Cyweta afrykańska

Cyweta afrykańska^[13] (Civettictis civetta) – gatunek drapieżnego ssaka z wiwer (Viverrinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).

Cyweta afrykańska

Civettictis civetta[1]
(Schreber, 1776)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Rodzina	wiwerowate
Podrodzina	wiwery
Rodzaj	cyweta
Gatunek	cyweta afrykańska
Synonimy
Viverra civetta Schreber, 1776[2] Civetta vulgaris É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803[3] Viverra concolor G. Fischer, 1814[4] Viverra poortmanni Pucheran, 1855[5] Viverra civetta orientalis Matschie, 1891[6] Viverra megaspila Noack, 1891[7] Civettictis civetta matschiei Pocock, 1933[8] Viverra civetta australis Lundholm, 1955[9] Viverra civetta volkmanni Lundholm, 1955[9]
Podgatunki
C. c. civetta (Schreber, 1776) C. c. australis (Lundholm, 1955) C. c. congica Cabrera, 1929[10] C. c. pauli Kock, Künzel & Rayaleh, 2000[11] C. c. schwarzi Cabrera, 1929[10] C. c. volkmanni Lundholm, 1955
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[12]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Viverra civetta^[2]. Jako miejsce typowe Schreber wskazał „Gwineę, Kongo, Przylądek Dobrej Nadziei i Etiopię”^[14]; ograniczone w 1924 roku przez J.A. Allena do „Gwinei”^[15]. Jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju cyweta^[13] (Civettictis)^[16][17][18]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek	Oryginalna nazwa	Autor i rok opisu	Miejsce typowe
C. c. australis	Viverra civetta australis	Lundholm, 1955	Klaserie, rzeka Olifants, północno-wschodni Transwal[19].
C. c. congica	Civettictis civetta congica	Cabrera, 1929	Niapu, Demokratyczna Republika Konga[20].
C. c. pauli	Civettictis civetta pauli	Kock, Künzel & Rayaleh, 2000	Douda Wadi, 11°32′00″N 43°10′00″E, około 5 km na południowy południowy wschód od Dżibuti, około 2 km od wybrzeża, Dżibuti[21].
C. c. schwarzi	Civettictis civetta schwarzi	Cabrera, 1929	Tanzania[22].
C. c. volkmanni	Viverra civetta volkmanni	Lundholm, 1955	farma Auros, Otavi Bergen, Otavi, Namibia[23].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków^[18].

Etymologia

• Civettictis: fr. civette „cyweta”, od wł. zibetto „cyweta”, od arab. zabbad „perfumy uzyskane z małego kota”^[24]; gr. ικτις iktis, ικτιδις iktidis „łasica”^[25].
• civetta: fr. civette „cyweta”, od wł. zibetto „cyweta”, od arab. zabbad „perfumy uzyskane z małego kota”^[24].
• australis: łac. australis „południowy”, od auster, austri „południe”^[26].
• congica: Kongo lub Kongo Belgijskie oraz Demokratyczna Republika Konga^[27].
• schwartzi: Ernst Schwarz (1889–1962), niemiecki zoolog^[9].
• volkmanni: Margarete Volkmann^[9].

Zasięg występowania

Cyweta afrykańska występuje w Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku^[17][18]:

• C. civetta civetta – południowa Mauretania i Senegal na wschód do Etiopii i Somalii, oraz na południe do Gabonu
• C. civetta australis – Zambia i wschodnia Botswana do Malawi i Mozambiku, i na południe Południowej Afryki i Eswatini
• C. civetta congica – południowy Sudan, Demokratyczna Republika Konga i Rwanda, na południe do Angoli i północnej Zambii
• C. civetta pauli – Dżibuti
• C. civetta schwarzi – południowa Somalia, Kenia, Uganda i Tanzania (włącznie z Zanzibarem)
• C. civetta volkmanni – północno-wschodnia Namibia i północna Botswana

Morfologia

Cyweta afrykańska jest największa spośród wszystkich cywet właściwych. Zamieszkuje tereny na południe od pustyni Sahary. Długość ciała (bez ogona) 67–54 cm, długość ogona 34–46,9 cm, długość tylnej stopy 12,3–13,9 cm, długość ucha 5,4–5,8 cm; masa ciała 7–20 kg^[17]. Jej ubarwienie jest żółtawo szare z licznymi cętkami w ciemnym kolorze. Na stronie grzbietowej ma dłuższą grzywę.

Ekologia

Zamieszkuje afrykańskie lasy deszczowe i sawanny. Żeruje w nocy, odżywia się roślinami i drobniejszymi zwierzętami (gryzonie). Ceniona zarówno ze względu na futro^{[przez kogo?]}, jak i cybet – wydzielinę z gruczołów stosowaną w przemyśle perfumeryjnym.