Ciconia

	Ciconia
	Brisson, 1790
	; Bocian sinodzioby (C. maguari)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	bocianowe
Rodzina	bociany
Rodzaj	Ciconia
	Typ nomenklatoryczny
	Ardea ciconia Linnaeus, 1758
Synonimy
	Sphenorynchus M.H.C. Lichtenstein, 1823; Pelargos Brookes, 1828; Dissoura Cabanis, 1850; Melanopelargus Reichenbach, 1852; Abdimia Bonaparte, 1855; Diplura Jerdon, 1864; Diplocercus Jerdon, 1864; Dissura P.L. Sclater, 1878; Euxenura Ridgway, 1878; Prociconia Ameghino, 1891; Dipluravis Strand, 1910;
Gatunki
	10 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	10 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ciconia – rodzaj ptaków z rodziny bocianów (Ciconiidae).

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Rodzaj obejmuje gatunki żyjące przede wszystkim w Starym Świecie^[14]. Ze współczesnych gatunków jedynie bocian sinodzioby występuje w Ameryce Południowej, na wschód od Andów, jednak również wymarłe gatunki były rozprzestrzenione na terenach obu Ameryk (m.in. liczne znaleziska na Kubie)^[15].

Długość ciała 75–115 cm, rozpiętość skrzydeł 144–200 cm; masa ciała 1,3–5,5 kg; samice są średnio mniejsze i lżejsze od samców^[14].

Rodzaj zdefiniował w 1790 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w publikacji swojego autorstwa poświęconej ornitologii^[2]^[3]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) bocian biały (C. ciconia).

Etymologia

Ciconia: łac. ciconia ‘bocian’^[16].
Sphenorynchus: gr. σφην sphēn, σφηνος sphēnos ‘klin’; ῥυγχος rhunkhos ‘dziób’^[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ciconia abdimii Lichtenstein, 1823.
Pelargos: gr. πελαργος pelargos ‘bocian’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ardea nigra Linnaeus, 1758.
Dissoura (Dissura): gr. δισσος dissos ‘podwójny’, od δις dis ‘dwa razy’, od δυο duo ‘dwa’; ουρα oura ‘ogon’^[19]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[20]: Ardea leucocephala J.F. Gmelin, 1789 (= Ardea episcopus Boddaert, 1783).
Melanopelargus: gr. μελας melas, μελανος melanos ‘czarny’; πελαργος pelargos ‘bocian’^[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Ardea nigra Linnaeus, 1758.
Abdimia: epitet gatunkowy Ciconia abdimii Lichtenstein, 1823; Abdin Beğ al-Arnaut (ok. 1780–1827), oficer armii egipskiej, albański gubernator prowincji Dongola w egipskim Sudanie w latach 1821–1825 (jego nazwisko pisano również jako Abdim, Abdi, Abidin lub Abdeen)^[22].
Diplura: gr. διπλος diplos ‘podwójny’, od δυο duo ‘dwa’; ουρα oura ‘ogon’^[23]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ardea leucocephala J.F. Gmelin, 1789 (= Ardea episcopus Boddaert, 1783); młodszy homonim Diplura Koch, 1850 (Arachnida).
Diplocercus: gr. διπλος diplos ‘podwójny’, od δυο duo „dwa”; κερκος kerkos ‘ogon’^[24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ardea leucocephala J.F. Gmelin, 1789 (= Ardea episcopus Boddaert, 1783).
Euxenura: gr. ευ eu ‘naprawdę’; ξενος xenos ‘dziwny’; ουρα oura ‘ogon’^[25]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Ardea maguari J.F. Gmelin, 1789.
Prociconia: gr. προ pro ‘przed, z przodu’; rodzaj Ciconia Brisson, 1760^[26]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Prociconia lydekkeri Ameghino, 1891.
Dipluravis: rodzaj Diplura Jerdon, 1864; łac. avis ‘ptak’^[27].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[28]:

Ciconia nigra (Linnaeus, 1758) – bocian czarny
Ciconia maguari (J.F. Gmelin, 1789) – bocian sinodzioby
Ciconia ciconia (Linnaeus, 1758) – bocian biały
Ciconia boyciana Swinhoe, 1873 – bocian czarnodzioby
Ciconia abdimii M.H.C. Lichtenstein, 1823 – bocian białobrzuchy
Ciconia microscelis G.R. Gray, 1848 – bocian czarnoczelny
Ciconia episcopus (Boddaert, 1783) – bocian białoszyi
Ciconia stormi (W. Blasius, 1896) – bocian garbaty

Opisano również gatunki wymarłe:

Ciconia maltha^[15] Miller, 1910 (późny pliocen – późny plejstocen)
Ciconia gaudryi Lambrecht, 1933

[U 1]
Nowa nazwa dla Sphenorynchus M.H.C. Lichtenstein, 1823.
[U 2]
Nazwa zastępcza dla Diplura Jerdon, 1864.

