Avemetatarsalia

Avemetatarsalia, awemetatarsale^[1] ("ptasie śródstopia") – klad archozaurów (Archosauria) obejmujący m.in. dinozaury.

Avemetatarsalia
Benton, 1999
Okres istnienia: trias–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 251.902/0 251.902/0
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	archozaury
(bez rangi)	Avemetatarsalia

Został nazwany w 1999 roku przez brytyjskiego paleontologa Michaela Bentona jako grupa obejmująca wszystkich przedstawicieli kladu Avesuchia (potomkowie ostatniego wspólnego przodka wszystkich współczesnych archozaurów) bliżej spokrewnione z dinozaurami niż z krokodylami^[2]. Pozostawione przez bazalnego przedstawiciela kladu Dinosauromorpha tropy odkryte w Stryczowicach w województwie świętokrzyskim, reprezentujące ichnorodzaj Prorotodactylus, dowodzą, że przedstawiciele Avemetatarsalia żyli już we wczesnym triasie (wczesny olenek), kilka milionów lat po wymieraniu permskim^[3]. Inni przedstawiciele kladu znani są w zapisie kopalnym od środkowego triasu^[4].

Rozwinięty opis małego archozaura Scleromochlus oraz kladystyczne analizy jego pozycji filogenetycznej pokazały, że Scleromochlus był bliżej spokrewniony z dinozaurami niż z Crurotarsi (do których należą krokodyle) ale poza kladem Ornithodira według Jacques'a Gauthiera, tj. grupą obejmującą ostatniego wspólnego przodka dinozaurów i pterozaurów i wszystkich jego potomków^[2].

Paul Sereno podał w 1991 formalną (i inną) definicję Ornithodira, w której dodano Scleromochlus explicite^[5]. W tym momencie nie było jednak nazwanego kladu, który mógłby obejmować bazalne gatunki linii prowadzącej do dinozaurów (przeciwstawionej linii prowadzącej do krokodyli), więc Benton wprowadził nazwę Avemetatarsalia, pochodzącą od ptaków (Aves – jedynych współczesnych przedstawicieli tego kladu) i wydłużonych kości śródstopia (metatarsus), które u wszystkich znanych Avemetatarsalia osiąga długość co najmniej 50% długości piszczeli. Według definicji przedstawionej przez Bentona do Avemetatarsalia należą wszystkie Avesuchia bliżej spokrewnione z Dinosauria niż z Crocodylia^[2].

Przypisy

1. Nazwa polska za: Stephen Brusatte. Zawiłe losy dinozaurów. „Świat Nauki”. Czerwiec 2018, s. 20–27, 2018. (pol.).
2. Michael J. Benton. Scleromochlus taylori and the origin of dinosaurs and pterosaurs. „Philosophical Transactions of the Royal Society of London B”. 354, s. 1423–1446, 1999. DOI: 10.1098/rstb.1999.0489. (ang.).
3. Stephen L. Brusatte, Grzegorz Niedźwiedzki, Richard J. Butler. Footprints pull origin and diversification of dinosaur stem lineage deep into Early Triassic. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 278 (1708), s. 1107-1113, 2011. DOI: 10.1098/rspb.2010.1746. (ang.).
4. Sereno, P. C. 2005. Avemetatarsalia. Stem Archosauria—TaxonSearch [version 1.0, 2005 November 7] (ang.) [dostęp 22 września 2010]
5. Paul C. Sereno. Basal archosaurs: phylogenetic relationships and functional implications. „Society of Vertebrate Paleontology Memoir”. 2, s. 1–53, 1991. DOI: 10.1080/02724634.1991.10011426. (ang.).