Campylobacter jejuni

Campylobacter jejuni – gatunek bakterii należący do klasy epsilon-Proteobacteria. Gram-ujemna, mikroaerofilna (3–6% O₂), rośnie w obecności 10% dwutlenku węgla, spiralna, ruchliwa pałeczka, układa się w pary; patogen zwierząt ciepłokrwistych i człowieka, powszechnie występuje w odchodach zwierząt^[1]. Rezerwuarem bakterii jest drób. Genom C. jejuni został zsekwencjonowany w 2000^[2].

Campylobacter jejuni

C. jejuni pod mikroskopem elektronowym
Systematyka
Domena	bakterie
Typ	Proteobacteria
Klasa	epsilon-Proteobacteria
Rząd	Campylobacterales
Rodzina	Campylobacteraceae
Rodzaj	Campylobacter
Gatunek	Campylobacter jejuni
Nazwa systematyczna
Campylobacter jejuni Jones i wsp., 1931; Veron & Chatelain, 1973

Epidemiologia

Pałeczki C. jejuni są 3–4 razy częściej izolowane w przypadku zakażeń układu pokarmowego niż inne enteropatogeny tj. bakterie rodzaju Salmonella czy Shigella. W USA odnotowuje się ok. 2,4 miliona zakażeń rocznie. Podobne badania epidemiologiczne nie były prowadzone w Polsce. Śmiertelność jest niewielka i wynosi ok. 0,08%. Ludzie zakażają się przez skażoną wodę lub żywność. Bakterie przenoszone są z człowieka na człowieka drogą fekalno-oralną. Najczęstsze epidemie w przedszkolach.

Objawy i przebieg infekcji

C. jejuni powoduje ostre zapalenie żołądka i jelit, które może mieć wrzodziejący ostry przebieg. Do infekcji dochodzi najczęściej przez spożycie zakażonego pałeczkami pożywienia (mleka, nieodpowiednio przygotowanych tusz drobiowych) lub wody.

Objawy infekcji:

• gorączka do 40 °C
• osłabienie
• bóle podbrzusza
• mdłości
• stany zapalne jelit powiązane z biegunką
  • łagodną
  • ostrą (z obecnością śluzu lub krwi w stolcu)

Stan chorobowy z tendencją do samowyleczenia trwa zazwyczaj kilka dni. Niekiedy, zwłaszcza u osób z niewydolnym układem odpornościowym, dochodzi do ogólnoustrojowej infekcji, posocznicy.

Podejrzewa się, że zakażenie C. jejuni może przyczyniać się do powstawania choroby autoimmunizacyjnej takiej jak zespół Guillaina-Barrégo. Uważa się, że odpowiedź autoimmunologiczna jest spowodowana podobieństwem antygenowym pomiędzy ludzkimi gangliozydami neuronów a oligosacharydami LPS C. jejuni.

Zapobieganie zakażeniu

• pasteryzacja (wysoka skuteczność)
• zachowanie higieny

Leczenie

Zakażenia spowodowane przez pałeczki Campylobacter należą do chorób samoograniczających się i zwykle wymagają tylko leczenia objawowego (nawadnianie, przywrócenie równowagi gospodarce elektrolitowej pacjenta)^[3]. Jednak szczególnie ciężki przebieg choroby zwłaszcza u osób z grup wysokiego ryzyka (u osób starszych, u osób z nieprawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym) wymaga leczenia etiotropowego. Preferowanymi w takich przypadkach lekami są antybiotyki z grupy makrolidów. U dorosłych pacjentów stosowane są także antybiotyki z innych grup jak np. fluorochinolony czy tetracykliny. Jednak, w ostatniej dekadzie na całym świecie zaobserwowano narastanie oporności na antybiotyki i chemioterapeutyki wśród pałeczek z rodzaju Campylobacter. Z badań przeprowadzonych w Polsce w latach 2003–2006 wynika, że wszystkie szczepy izolowane od ludzi były wrażliwe na erytromycynę (antybiotyk z grupy makrolidów). Natomiast w Polsce odsetek klinicznych szczepów Campylobacter jejuni opornych na fluorochinolony (ciprofloksacyna) jest bardzo wysoki i sięga 58%^[4][5].

Charakterystyka laboratoryjna

Cecha	Wynik
Wzrost przy 25 °C	–
Wzrost przy 37 °C	+
Wzrost przy 42 °C	+
Redukcja azotanów	+
Test katalazowy	+
Test oksydacji	+
Wzrost na agarze MacConkeya	+
Ruchliwość (podłoże płynne)	+
Metabolizm glukozy	–
Hydroliza kwasu hipurowego	+
Oporność na kwas nalidyksowy	–
Oporność na cefalotynę	+