Chwastnica jednostronna

Chwastnica jednostronna^[4][5][6], proso jednostronne^[5], kurze proso^[6] (Echinochloa crus-galli) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny wiechlinowatych. Występuje w strefie klimatu ciepłego na wszystkich kontynentach Starego Świata^[7]. Rozprzestrzeniony wraz z uprawami w strefie umiarkowanej. We florze Polski jest archeofitem^[4]. Występuje pospolicie w całym kraju z wyjątkiem wyższych gór^[8]. Należy do najczęstszych chwastów upraw okopowych.

Chwastnica jednostronna

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	chwastnica
Gatunek	chwastnica jednostronna
Nazwa systematyczna
Echinochloa crus-galli (L.) P.Beauv. Ess. Agrostogr. 53 1812
Synonimy
Panicum crus galli L.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski

Morfologia

Kwiatostan

Fragment kwiatostanu z kłoskami

Nasada liścia

Łodyga

Podnoszące się i dołem fiołkowo nabiegłe źdźbła o wysokości 30-70(90) cm.

Liście

Szerokie, nieco pofalowane. Blaszki liściowe o szorstkich brzegach, pochwy liściowe nieco spłaszczone i bez języczka.

Kwiaty

Zebrane w gęstą, klapowaną i jednostronną wiechę (od tego pochodzi gatunkowa nazwa rośliny). Wiecha ma szorstkie i owłosione gałązki. Jajowatoeliptyczne, jednokwiatowe i gęsto skupione kłoski są jasnozielone z fioletowym odcieniem. Wyrastają jednostronnie po 3-6 na jednej gałązce wiechy. W każdym kłosku są 3 plewy; dolna jest szerokojajowata 3-nerwowa i ostra, druga jest podłużnie jajowata, 5-nerwowa, zaostrzona i znacznie dłuższa, trzecia 7-nerwowa, zaostrzona i tej samej długości co druga. Wszystkie plewy mają sztywno orzęsione nerwy. Plewki są dwie, obydwie nagie i połyskujące. Słupek o jasnoczerwonych, białopiórkowatych znamionach. Kwitnie od lipca do października.

Owoce

Ziarniaki oplewione.

Siewka

Ma równowąski i zaostrzony na szczycie epikotyl z licznymi równoległymi nerwami. Oprócz korzeni wytwarza u podstawy źdźbła korzenie przybyszowe. Na tym etapie rozwoju łatwo można ją pomylić z różnymi gatunkami włośnic i paluszników^[9].

Biologia i ekologia

Rośnie na przydrożach, brzegach wód, w ogrodach i na polach uprawnych. Zachwaszcza głównie kukurydzę i rośliny okopowe, preferuje gleby gliniaste, nieco wilgotne, żyzne i zasobne w azot i wapń. Próg szkodliwości wynosi 3-6 roślin na 1 m²^[9].

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Polygono-Chenopodietalia i Ass. Echinochloo-Setarietum oraz gatunek wyróżniający dla All. Chenopodion fluviatile^[10].

Zastosowanie

Dawniej ziarniaki tej rośliny z naturalnych stanowisk zbierano na pokarm.