Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu

Cmentarz Żołnierzy Włoskich – nekropolia we Wrocławiu, na której pochowani są obywatele włoscy, przede wszystkim żołnierze – jeńcy wzięci do niewoli niemieckiej po przegranej przez Włochy bitwie pod Caporetto dnia 24 października 1917 roku.

Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu

nr rej. A/2634/424/Wm
Centralna część cmentarza
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Typ cmentarza	wojskowy
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	0,50 ha[1]
Liczba pochówków	1016
Data otwarcia	2 listopada 1928
Zarządca	Gmina Wrocław
Położenie na mapie Wrocławia Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu
Położenie na mapie Polski Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu
51°05′09,15″N 16°58′30,08″E

Historia

Budowę cmentarza rozpoczęto w roku 1927 w granicach ówczesnego Kommunalfriedhof in Gräbschen Teil III (Cmentarza Grabiszyńskiego III), a jej koszty pokrywał w całości rząd włoski. Pierwsze ciała pogrzebano w połowie tegoż roku, jednak nekropolię poświęcono i oficjalnie otwarto dopiero 2 listopada 1928 r. Złożono tu szczątki 1016^[1] żołnierzy zmarłych w obozach jenieckich we Wrocławiu oraz w 71 innych miejscowościach wschodnich obszarów Niemiec, w tym Dolnego Śląska.

Cmentarz powstał na wydzielonej z Cmentarza Grabiszyńskiego III kwaterze numer 50 podzielonej alejami, na planie krzyża łacińskiego, na cztery pola. W centralnym punkcie stanął zaprojektowany przez Angelo Regrettiego i wykonany w Monachium obelisk wysokości 5 metrów, z napisem w języku włoskim: Pax – L'Italia ai suoi figli caduti nella guerra mondiale MCMXV–MCMXVIII (Pokój – Włochy swoim synom poległym w wojnie światowej 1915–1918). Od grudnia 1943 do sierpnia 1944 pochowano tu także 20 obywateli włoskich, pracowników Linke-Hofmann-Werke, internowanych w Niemczech^[1] po odsunięciu od władzy Mussoliniego, dokonanej przez marszałka Badogliego, a w okresie od 1947 do 1950 stopniowo przenoszono tu tymczasowe groby 27 żołnierzy (i być może cywili) włoskich, poległych w czasie oblężenia Wrocławia w 1945 roku i pochowanych pierwotnie na prowizorycznych kwaterach w całym Wrocławiu.

W 1957 roku dzięki staraniom rządu włoskiego dokonano ekshumacji wszystkich Włochów zmarłych w latach 1943–1944 oraz 10 ciał z czasów oblężenia Wrocławia i pochowano je na cmentarzu Żołnierzy Włoskich w Warszawie. Niektórzy historycy przypuszczają, że wtedy też ekshumowano pozostałe ofiary oblężenia Wrocławia i pochowano je we Włoszech, jednak żadne dokumenty na to nie zachowały się^[2]. W tej samej dekadzie pierwotne nagrobki międzywojenne zostały zastąpione nowymi, które przetrwały do dziś.

Po likwidacji III części cmentarza Grabiszyńskiego w roku 1963^[3][a], kwatera żołnierzy włoskich otoczona jest terenem parku Grabiszyńskiego.

Galeria

• 
• 
• 
• 

Uwagi

1. Współczesny Cmentarz Grabiszyński jest II częścią (i jedyną do dziś spełniającego funkcję nekropolii) trzyczęściowego niegdyś grabiszyńskiego cmentarza komunalnego; części I i III przekształcone zostały w Park Grabiszyński.

Przypisy

1. Burak i Okólska 2007 ↓, Cmentarze wojskowe. Cmentarz żołnierzy włoskich na Grabiszynie (Friedhof der italienischen Soldaten in Gräbschen), s. 280.
2. Trzaskowska 2008 ↓, s. 232–236.
3. Burak i Okólska 2007 ↓, Cmentarze komunalne. Cmentarz komunalny na Grabiszynie (Kommunal Friedhof in Gräbschen), s. 231.

Bibliografia

• Marek Burak, Halina Okólska: Cmentarze dawnego Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2007, s. 280–281. ISBN 978-83-89262-38-7. (pol.).
• Grażyna Trzaskowska: Cmentarze wojenne we Wrocławiu w latach 1939-2002. Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej, 2008. ISBN 978-83-926417-9-7. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Cmentarz żołnierzy włoskich na portalu polska-org.pl