Atlantyda. Zaginiony ląd

Atlantyda. Zaginiony ląd (ang. Atlantis: The Lost Empire) – amerykański animowany film przygodowy z 2001 roku w reżyserii Gary’ego Trousdale’a i Kirka Wise’a. Czterdziesty pierwszy film z oficjalnego kanonu animacji Disneya. Akcja filmu toczy się w 1914 roku i opowiada o młodym lingwiście Milo Thatchu, który znajduje się w posiadaniu legendarnego dziennika, który ma zaprowadzić jego i grupę najemników do zaginionej krainy zwanej Atlantydą.

Atlantyda. Zaginiony ląd

Atlantis: The Lost Empire

Gatunek	przygoda, akcja, science fantasy
Data premiery	3 czerwca 2001 23 listopada 2001 (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski, atlantydzki(inne języki), francuski
Czas trwania	95 minut
Reżyseria	Gary Trousdale, Kirk Wise
Scenariusz	Tab Murphy
Główne role	Michael J. Fox Cree Summer James Garner Phil Morris Jacqueline Obradors Don Novello Corey Burton Claudia Christian Jim Varney Florence Stanley
Muzyka	James Newton Howard
Scenografia	David Goetz, Matt Codd, Ricardo F. Delgado, Jim Martin, Mike Mignola
Montaż	Ellen Keneshea
Produkcja	Don Hahn
Wytwórnia	Walt Disney Pictures Walt Disney Feature Animation
Dystrybucja	Buena Vista Pictures
Budżet	120 mln USD
Przychody brutto	186,1 mln USD
Kontynuacja	Atlantyda. Powrót Milo (2003)
Nagrody
nominacje do Annie
Strona internetowa

Otrzymał mieszane recenzje z przewagą negatywnych; serwis Rotten Tomatoes przyznał mu wynik 49%^[1].

Jego kontynuacja Atlantyda. Powrót Milo pojawiła się 2 lata później.

Fabuła

W 1914 roku^[2] początkujący lingwista i kartograf Milo Thatch z Smithsonian Institution marzący o znalezieniu Atlantydy, zostaje przedstawiony przez Helgę Sinclair milionerowi Prestonowi B. Whitmore’owi, staremu przyjacielowi zmarłego dziadka Mila – Thaddeusa. Whitmore finansuje wyprawę mającą odszukać Atlantydę, po tym jak Thaddeus odnalazł Dziennik Pasterza, legendarną księgę opisującą drogę do Atlantydy, a Milo ma służyć jako jej tłumacz. Na czele ekspedycji stoi komandor Rourke, a w jej skład wchodzi Helga jako jego zastępczyni, oficer medyczny dr Słodki, włoski^[a] ekspert od demolki Santorini; francuski geolog Moliére, mechaniczka Audrey, operatorka radiowa Packard, szef kuchni Cookie oraz dziesiątki żołnierzy i marynarzy. Środkiem transportu jest supernowoczesna łódź podwodna Ulysses^[3].

Ulyssesa niszczy Lewiatan, strażnik atlantydzkich ziem. W starciu z Lewiatanem, który okazał się być maszyną, ginie wiele członków ekspedycji. Pozostali przy życiu członkowie kierując się Dziennikiem Pasterza, docierają do środka uśpionego wulkanu. Spotykają wojowników pod wodzą Kidy, córki króla Atlantydy, którzy prowadzą ich do miasta. Król rozkazuje odejść obcym, lecz Kida upiera, że mogą oni przywrócić utraconą chwałę Atlantydzie będącej obecnie w rozkładzie. Milo pokazuje Kidzie Dziennik Pasterza i dowiaduje się, że Atlantydzi są od dawna analfabetami. Milo i Kida dowiadują się, że źródłem energii miasta jest wielki kryształ – Serce Atlantydy, a kiedyś zasilał ich urządzenia za pomocą mniejszych kryształów, które noszą wszyscy Atlantydzi. Jednak w dzienniku brakuje kluczowej strony^[4].

