Bybel

Bybel (Bibel^[1]) – polski herb szlachecki linii młodszej, noszący zawołania Bybel i Kosa^[1].

Bybel

Herb Bybel
Typ herbu	szlachecki
Zawołanie	Bybel, Kosa
Alternatywne nazwy	Bibel

Opis herbu

Opis historyczny

Juliusz Ostrowski blazonuje herb następująco^[2]:

W polu czerwonem między rogami półksiężyca srebrnego krzyż srebrny kawalerski, a nad tem dwie kosy końcami do góry, ostrzem do siebie ukośnie skrzyżowane. Nad hełmem korona.

Juliusz Karol Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich

Opis współczesny

Opis skonstruowany współcześnie brzmi następująco^{[uwaga 1]}:

Na tarczy w polu czerwonym litera dwie kosy końcami do góry skierowane, ostrzem do siebie skrzyżowane ukośnie, pod nimi pomiędzy rogami półksiężyca srebrnego – krzyż srebrny kawalerski.

Nad tarczą sam hełm z koroną.

Labry herbowe czerwone, podbite srebrem.

Geneza

Bybel jest herbem uszczerbionym. W przeszłości występował w obwodzie lwowskim wsi Bybło, wówczas jej właścicielem był ród Bybelskich, który przyjął ten sam herb^[3].

Herbowni

Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.

Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich)^[4]. Lista nazwisk znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla^[5] (jedno nazwisko^[6]). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Bybel. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę. Lista uzupełniana ciągle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza. Tadeusz Gajl wymienia następujące nazwisko uprawnionych do używania herbu Bybel^[6]:

Kornatowski Tadeusz Gajl, Herbarz Polski

Oprócz tego należy przytoczyć wspomniane już wcześniej nazwisko Bybelskich, o których wspomina w swoich dziełach Franciszek Piekosiński^[3].

Zobacz też

• Heraldyka polska
• Ród herbowy
• Lista polskich herbów szlacheckich

Uwagi

1. Opis współczesny jest skonstruowany zgodnie z obecnymi zasadami heraldyki. Zobacz: Blazonowanie.

Przypisy

1. Piekosiński 1911 ↓, s. 58–62.
2. Ostrowski 1906 ↓, s. 39.
3. Piekosiński 1911 ↓, s. 396.
4. Dzieje zasobu ↓, Linki zewnętrzne.
5. Gajl 2007 ↓, Bibliografia.
6. Gajl ↓, Linki zewnętrzne.

Bibliografia

• FranciszekF. Piekosiński FranciszekF., Rycerstwo polskie wieków średnich, t. II, Kraków: Akademia Umiejętności, 1896, s. 467.
• JuliuszJ. Ostrowski JuliuszJ., Księga herbowa rodów polskich, cz. II, Gł. skł.: Bolcewicz, 1906, s. 388.
• FranciszekF. Piekosiński FranciszekF., Poczet rodów szlachty polskiej wieków średnich, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne, 1911, s. 108.
• TadeuszT. Gajl TadeuszT., Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku. Ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów, Gdańsk: L&L, 2007, s. 543, ISBN 978-83-60597-10-1, OCLC 233447252.

Linki zewnętrzne

• Tadeusz Gajl: Nazwiska. gajl.wielcy.pl. [dostęp 2022-01-21]. (pol.).
• Dzieje zasobu. agad.gov.pl. [dostęp 2021-09-20]. (pol.).