Cmentarze w Toruniu

Cmentarze w Toruniu – nekropolie znajdujące się zarówno na prawym, jak i lewym brzegu Wisły w Toruniu.

Cmentarze w Toruniu

Cmentarz św. Jerzego
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Typ cmentarza	parafialne, komunalne i garnizonowe
Wyznanie	rzymskokatolickie, ewangelickie i inne
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Cmentarze w Toruniu
Położenie na mapie Polski Cmentarze w Toruniu
53°01′20″N 18°36′40″E

Na terenie Torunia znajduje się kilkanaście cmentarzy różnych wyznań, co wiąże się z wielokulturową historią miasta. W średniowiecznym Toruniu zmarłych chowano w podziemiach kościoła oraz w przyległych do kościołów placach^[1]. Następnie mieszkańców Torunia grzebano na cmentarzach przy kaplicach, a bogatych mieszczan nadal w podziemiach kościołów^[1]. Początkowo wszystkie cmentarze należały do Kościoła katolickiego, od XVI wieku powstały cmentarze dla protestantów^[2]. Pod koniec XVIII wieku wprowadzono zakaz chowania zmarłych wewnątrz kościołów^[3].

Podczas budowy Twierdzy Toruń zlikwidowano dotychczas istniejące cmentarze. Nowe budowano w większej odległości od zwartej zabudowy^[2]. W 1811 roku otwarto tzw. nowy cmentarz św. Jerzego, który jest najstarszą zachowaną nekropolią Torunia^[4].

Cmentarze w prawobrzeżnym Toruniu

Cmentarze komunalne

Nazwa	Administrator	Rok założenia	Adres	Uwagi
Cmentarz Komunalny nr 1	Gmina Miasta Toruń[5]	1839[5]	ul. Grudziądzka 22/30[5]	nieczynny, dawniej wojskowy[5]
Cmentarz Komunalny nr 2	Gmina Miasta Toruń	1891[6]	ul. Grudziądzka 129-137[7]
Centralny Cmentarz Komunalny	Gmina Miasta Toruń[8]	1976[8]	ul. Grudziądzka 192[8]

Cmentarze parafialne

Nazwa	Administrator	Rok założenia	Adres	Uwagi
Cmentarz św. Jerzego	parafia katedralna, parafia ewangelicko-augsburska, parafia prawosławna i parafia WNMP	1811	ul. Gałczyńskiego
Cmentarz św. Jakuba	parafia św. Jakuba Apostoła	1817 (część ewangelicka)[9], 1838/1839 (część katolicka)[10]	ul. Antczaka
Cmentarz św. Barbary[11]	parafia św. Antoniego[11]	1842[11]	ul. Przysiecka 12[11]
Cmentarz Podwyższenia Krzyża Świętego	parafia Podwyższenia Krzyża Świętego[12]	1848[12]	ul. Turystyczna 49-51[12]
Cmentarz Matki Bożej Królowej Polski	parafia Matki Bożej Królowej Polski[13]	prawdopodobnie I poł. XIX w.[13]	ul. Rydygiera 21[13]	nieczynny[13]
Cmentarz św. Antoniego	parafia św. Antoniego[14]	pomiędzy 1892 a 1909[14]	ul. Owsiana 57[14]
Cmentarz Najświętszej Marii Panny	parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[15]	1919[15]	ul. Wybickiego 78/80[15]
Cmentarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy	parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy[16]	1999[17]	ul. Wymarzona 22[17]	Najmłodszy cmentarz w Toruniu[17]

Cmentarze nieistniejące

Nazwa	Rok założenia	Rok likwidacji	Adres	Uwagi
Cmentarz św. Jerzego	nieznany	1815[18]	w sąsiedztwie kościoła św. Jerzego, na miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się skrzyżowanie Szosy Chełmińskiej z Czerwoną Drogą[19]
Cmentarz św. Wawrzyńca	nieznany	nieznany, użytkowany jeszcze na początku XIX wieku[20]	okolice dzisiejszej ulicy Wały gen. Sikorskiego[20][21]	Znajdował się w sąsiedztwie kościoła św. Wawrzyńca[20]
Cmentarz żydowski	nieznany, istniał co najmniej od 1724 roku[22]	grudzień 1975[23]	ul. Kazimierza Pułaskiego[22]
Cmentarz Staroluterański	1854[24]	1992[24]	ul. Matejki[25]	od 11 listopada 2011 roku teren nosi nazwę: skwer Inwalidów Wojennych[24]
Cmentarz benedyktynek	1667[26]	1837[10]	zbieg ul. Lubickiej z ul. Winnica[10]
Cmentarz Elsnerów	1811[27]	1866[28]	ul. św. Józefa 37-45[29]	Teren cmentarza należy obecnie do Toruńskich Wodociągów[29]
Cmentarz Bawarczyków	1813[30]		zbieg ul. Legionów i ul. Bawarczyków[31]	miejsce dawnego pochówku Bawarczyków upamiętnia pomnik[30]. W II połowie XX w. na terenie nekropoli wybudowano szkołę (Zespół Szkół Technicznych)[31]
Cmentarz Boża Męka	1811[32]	1924[33]	ok. ulic Stanisława Staszica i Stefana Czarneckiego[32]
Garnizonowy	1816[34]	1839[35]		zastąpiony cmentarzem przy ul. Grudziądzkiej[35]

Cmentarze w lewobrzeżnym Toruniu

Cmentarze parafialne

Nazwa	Administrator	Rok założenia	Adres	Uwagi
Cmentarz św. św. Piotra i Pawła	parafia św. św. Piotra i Pawła[36]	1813[37]	ul. Poznańska 104[38]
Cmentarz przy ul. Poznańskiej 146/148	parafia św. św. Piotra i Pawła[39]	1937[39]	ul. Poznańska 146/148[39]
Cmentarz Opatrzności Bożej	parafia Opatrzności Bożej[40]	1947[40]	ul. Włocławska 56-58[40]
Cmentarz ewangelicki	Gmina Miasta Toruń[41]	koniec XVII w.[42]	ul. Rudacka 27[41]	nieczynny[41]
Cmentarz ewangelicki	Gmina Miasta Toruń[43]	1845[44]	ul. Poznańska 114[43]	nieczynny[43]
Cmentarz ewangelicki	Gmina Miasta Toruń[45]	nieznana[45]	ul. Łączna 38[45]	nieczynny[45]
Cmentarz tzw. nowy ewangelicki	Gmina Miasta Toruń[46]	nieznana, prawdopodobnie lata 1898–1902, według innej hipotezy po 1868[47]	ul. Poznańska 313[46]	nieczynny[46]

Cmentarze nieistniejące

Nazwa	Rok założenia	Rok likwidacji	Adres	Uwagi
Cmentarz żydowski	prawdopodobnie XVIII wiek[48]	druga połowa XIX wieku[48]	Podgórz[48]
Cmentarz komunalny	1912[49]	1945[49]	ul. Turkusowa 24	w 2006 roku władze miasta uporządkowały teren. Obecnie obszar zielony[49]

Kolumbarium

W Toruniu oprócz tradycyjnych grobów na dwóch cmentarzach (Centralny Cmentarz Komunalny i św. Jerzego) założono kolumbaria, w których składa się urny z prochami zmarłych. Od czasu wybudowania w mieście spopielarni zwłok (2013 rok) ta forma pochówku staje się coraz bardziej popularna^[50].