[1]
Ciconia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
[2]
M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 48. (fr. • łac.).
[3]
M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 361. (fr. • łac.).
[4]
M.H.C. Lichtenstein: Verzeichniss der Doubletten des Zoologischen Museums der Königl. Universität zu Berlin: nebst Beschreibung vieler bisher unbekannter Arten von Säugethieren, Vögeln, Amphibien und Fischen. Berlin: T. Trautwein, 1823, s. 76. (niem.).
[5]
J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. T. 2. London: Richard Taylor, 1828, s. 97. (ang.).
[6]
J. Cabanis. „Preußischer Staats-Anzeiger”. 240, s. kol. 1484, 1850. (niem.).
[7]
H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xvi. (niem.).
[8]
Ch.-L. Bonaparte. Tableaux synoptiques de l’ordre des Hérons. „Comptes rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 40, s. 721, 1855. (fr.).
[9]
T.C. Jerdon: The birds of India: being a natural history of all the birds known to inhabit continental India, with descriptions of the species, genera, families, tribes, and orders, and a brief notice of such families as are not found in India, making it a manual of ornithology specially adapted for India. Cz. 3. Calcutta: Printed for the Author by the Military Orphan Press, 1864, s. 737. (ang.).
[10]
P.L. Sclater. Remarks upon the living examples of Ciconia maguari and Ciconia episcopus now in the Society’s Gardens. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 46 (2), s. 633, 1878. (ang.).
[11]
R. Ridgway. Studies of the American Herodiones. Part I. – Synopsis of the American Genera of Ardeidse and Ciconiidse ; including Descriptions of Three New Genera, and a Monograph of the American Species of the Genus Ardea, Linn. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 4 (1), s. 249, 250, 1878. (ang.).
[12]
F. Ameghino. Enumeración de las aves fósiles de la República Argentina. „Revista argentina de historia natural”. 1 (6), s. 445, 1891. (hiszp.).
[13]
E. Strand. Der Gattungsname Diplura. „Societas Entomologica”. 25, s. 14, 1910. (niem.).
[14]
D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Storks (Ciconiidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Ciconia, DOI: 10.2173/bow.ciconi2.01 [dostęp 2023-10-11] (ang.).
[15]
W. Suárez, S.L. Olson. New records of storks (Ciconiidae) from quaternary asphalt deposits in Cuba. „The Condor”. 105 (1), s. 150–154, 2003. (ang.).
[16]
The Key to Scientific Names ↓, Ciconia [dostęp 2023-10-11].
[17]
The Key to Scientific Names ↓, Sphenorynchus [dostęp 2023-10-11].
[18]
The Key to Scientific Names ↓, Pelargos [dostęp 2023-10-11].
[19]
The Key to Scientific Names ↓, Dissoura [dostęp 2023-10-11].
[20]
R.B. Sharpe: Catalogue of the Plataleæ, Herodiones, Steganopodes, Pygopodes, Alcæ, and Impennes in the collection of the British Museum. Cz. 28. London: Printed by order of the Trustees, 1898, s. 294, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
[21]
The Key to Scientific Names ↓, Melanopelargus [dostęp 2023-10-11].
[22]
The Key to Scientific Names ↓, Abdimia [dostęp 2023-10-11].
[23]
The Key to Scientific Names ↓, Diplura [dostęp 2023-10-11].
[24]
The Key to Scientific Names ↓, Diplocercus [dostęp 2023-10-11].
[25]
The Key to Scientific Names ↓, Euxenura [dostęp 2023-10-11].
[26]
The Key to Scientific Names ↓, Prociconia [dostęp 2023-10-11].
[27]
The Key to Scientific Names ↓, Dipluravis [dostęp 2023-10-11].
[28]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ciconiidae Sundevall, 1836 – bociany - Storks (wersja: 2024-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-02].

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[8] [U 1]
Nowa nazwa dla Sphenorynchus M.H.C. Lichtenstein, 1823.

[14] [U 2]
Nazwa zastępcza dla Diplura Jerdon, 1864.

[itis-1] [1]
Ciconia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brisson1-2] [2]
M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 48. (fr. • łac.).

