Czertyżne

Czertyżne^[1] (j. łemkowski Чертіжне) – opuszczona wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Uście Gorlickie. Leżała w południowo-zachodniej części Beskidu Niskiego, w odosobnionej dolince potoku Czertyżnianka, dopływu Białej Dunajcowej.

Czertyżne

opuszczona wieś
Wieś Czertyżne na mapie WIG z 1936
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Uście Gorlickie
Liczba ludności (1921)	144
SIMC
Położenie na mapie gminy Uście Gorlickie Czertyżne
Położenie na mapie Polski Czertyżne
Położenie na mapie województwa małopolskiego Czertyżne
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Czertyżne
49°28′30″N 21°04′43″E

Wieś biskupstwa krakowskiego w powiecie sądeckim w województwie krakowskim w końcu XVI wieku^[2].

Czertyżne było jedną z najpóźniej lokowanych wsi w regionie. Założone zostało w 1584 na wschodnim krańcu terenów ówczesnego ”państwa muszyńskiego” biskupów krakowskich. Zasadźcami byli Iwan Michniewicz i Maksym Tokajski. Mieszkańcy należeli do parafii greckokatolickiej w Banicy^[3]. Nazwa wsi pochodzi od ruskiego słowa czerteż, oznaczającego wyrąb, a także miejsce pozostałe po wycięciu i wykarczowaniu (wypaleniu) lasu. W 1791 wybudowano cerkiew unicką pw. św. Michała Archanioła. W 1952 została rozebrana^[4].

W latach międzywojennych ta niewielka wieś łemkowska (ok. 25 gospodarstw) wyróżniała się w okolicy względną zamożnością – podobno dzięki temu, że mikroklimat w osłoniętej od wiatrów i nasłonecznionej dolince sprzyjał uprawom^[5]. Stanowiła gminę jednostkową, zniesiona 1 sierpnia 1934 i włączono do zbiorowej gminy Nawojowa^[6]. 15 września 1934 Czertyżne połączono z Banicą w jedną gromadę (sołectwo) w gminie Śnietnica^[7].

Po II wojnie światowej mieszkańcy wyjechali na Ukrainę lub zostali deportowani na tzw. Ziemie Odzyskane. Odludna wioska nie została ponownie zasiedlona. Pozostał po niej stary, otoczony świerkami cmentarz u zbiegu potoków oraz krzyż, wyznaczający ok. 200 m dalej miejsce po cerkwi.

Przypisy

1. Czertyżne, Cerkiew w Czertyżnem [online], cerkiewne.tematy.net [dostęp 2020-03-06].
2. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
3. Czertyżne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 836.
4. Michniewscy, Duda-Gryc, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, wyd. III, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2011
5. Krukar W., Kryciński S. i in.: Beskid Niski. Przewodnik, s. 272
6. Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 592
7. Krakowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 144

Bibliografia

• Beskid Niski. Mapa turystyczna 1:50 000, wyd. X (poprawione) Compass, Kraków 2013, ISBN 978-83-7605-224-3;
• Krukar Wojciech, Kryciński Stanisław, Luboński Paweł, Olszański Tadeusz A. i in.: Beskid Niski. Przewodnik, wyd. II poprawione i aktualizowane, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2002, ISBN 83-85557-98-9;
• Krygowski Władysław: Beskid Niski, Pogórze Ciężkowickie (część wschodnia) i Pogórze Strzyżowsko-Dynowskie (część zachodnia), wyd. II poprawione i uzupełnione, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1977, b. ISBN.
• Michniewscy, Duda-Gryc: Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wyd. II. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2011.Sprawdź autora:1 oraz 2. Brak numerów stron w książce