Contubernium

Contubernium (łac. cum 'z' + taberna 'chata') — trwały i prawnie dopuszczalny związek między niewolnikami lub osobą wolną i niewolnikiem w prawie rzymskim^[1]. Contubernium było związkiem czysto faktycznym, niewywołującym jakichkolwiek skutków prawnych. Dzieci pochodzące z takiego związku stawały się własnością właściciela niewolnicy^[2]. Rozdzielania członków jednej rodziny niewolniczej poprzez ich sprzedaż różnym właścicielom zabronił Konstantyn Wielki w 325 roku^[3].

Według Senatus consultum Claudianum z 52 r. wolna kobieta współżyjąca z niewolnikiem wbrew woli jego właściciela traciła wolność^[4]. Dopuszczalna była umowa z właścicielem, że na jego własność przechodzą tylko dzieci z takiego związku. Hadrian zabronił takich umów, dzieci były wolne, o ile właściciel zgadzał się na taki związek^[5]. Kodeks Justyniana odwołał to Senatus Consultum^[6].

Lex Aelia Sentia uznawała za słuszną przyczynę wyzwolenie swego syna lub córki, naturalnego brata lub siostry zrodzonych z takiego związku.

Przypisy

1. Paulus, Sent. 2,19,6:Inter servos et liberos matrimonium contrahi non potest, contubernium potest (między niewolnikiem i wolnym małżeństwo nie może być zawarte, contubernium może). Prawo to właściciel mógł przyznać komuś bądź sobie (Roman Law Slavery s. 76).
2. A. Dębiński, Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7334-993-3.
3. Kodeks Teodozjański ks. 2,25
4. Uchwała powtórzona za Wespazjana, auctor senatui fuit decernendi, ut quae se alieno servo iunxisset, ancilla haberetur, Swetoniusz biogram Wespazjana 11.
5. Instytucje Gaiusa, ks. I, 84
6. ks. 7,24 De senatus consulto Claudiano tollendo, Instytucje Justyniana ks. 3, 12, 1