[Brisson2-3] [3]
M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 361. (fr. • łac.).

[Lichtenstein-4] [4]
M.H.C. Lichtenstein: Verzeichniss der Doubletten des Zoologischen Museums der Königl. Universität zu Berlin: nebst Beschreibung vieler bisher unbekannter Arten von Säugethieren, Vögeln, Amphibien und Fischen. Berlin: T. Trautwein, 1823, s. 76. (niem.).

[Brookes-5] [5]
J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. T. 2. London: Richard Taylor, 1828, s. 97. (ang.).

[Cabanis-6] [6]
J. Cabanis. „Preußischer Staats-Anzeiger”. 240, s. kol. 1484, 1850. (niem.).

[Reichenbach-7] [7]
H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. xvi. (niem.).

[Bonaparte-9] [8]
Ch.-L. Bonaparte. Tableaux synoptiques de l’ordre des Hérons. „Comptes rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 40, s. 721, 1855. (fr.).

[Jerdon-10] [9]
T.C. Jerdon: The birds of India: being a natural history of all the birds known to inhabit continental India, with descriptions of the species, genera, families, tribes, and orders, and a brief notice of such families as are not found in India, making it a manual of ornithology specially adapted for India. Cz. 3. Calcutta: Printed for the Author by the Military Orphan Press, 1864, s. 737. (ang.).

[Sclater-11] [10]
P.L. Sclater. Remarks upon the living examples of Ciconia maguari and Ciconia episcopus now in the Society’s Gardens. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 46 (2), s. 633, 1878. (ang.).

[Ridgway-12] [11]
R. Ridgway. Studies of the American Herodiones. Part I. – Synopsis of the American Genera of Ardeidse and Ciconiidse ; including Descriptions of Three New Genera, and a Monograph of the American Species of the Genus Ardea, Linn. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 4 (1), s. 249, 250, 1878. (ang.).

[Ameghino-13] [12]
F. Ameghino. Enumeración de las aves fósiles de la República Argentina. „Revista argentina de historia natural”. 1 (6), s. 445, 1891. (hiszp.).

[Strand-15] [13]
E. Strand. Der Gattungsname Diplura. „Societas Entomologica”. 25, s. 14, 1910. (niem.).

[botw-16] [14]
D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Storks (Ciconiidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Ciconia, DOI: 10.2173/bow.ciconi2.01 [dostęp 2023-10-11] (ang.).

[Suárez&Olson-17] [15]
W. Suárez, S.L. Olson. New records of storks (Ciconiidae) from quaternary asphalt deposits in Cuba. „The Condor”. 105 (1), s. 150–154, 2003. (ang.).

[18] [16]
The Key to Scientific Names ↓, Ciconia [dostęp 2023-10-11].

[19] [17]
The Key to Scientific Names ↓, Sphenorynchus [dostęp 2023-10-11].

[20] [18]
The Key to Scientific Names ↓, Pelargos [dostęp 2023-10-11].

[21] [19]
The Key to Scientific Names ↓, Dissoura [dostęp 2023-10-11].

[sha-22] [20]
R.B. Sharpe: Catalogue of the Plataleæ, Herodiones, Steganopodes, Pygopodes, Alcæ, and Impennes in the collection of the British Museum. Cz. 28. London: Printed by order of the Trustees, 1898, s. 294, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).

[23] [21]
The Key to Scientific Names ↓, Melanopelargus [dostęp 2023-10-11].

[24] [22]
The Key to Scientific Names ↓, Abdimia [dostęp 2023-10-11].

[25] [23]
The Key to Scientific Names ↓, Diplura [dostęp 2023-10-11].

[26] [24]
The Key to Scientific Names ↓, Diplocercus [dostęp 2023-10-11].

[27] [25]
The Key to Scientific Names ↓, Euxenura [dostęp 2023-10-11].

[28] [26]
The Key to Scientific Names ↓, Prociconia [dostęp 2023-10-11].

[29] [27]
The Key to Scientific Names ↓, Dipluravis [dostęp 2023-10-11].

[Mielczarek&Kuziemko-30] [28]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ciconiidae Sundevall, 1836 – bociany - Storks (wersja: 2024-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-02].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[uwaga 1]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[uwaga 2]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

Etymologia

Podział systematyczny

Wikiwand in your browser!

Ciconia

Etymologia

Podział systematyczny

Wikiwand in your browser!

Rozmieszczenie geograficzne

Morfologia

Systematyka

Uwagi

Przypisy

Bibliografia