kamienica Dawida Sendrowicza Pałacyk Elektrowni Łódzkiej

Fabryka Meyera – obecnie hotel Grand przy ulicy Piotrkowskiej 72 w Łodzi

Kamienica Maksymiliana Harczyka w Warszawie przy ul. Jasnej 10 w Warszawie

Życiorys

Syn Samuela i Frajdy Zand, brat Zygfryda^[3].

W Łodzi skończył szkołę rzemieślniczą, następnie studiował w Petersburgu w Instytucie Inżynierów Cywilnych^[4]. Zanim powrócił do rodzinnego miasta, po ukończeniu studiów przez dwa lata pracował w Berlinie w biurze architektonicznym „Keyser i Grossheim”. W Łodzi założył własne biuro architektoniczne i jako jeden z pierwszych zaczął stosować w budownictwie formy secesyjne^[5].

Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Łodzi przy ul. Brackiej.

Ważniejsze dzieła

Do najważniejszych dzieł Dawida Landego należą^[6][7] :

• 1895: Budynek przy ul. Gdańskiej (dawniej Długiej) 42
• 1894: Kamienica Mieczysława Pinkusa i Jakuba Lende przy al. Kościuszki 1
• 1896–1897: Luksusowa neorokokowa kamienica przy al. Kościuszki 21 (Kamienica Nissena Rosenbluma)
• 1897: Kamienica Dawida Sendrowicza przy ul. Piotrkowskiej 12
• 1897: Dom handlowy przy ul. Piotrkowskiej 114/116
• 1901: Kamienica Zaręby w Warszawie u zbiegu ulic Chmielnej i Zielnej, za projekt której otrzymał pierwszą nagrodę w 1899 roku
• 1900–1903: Budynek Poczty Głównej przy ul. Tuwima 38 (dawniej Przejazd), według projektu rosyjskiego architekta Michała Boczarowa^[8]
• Przy ulicy Piotrkowskiej stoją jego budowle pod numerami: 12 (róg Rewolucji 1905, dawniej Południowej) – Kamienica Dawida Sendrowicza, oraz 35, 53, 56, 85, 123, 126
• Dom niemieckiego przemysłowca Reinhardta Bennicha, z czysto secesyjną dekoracją, zaprojektowany w 1903 roku
• Grand Hotel przy ul. Piotrkowskiej 72. Początkowo budynek mieścił fabrykę Ludwika Meyera. Przebudowany na hotel w 1887 roku. Drugiej przebudowy dokonano w latach 1912–1913 według projektu Hilarego Majewskiego (zmarł w 1892) i Dawida Landego.
• 1903: Kamienica Maurycego Spokornego w Warszawie u zbiegu Alej Ujazdowskich i ul. Fryderyka Chopina (nie istnieje)^[5]
• ok. 1903: Kamienice przy ul. Jasnej 8 i 10 w Warszawie wzniesione dla Maksymiliana Harczyka^[9]
• 1904: Willa Leona Rappaporta przy ul. Rewolucji 1905 roku
• 1905–1908: Bank Państwa w Łodzi przy al. Kościuszki 14
• 1910: Pałacyk przy ul. Gdańskiej 107
• 1923–1928: Budynek Banku Gospodarstwa Krajowego w Łodzi przy al. Kościuszki 63
• Projekt rozbudowy łódzkiej elektrowni przy ul. Targowej (przekształcenie pierwotnego projektu)

Przypisy

1. Encyklopedia PWN ↓.
2. Dawid Lande. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2018-04-20]. (pol.).
3. AndrzejA. Kempa AndrzejA., Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Tom I., Oficyna Bibliofilów, 2001, s. 95, ISBN 83-87522-7-3 (pol.).
4. Stefański 2009 ↓, s. 99–102.
5. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 408. ISBN 83-01-08836-2.
6. Stefański 2009 ↓, s. 44–46.
7. Wallis 1974 ↓.
8. Stefański 2000 ↓, s. 74–75.
9. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 112–113. ISBN 83-909794-6-2.

Bibliografia

• Lande Dawid, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-04-14].
• Judyta Badowska: Ewolucja twórczości architekta Dawida Lange na przełomie XIX i XX wieku. Praca doktorska napisana pod kierunkiem Krzysztofa Stefańskiego. Łódź: 2003.
• Krzysztof Stefański: Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi. Łódź: Widzewska Oficyna Wydawnicza „ZORA”, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, oddział w Łodzi, 2000, seria: Biblioteczka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Łodzi. ISBN 83-86699-45-0.
• Krzysztof Stefański: Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 roku). Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2009. ISBN 978-83-61253-44-0.
• Mieczysław Wallis: Secesja. Wyd. drugie. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1974.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 9556151778244118130003
• PLWABN: 9810618403505606

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3930383