Braniccy herbu Korczak

Braniccy herbu Korczak – polski ród arystokratyczny.

Zdaniem Adama Bonieckiego, najprawdopodobniej Braniccy herbu Korczak pochodzą z Branicy w województwie lubelskim^[1].

Fortuna Branickich, wyrosła dzięki aktywności politycznej i zapobiegliwości materialnej Franciszka Ksawerego Branickiego, który szczyt cynicznej walki o władzę i wpływy osiągnął żeniąc się z protegowaną (i przypuszczalnie córką) carycy Katarzyny II – Aleksandrą Engelhardt, a później przyłączając się do konfederacji targowickiej. Bazę jego sukcesu materialnego stanowiły ogromne dobra ziemskie na Kijowszczyźnie z centrum w Białej Cerkwi i rezydencją w Aleksandrii. Ojcem Franciszka Ksawerego był Piotr Branicki^[2], był on kolejnym senatorem w tej rodzinie.

Franciszek Ksawery miał trzy córki i dwóch synów: Aleksandra, który umarł w młodym wieku po upadku z konia, i Władysława, który otrzymał od cara tytuł hrabiowski (według innej wersji tytuł ten tylko potwierdzono). Najstarszy syn Władysława – Ksawery był jedną z najwybitniejszych osobowości polskiej emigracji we Francji II poł. XIX w. Był aktywistą politycznym (ze względu na swe poglądy nazywany "czerwonym hrabią"), niezwykle sprawnym finansistą (zasługując się na tym polu dla rządu i społeczeństwa Francji) oraz kolekcjonerem. Pozostawał w dużej zażyłości z członkami najbliższej rodziny cesarza Napoleona III, których przyjmował w swej francuskiej posiadłości Montrésor. Jego głównym spadkobiercą był bratanek Ksawery Branicki. Wśród innych zasłużonych dla kultury polskiej potomków Władysława Branickiego wyliczyć można Aleksandra i Konstantego – zapalonych podróżników, przyrodników i kolekcjonerów.

Kres fortuny Branickich przyszedł wraz z rewolucją bolszewicką i utratą dóbr ukraińskich. Odbiło się to zwłaszcza na sytuacji finansowej Ksawerego Branickiego, który odziedziczywszy w 1892 r. dobra wilanowskie, zobowiązany został przez rząd odrodzonej Polski do łożenia znacznych środków na utrzymanie rezydencji wilanowskiej i zbiorów muzealnych.

Ród Branickich w linii męskiej wymarł na Adamie Branickim w 1947 roku, a w linii żeńskiej - na Annie Branickiej-Wolskiej w 2023 roku.

Niektórzy z Branickich herbu Korczak:

Piotr Franciszek Branicki (zm. 1762) – ojciec Franciszka Ksawerego, kasztelan bracławski
Franciszek Ksawery Branicki (ok. 1730–1819) – hetman wielki koronny, targowiczanin
Władysław Grzegorz Branicki (1783–1843) – syn Franciszka Ksawerego, właściciel dóbr Biała Cerkiew
Ksawery Branicki (1816–1879) – syn Władysława Grzegorza, finansista, od 1847 r. działacz emigracyjny we Francji
Aleksander Branicki (1821–1877) – syn Władysława Grzegorza, właściciel dóbr Sucha, kolekcjoner, podróżnik, przyrodnik
Konstanty Branicki (1824–1884) – syn Władysława Grzegorza, ornitolog, podróżnik i kolekcjoner
Władysław Michał Branicki (1826–1884) – syn Władysława Grzegorza, dziedzic dóbr Biała Cerkiew
Władysław Branicki (1848–1914) – syn Aleksandra, dziedzic dóbr suskich
Ksawery Branicki (1864–1926) – syn Konstantego, przyrodnik, ziemianin, od 1892 r. właściciel Wilanowa
Adam Branicki (1892–1947) – syn Ksawerego, ostatni z mężczyzn w rodzie Branickich herbu Korczak, ostatni właściciel Wilanowa przed jego nacjonalizacją
Anna Branicka-Wolska (1924-2023) – córka Adama, ostatnia z żyjących Branickich, żona Tadeusza Wolskiego
Beata Maria Branicka (1926–1988) – córka Adama, żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego, żona Leszka Rybińskiego
Maria Branicka-de Virion (1923-1989) - córka Adama, żona Stanisława de Virion