Columbus Day

Columbus Day (Dzień Kolumba) – święto obchodzone pod różnymi nazwami w państwach obu Ameryk oraz Hiszpanii, upamiętniające dopłynięcie do Ameryki przez Krzysztofa Kolumba (12 października 1492). Tradycyjnie obchodzone jest 12 października, natomiast w USA w drugi poniedziałek października. W niewielu miejscach uroczystość nosi już nazwę „Dzień Kolumba”, współczesne nazwy święta w poszczególnych krajach odwołują się przede wszystkim do wielokulturowości lub są świętem poświęconym rdzennym społecznościom^[1].

Columbus Day

Parada w North Beach (San Francisco, 2011)
Dzień	12 października (według tradycji), 2. poniedziałek października (USA)
Państwa	państwa obu Ameryk  Hiszpania
Typ święta	amerykańskie
Upamiętnia	odkrycie Ameryki
Inne nazwy	Dzień Kolumba, Dzień Rasy, Dzień Ludności Rdzennej, Dzień Dekolonizacji, Dzień Spotkania Między Dwoma Światami i inne
Podobne święta	Dzień Dziękczynienia

Pierwsze lądowanie (1492) Kolumba u wybrzeży Nowego Świata na San Salvador.

Jego nieoficjalne obchody sięgają XVIII wieku, a w większości krajów święto zostało oficjalnie uznane w XX wieku. W wielu miejscach święto było mocno związane z Kościołem katolickim (zwłaszcza z organizacją Rycerze Kolumba)^[2][3].

Dzień Kolumba w Stanach Zjednoczonych

Pierwsze obchody Dnia Kolumba odbyły się 12 października 1792 roku, kiedy Columbian Order z Nowego Jorku, lepiej znany jako Tammany Hall, zorganizował wydarzenie upamiętniające 300. rocznicę historycznego lądowania Kolumba w Ameryce. Od 12 października 1866 roku Dzień Kolumba obchodzony jest przez Amerykanów włoskiego pochodzenia jako święto ich dziedzictwa (nie upamiętnienie samego Kolumba). W 1892 roku, w 400. rocznicę podróży Krzysztofa Kolumba, prezydent Benjamin Harrison ogłosił Dzień Kolumba jednorazowym świętem narodowym, by złagodzić napięcia po linczu z 1891 roku, podczas którego tłum w Nowym Orleanie zamordował 11 osób o włoskich korzeniach. 21 października 1892 roku odbyła z tej okazji parada, która zgromadziła 1,2 mln osób, a rok później, od maja do października 1893 roku, Kolumbijska Wystawa Światowa w Chicago^[4].

Mimo proklamacji w sprawie ustanowienia święta w 1934 roku, Columbus Day stał się świętem federalnym dopiero w 1971 roku^[5][6]. Tradycyjna data święta przypada również na rocznicę powstania Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych (założonej 13 października 1775 r.), dlatego też obie okazje są zwyczajowo obchodzone przez Marynarkę Wojenną i Korpus Piechoty Morskiej^[7]. Obchody tego święta przypadają na drugi poniedziałek października, co oznacza, że zbiegają się z kanadyjskim Świętem Dziękczynienia^[8].

Pod koniec XX wieku poszczególne stany, hrabstwa i miasta zaczęły rezygnować z uroczystości o nazwie „Columbus Day” na rzecz m.in. Dnia Ludności Rdzennej (Indigenous Peoples' Day, Native American Day) Dnia Dziedzictwa i Kultury Włosko-Amerykańskiej^[9].

Inne nazwy święta

Hiszpania

W 1914 r. Hiszpania po raz pierwszy świętowała 12 października jako Fiesta de la Raza Española („Święto Rasy Hiszpańskiej”), by w 1915 r. zmienić tę nazwę na Día de la Raza. W 1918 r. obchody stały się świętem narodowym. W 1958 r. nazwę zmieniono na Fiesta de la Hispanidad („Święto Hiszpańskości”). Obecnie w Hiszpanii świętuje się Fiesta Nacional de España („Święto Narodowe Hiszpanii”). Obchody łączy się dzisiaj z wypadającym tego dnia wspomnieniem Matki Bożej z Pilar, patronki Hiszpanii i osób hiszpańskojęzycznych^[10][11].

Ameryka Łacińska

W wielu krajach Ameryki Łacińskiej 12 października obchodzono jako Día de la Raza, w ostatnich latach odchodzi się jednak od tej nazwy^[11].

