Az-Zib

Az-Zib (arab. الزيب) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Akki w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku sił żydowskiej Hagany w dniu 14 maja 1948 roku.

Az-Zib

‏الزيب‎

Pozostałości wioski Az-Zib
Państwo	Mandat Palestyny
Dystrykt	Dystrykt Akka
Wysokość	25 m n.p.m.
Populacja (1945) • liczba ludności	1910
Data zniszczenia	14 maja 1948
Powód zniszczenia	atak Hagany
Obecnie	Achziw, Geszer ha-Ziw, Sa’ar, Liman
Położenie na mapie Mandatu Palestyny Az-Zib
33°02′53,09″N 35°06′06,02″E
Strona internetowa

Położenie

Az-Zib leżała w północnej części równiny przybrzeżnej Izraela, u ujścia rzeki Keziw do Morza Śródziemnego. Wieś była położona na wysokości 25 metrów n.p.m., w odległości 13,5 kilometrów na północ od miasta Akka. Według danych z 1945 roku do wsi należały ziemie o powierzchni 1260,7 ha. We wsi mieszkało wówczas 1910 osób^[1].

własność gruntów	powierzchnia gruntów (hektary)
Arabowie	1243,8
Żydzi	–
publiczne	16,9
Razem	1260,7

Rodzaj użytkowanych gruntów	Arabowie (hektary)
uprawy nawadniane	198,9
uprawy zbóż	442,5
uprawa oliwek	200
uprawa cytrusów	297,2
zabudowane	6,2
nieużytki	315,9

Historia

W miejscu tym pierwotnie istniał fenicki port morski Achziw^[2]. Badania archeologiczne odkryły w tym rejonie pozostałości osad ludzkich z epoki brązu (XX wiek p.n.e.), okresu perskiego (X wiek p.n.e. i hellenistycznego (III wiek p.n.e.). Główne miejsce prowadzonych wykopalisk posiada osiem odkrytych warstw. Między innymi odkryto tutaj ruiny kananejskiej świątyni z XVI wieku p.n.e. poświęconej bogini Astarte^[3]. Podczas podboju asyryjskiego w 732 roku p.n.e. miasto zostało zdobyte i spalone przez Asyryjczyków. Odkryty kamienny mur obronny o wysokości 2 metrów z V wieku p.n.e. jest dowodem, że miasto odbudowano. Wokół znaleziono pozostałości budynków oraz liczne przedmioty użytkowe i ceramikę. W okresie panowania helleńskiego, Achziw było miastem granicznym Ptolemeuszy. W wyniku kolejnych wojen przeszło pod kontrolę Seleucydów. O tym nadmorskim mieście wspomina żydowski historyk Józef Flawiusz, jest także wymieniane w żydowskich pismach rabinicznych, na przykład Midrasz Rabba Vajikra 37:4. Talmud babiloński wspomina o nim przedstawiając lokalizację Achziw w odniesieniu do historycznych granic Izraela. Prawdopodobnie podczas wojen żydowskich miasto zostało doszczętnie zniszczone. W 1970 roku odkryto kościół poświęcony św. Łazarzowi. Pochodzi on z okresu bizantyjskiego i prawdopodobnie został zniszczony przez pożar podczas najazdu perskiego w 614 roku^[4]. W okresie panowania krzyżowców powstał tutaj zamek obronny Casal Lambertie or Imbert^[5]. Pod panowaniem mameluków w miejscu tym pojawiła się arabska wieś Az-Zib^[1].

W okresie panowania Brytyjczyków Az-Zib była dużą wsią, z istniejącą od 1882 roku szkołą podstawową dla chłopców^[1]. W dniu 10 lutego 1935 roku na południe od wsi powstała żydowska kolonia Naharijja. W nocy z 16 na 17 czerwca 1946 roku żydowski oddział Palmach podjął próbę wysadzenia mostu kolejowego i drogowego przy Az-Zib. Żydowscy żołnierze zostali jednak dostrzeżeni i ostrzelani przez Brytyjczyków zanim zdołali podłożyć ładunki wybuchowe. Operacja nie powiodła się, a Żydzi utracili 14 zabitych i 5 rannych. Wydarzenie to upamiętnia pomnik^[6].

Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 przyznała te tereny państwu arabskiemu. Podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, w dniu 14 maja 1948 roku siły żydowskiej Hagany zajęły tutejszą arabską wieś Az-Zib. Jej mieszkańcy uciekli na północ do Libanu^[7]. Większość domów wyburzono^[1].

Miejsce obecnie

Teren wioski Az-Zib zajmuje Park Narodowy Achziw, natomiast pola uprawne zajęły utworzone w 1949 roku kibuc Geszer ha-Ziw i Sa’ar, oraz moszaw Liman. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Az-Zib: „Wszystko co pozostało ze wsi to meczet, który został odnowiony dla potrzeb turystyki, dom Mukhtara (sołtysa), Husajna i Ataja, który teraz jest muzeum. Dom jest stosunkowo duży, wykonany z muru. Kamienny maczet ma kopułę i duży zdobiony łuk na frontowej elewacji”^[1].

Przypisy

1. Welcome To al-Zeeb. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. (ang.).
2. Achziw. [w:] Hecht Museum [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. (ang.).
3. Nahariyya, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-02-17] (ang.).
4. Asher Ovadiah, Carla Gomez de Silva: Supplementum to the Corpus of the Byzantine Churches in the Holy Land, Part I. Jerusalem: British School of Archaeology, 1981, s. 200–261.
5. Ejlat Mazar: Achziw. [w:] The Hebrew University of Jerusalem [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. (ang.).
6. Nahariya’s Early Years 1934-1949. [w:] Lieberman House - Museum of the history of Nahariya [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-15)]. (ang.).
7. Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 227. ISBN 0-521-81120-1.