Bez koralowy

Bez koralowy, dziki bez koralowy (Sambucus racemosa L.) – gatunek rośliny z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), dawniej także w bzowatych (Sambucaceae) lub przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Jest szeroko rozprzestrzeniony w Azji, Europie i Ameryce Północnej^[4]. Na południu Polski jest rośliną pospolitą, dalej na północy bywa lokalnie rzadki, np. na północy Mazowsza, na ziemi lubuskiej i Pomorzu Środkowym^[5].

Bez koralowy

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	szczeciowce
Rodzina	piżmaczkowate
Rodzaj	bez
Gatunek	bez koralowy
Nazwa systematyczna
Sambucus racemosa L. Sp.Pl.2, 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski

Kwiatostan

Morfologia

Owoce

Pokrój

Małe drzewo lub krzew o wysokości do 5 metrów.

Łodyga

Kora pnia ciemnobrunatna, młodszych pędów jasnobrunatna. Wewnątrz pędów gąbczasty rdzeń o cynamonowym kolorze^[6].

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe. Liście bez przylistków, krótkoogonkowe, 5-7 listkowe, listki jajowatoeliptyczne i grubopiłkowane. Rozwijają się równocześnie z kwiatami.

Kwiaty

Kwiatostany kuliste w postaci wydłużonych wiech. Kwiaty drobne (średnicy 4 mm), najpierw zielonawe, później żółtawobiałe, przedsłupne lub równoczesne.

Owoc

Kuliste, koralowoczerwone pestkowce, soczyste, niejadalne.

Gatunek podobny

Bez czarny łatwo odróżnić w czasie kwitnienia po kwiatostanach – spłaszczonych podbaldachach i kwiatach barwy białej oraz w czasie owocowania – po owocach czarnych. Bez czarny bez kwiatów i owoców różni się białym rdzeniem wewnątrz pędów^[6].

Biologia i ekologia

Rośnie w lasach i zaroślach. Szczególnie często występuje w niższych położeniach górskich. Lubi gleby bogate w azot (gatunek azotolubny). Jest również gatunkiem synantropijnym. Kwitnie od kwietnia do maja. Kwiaty wydzielają przyjemną woń, są samopylne lub zapylane przez owady. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Sambuco-Salicion i Ass. Sambucetum racemosae^[7].

Roślina trująca: cała roślina jest trująca, również owoce są trujące dla ludzi, zjadane są jednak przez niektóre ptaki. Po ugotowaniu lub usmażeniu owoce tracą właściwości trujące^[8][9]. U ludzi zatrucie objawia się bólem głowy, wymiotami, biegunką.

Zastosowanie

Roślina ozdobna, uprawiana ze względu na swoje piękne kwiatostany i jaskrawoczerwone owoce. Łatwo można ją rozmnażać przez sadzonki pędowe wykonane z bocznych pędów o długości ok. 30 cm w miesiącach sierpień – wrzesień. Ukorzeniają się one w wilgotnej ziemi lub w wodzie.

Odmiany uprawne

• 'Plumosa Aurea' – krzewy osiągające do 2–3 m wysokości i szerokości. Listki powcinane, złotożółte^[10].