Nazwy święta w poszczególnych krajach

• Argentyna – Día del Respeto a la Diversidad Cultural („Dzień Szacunku dla Różnorodności Kulturowej”)
• Boliwia – Día de la Descolonización („Dzień Dekolonizacji”)
• Chile – Día del Encuentro entre Dos Mundos („Dzień Spotkania Między Dwoma Światami”)
• Dominikana – Día de la Identidad y Diversidad Cultural („Dzień Tożsamości i Różnorodności Kulturowej”)
• Ekwador – Día de la Interculturalidad y la Plurinacionalidad („Dzień Międzykulturowości i Wielonarodowości”)
• Kolumbia – Día de la Diversidad Étnica y Cultural de la Nación Colombiana („Dzień Różnorodności Etnicznej i Kulturowej Narodu Kolumbijskiego”)
• Kostaryka – Día del Encuentro de las Culturas („Dzień Spotkania Kultur”)
• Meksyk – Día de la Nación Pluricultural („Dzień Narodu Wielokulturowego”)
• Peru – Día de los Pueblos Originarios y el Diálogo Intercultural („Dzień Ludności Rdzennej i Dialogu Międzykulturowego”)
• Urugwaj – Día de las Américas („Dzień Ameryk”)
• Wenezuela – Día de la Resistencia Indígena („Dzień Oporu Ludności Rdzennej”)^[1]

Protesty 1992 roku

Burzenie pomnika hiszpańskiego konkwistadora Diega de Mazariegosa w San Cristóbal de las Casas w Meksyku 12 października 1992 r.

Kontrowersje w kwestii obchodów Dnia Kolumba i oceny tej postaci historycznej sięgają co najmniej XIX wieku^[12], ale największe protesty towarzyszyły obchodom 500. rocznicy dotarcia Kolumba do Ameryk. Wiele krajów i instytucji szykowało z tej okazji duże obchody. Motywem przewodnim Wystawy Światowej EXPO'92 w Sewilli (1992) w Hiszpanii był „Wiek odkryć”, miała ona w pozytywnym świetle prezentować dokonania Kolumba oraz całą epokę wypraw geograficznych^[13]. Tematem Międzynarodowej Wystawy w Genui (1992) był „Krzysztof Kolumb, statek i morze”. 10 października 1992 roku papież Jan Paweł II odwiedził Dominikanę, aby uczcić 500. rocznicę dotarcia Kolumba do Ameryki i przybycia chrześcijaństwa do „Nowego Świata”^[14]. W 1984 roku Stany Zjednoczone wyznaczyły Komisję Jubileuszową Pięćsetlecia Krzysztofa Kolumba, aby zorganizowała obchody ku czci Kolumba^[15]. Łącznie w ponad 20 krajach, w tym w kilku krajach Ameryki Łacińskiej i Japonii, powołano komisje planujące obchody pięćsetnej rocznicy^[16].

Zapowiadane obchody zostały skrytykowane przez różne środowiska, w tym przez działaczy rdzennych. Wspominano zbrodnie na rdzennej ludności popełnione przez Kolumba i innych konkwistadorów oraz te dokonane w późniejszych latach kolonii. Argumentowano, że rocznica ta nie może być nazywana „odkryciem” oraz że z perspektywy rdzennej ludności była raczej najazdem i początkiem wieków ucisku^[17]. Popularnym hasłem stało się 12 de octubre: nada que celebrar/ 12 de octubre: nada que festejar („12 października: nic do świętowania”)^[18]. Latem 1990 roku 350 przedstawicieli grup rdzennych Amerykanów z całej półkuli zebrało się w Quito w Ekwadorze na pierwszym Międzykontynentalnym Zgromadzeniu Rdzennej Ludności Ameryk, aby zmobilizować się do działań przeciwko obchodom 500. rocznicy Dnia Kolumba^[19].

W dniu pięćsetnej rocznicy na terenie obu Ameryk doszło do licznych protestów przeciwko obchodom^[20][21], podczas części z nich dewastowano lub burzono pomniki Kolumba i innych konkwistadorów^[22]. Niektóre demonstracje zbiegły się bezpośrednio z obchodami pięćsetnej rocznicy organizowanymi przez władze. W Waszyngtonie oraz niektórych innych miastach odwołano parady z okazji Dnia Kolumba, ponieważ rdzenni Amerykanie i ich zwolennicy zagrozili, że zakłócą obchody^[20][23]. Manifestacje oraz niszczenie pomników konkwistadorów zdarzają się w Amerykach na 12 października do dzisiaj^[24][25][26].

Bibliografia

• Today in History: October 12 (Columbus Day). The Library of Congress, American Memory. [dostęp 2013-02-23]. (ang.).