Loading AI tools
podrząd w królestwie zwierząt Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krewetki, krewetki właściwe[2] (Caridea) – morskie i słodkowodne skorupiaki zaliczane do podrzędu Pleocyemata z rzędu dziesięcionogów. Zwyczajową nazwą krewetki określana jest też zaliczana do Caridea nadrodzina Palaemonoidea[3]. Opisano około 2500 gatunków[2] klasyfikowanych w kilkunastu nadrodzinach. Wiele z nich poławia się w celach konsumpcyjnych.
Krewetki zamieszkują wszystkie rodzaje środowiska wodnego, przy czym większość z nich to gatunki morskie. Około jedna czwarta z opisanych gatunków zasiedla wody słodkie, w tym niemal wszystkie gatunki z rodzin Atyidae i Palaemonidae (głównie z podrodziny Palaemoninae)[4]. Obejmują one kilka ważnych z gospodarczego punktu widzenia gatunków, takich jak krewetka północna (Pandalus borealis), garnela pospolita (Crangon crangon), czy Macrobrachium rosenbergii, i występują na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy[4]. Gatunki morskie występują na głębokościach do 5000 m[5], od terenów tropikalnych po regiony polarne.
Kilka gatunków żyje w Bałtyku (gdzie jednak zapewne z uwagi na małe rozmiary używane są przeważnie jako przynęta). Jeden gatunek – krewetka nakrapiana (Atyaephyra desmaresti) – pojawił się w Odrze[2]. Inne gatunki krewetek występujących w Bałtyku to m.in.: krewetka bałtycka (Palaemon adspersus), krewetka atlantycka (Palaemon elegans), krewetka zmienna (Palaemonetes varians), czy garnela pospolita (Crangon crangon).
Oprócz dużej różnorodności zamieszkiwanych siedlisk, krewetki różnią się znacznie pod względem formy, od gatunków o długości kilku milimetrów[6] do tych, które osiągają ponad 30 centymetrów długości. Z wyjątkiem przypadków, w których zostały one wtórnie utracone, krewetki mają jedną parę oczu, chociaż czasami są one przykryte pancerzem, który chroni głowotułów. Pancerz otacza skrzela, przez które woda przepompowywana jest przez ruchy narządów gębowych[5].
Większość przedstawicieli Caridea jest wszystkożerna, ale niektóre specjalizują się w poszczególnych rodzajach pobierania pokarmu. Niektóre z nich filtrują pokarm, wykorzystując swoje szczecinki na odnóżach jako sito; inne zeskrobują glony ze skał. Krewetki z rodzaju Alpheus (rodzina Alpheidae) zaciskają szczypce, tworząc falę uderzeniową, która ogłusza zdobycz. Wiele gatunków krewetek, jak na przykład krewetka czyściciel (Lysmata amboinensis), pozostają w symbiozie protokooperacyjnej z rybami rafowymi, żywiąc się ich pasożytami i martwą tkanką. Z kolei krewetki są spożywane przez różne zwierzęta, szczególnie ryby i ptaki morskie, i często są gospodarzami pasożytów krewetek i krabów z rodziny Bopyridae[5].
Są to na ogół niewielkie skorupiaki o ciele spłaszczonym grzbieto-brzusznie i mniej lub bardziej cylindrycznym głowotułowiu[7], blaszkowatych skrzelach i słabo wykształconych szczypcach. Pierwsza para pleopodiów u samców jest mniej lub bardziej zredukowana[2]. Odwłok dobrze rozwinięty; skleryt drugiego segmentu odwłoku nachodzi na segment pierwszy i trzeci. Pierwsza i druga para odnóży krocznych (pereiopodów) zazwyczaj opatrzone szczypcami. Skrzela blaszkowate. Samice umieszczają rozwijające się jaja na tylnych odnóżach (pleopodach)[8].
World Register of Marine Species (WoRMS) wyróżnia 14 nadrodzin (stan na 08.2016)[9]:
Inni autorzy, jak np. Raymond T. Bauer, wyróżniają 15 nadrodzin, z Procarididea[10], którą to nadrodzinę jednak nowsze badania z zakresu filogenetyki molekularnej umieszczają w osobnym infrarzędzie o tej samej nazwie, jako grupę siostrzaną w stosunku do Caridea[11]. Jeszcze inne klasyfikacje (De Grave, Pentcheff, Ahyong et al., 2009) wyróżniają 16. monotypową nadrodzinę, Galatheacaridoidea[12]; późniejsze analizy molekularne pokazały, że ma ona niemal identyczny mitochondrialny DNA z Eugonatonotus chacei i uznano, że jedyny przedstawiciel Galatheacaridoidea jest w rzeczywistości stadium larwalnym Eugonatonotus[13].
Ogółem De Grave, Pentcheff, Ahyong et al., 2009 wyróżniają w infrarzędzie Caridae 3268 żyjących i 57 wymarłych (kopalnych) gatunków[12].
Krewetki są jadalne i ze względu na smaczne mięso zaliczane do najpopularniejszych owoców morza.
Najważniejszymi komercyjnie poławianymi gatunkami wśród krewetek są: krewetka północna (Pandalus borealis)[15] i w mniejszym stopniu garnela pospolita (Crangon crangon)[16]. Produkcja z połowów krewetek niehodowlanych z gatunku P. borealis jest około dziesięć razy większa niż w przypadku C. crangon. W latach 50. XX wieku proporcje te były dokładnie odwrotne[14].
Mniejsze osobniki wykorzystywane są jako pokarm dla zwierząt akwariowych i terrariowych. Niektóre gatunki krewetek i ich odmiany – zwłaszcza słodkowodne – są hodowane w akwariach (np. Caridina multidentata, Caridina sp. „Crystal Red” i Fire Red).
Krewetki z infrarzędu Caridea są bliżej spokrewnione z homarami i krabami, niż z przedstawicielami podrzędu Dendrobranchiata, do których są wizualnie podobne[17]. W języku angielskim te pierwsze określane są jako shrimps, te drugie jako prawns i zarówno jedne, jak i drugie są wykorzystywane kulinarnie. Biolodzy rozróżniają te dwie grupy na podstawie różnic w ich strukturach skrzelowych. U Caridea występują skrzela blaszkowate, natomiast u Dendrobranchiata są drzewkowate. Najłatwiejszym sposobem na rozróżnienie krewetek właściwych od Dendrobranchiata jest zbadanie drugiego segmentu odwłoka. Drugi segment u Caridea nachodzi na pierwszy i trzeci segment, podczas gdy drugi segment u Dendrobranchiata nachodzi jedynie na trzeci segment[18]. Różnią się również tym, że Caridea zazwyczaj posiadają dwie pary szczypiec, podczas gdy Dendrobranchiata trzy. Trzecia grupa, Stenopodidea, zawiera około 70 gatunków i różni się od innych grup tym, że trzecie pary odnóży są znacznie powiększone[19].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
