Batrachotoksyna

Batrachotoksyna (BTX) – organiczny związek chemiczny, sterydowa neurotoksyna zawarta w wydzielinie skóry płazów bezogonowych z rodziny Dendrobatidae, ciele chrząszczy z rodziny Melyridae oraz występująca na powierzchni piór i skóry kilku gatunków ptaków (fletowce, czubopapuasek, fletnik czarny, fletnik zmienny, modrogłówka^[1][2], fletówka królewska i rdzawogłowik^[3]). W przypadku nowogwinejskich fletowców i modrogłówki źródłem batrachotoksyny są zjadane przezeń chrząszcze z rodzaju Choresine^[4].

Batrachotoksyna

Nazewnictwo Inne nazwy i oznaczenia BTX
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C31H42N2O6
Masa molowa	538,67 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	23509-16-2
PubChem	5478936
SMILES CC1=CNC(=C1C(=O)OC(C)C2=CCC34C2(CC(C56C3=CCC7C5(CCC(C7)(O6)O)C)O)CN(CCO4)C)C
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne. Dawka śmiertelna LD50 2 μg/kg (mysz, podskórnie)

Pierwsze trujące ptaki występujące na Nowej Gwinei zostały opisane w roku 1992 i są przez żyjących tam Papuasów nazywane "pikantnymi". Po wielu latach zidentyfikowano nowe gatunki i wykazano, że zarówno fletówka królewska, jak i rdzawogłowik niezależnie wykształciły odporność na batrachotoksynę poprzez mutacje białek w miejscach, gdzie normalnie dochodzi do ich połączenia z tą trucizną^[3].

Działanie batrachotoksyny polega na depolaryzacji błony neuronu, co powoduje zwiększenie przepływu jonów sodu poprzez błonę komórkową nerwu^[5]. Gdy substancja ta przyłącza się do białek sodowego kanału jonowego neuronów, wywołuje niekontrolowaną kaskadę wyładowań. Znaczne dawki tej substancji mogą powodować paraliż mięśni, a nawet prowadzić do śmierci^[3].

Działanie batrachotoksyny znosi się z działaniem tetrodotoksyny.

Przedstawiciel rodziny Dendrobatidae – liściołaz żółty (Phyllobates terribilis)