Strona jest w posiadaniu członków ekspedycji będących tak naprawdę grabieżcami i wykorzystali poszukiwania Atlantydy jako część tajnego planu Rourke’a, aby wykraść Serce Atlantydy i sprzedać je. Król nie chcąc zdradzić jego położenia zostaje dotkliwie pobity przez Rourke’a, co wzburza Słodkiego. Jednakże niezależnie od tego komnata z kryształem zostaje odkryta. Lewitujące Serce Atlantydy, wokół którego krążą kamienne wizerunki dawnych królów, łączy się z Kidą. Zostaje ona umieszczona w kontenerze i na powierzchni ziemi ma zostać sprzedana za wysoką cenę. Audrey, Santorini, Cookie, Moliére i Packard tknięci sumieniem przez Mila i widząc bezduszność Rourke’a, stają po stronie Mila i Atlantydów, nie chcąc mieć krwi na rękach. Rourke, Helga i żołnierze wysadzają za sobą most^[5].

Król leczony przez Słodkiego umiera od wewnętrznego krwawienia i wyjaśnia Milo, że Serce Atlantydy wzywa kogoś z królewską krwią jako gospodarza, gdy miasto jest w niebezpieczeństwie. W przeszłości król wykorzystał Serce do celów wojennych, ale było zbyt silny do kontrolowania, co prowadzi do zatonięcia krainy i poświęcenia matki Kidy, aby ocalić stolicę. Z tego powodu był za porzuceniem atlantydzkiej kultury, by coś podobnego nigdy się nie zdarzyło. Daje Milo swój kryształ mówiąc, że Serce musi zostać zwrócone, by uratować Atlantydę, ale także aby zapobiec śmierci Kidy, jeśli będzie zbyt długo związana z Sercem. Po motywującej rozmowie ze Słodkim, Milo informuje Atlantydów, że posiadane przez nich kryształy mają wystarczającą moc, by je aktywować pojazdy i pokazuje jak to robić^[6].

Wkrótce byli członkowie ekspedycji i Atlantydzi na latających pojazdach doganiają Rourke’a, Helgę i ich ludzi uciekających balonem w górę ujścia wulkanu. Rourke, by zmniejszyć ciężar wyrzuca za burtę Helgę. Milo ląduje na balonie i staje do walki z Rourke’iem. Na ziemi ledwo żywa Helga w zemście za zdradę wystrzeliwuje racę w kierunku balonu, powodując jego pożar. Rourke chce zabić Mila siekierą i trafia w kontener z Kidą. Milo biorąc rozbite szkło zasilone Sercem Atlantydy, rani nim Rourke’a, który krystalizuje się i ginie. Po wygraniu bitwy Milo i jego sojusznicy z kontenerem uciekają z powrotem do miasta, gdyż wybuch wulkanu zagraża Atlantydzie. Skrystalizowana Kida uwalnia się z kontenera i lewitując nad miastem wybudza kamienne olbrzymy tworzące pole siłowe przed lawą^[7].

Kida wraca do ludzkiej formy i tuli się do Mila. Czując coś do Kidy Milo decyduje na Atlantydzie i pomóc jej mieszkańcom odkryć na nowo ich kulturę. Atlantydzi wdzięczni za ocalenie miasta nagradzają członków ekspedycji bogactwami, którzy po powrocie na powierzchnię wspólnie z Whitmore’em decydują się zachować istnienie Atlantydy w sekrecie. Kida jako nowa królowa i Milo oddają cześć jej zmarłemu ojcu, uruchamiając jego kamienny wizerunek jako kolejny element Serca Atlantydy, które ponownie unosi się nad nowo odrestaurowanym miastem^[8].

Obsada głosowa

Postać	Wersja angielska	Wersja polska
Milo James Thatch	Michael J. Fox	Kacper Kuszewski
księżniczka Kidagakash „Kida” Nedakh	Cree Summer	Agata Buzek
kapitan Lyle Tiberius Rourke	James Garner	Marek Barbasiewicz
doktor Joshua Strongbear Słodki	Phil Morris	Jacek Mikołajczak
Audrey Rocio Ramirez	Jacqueline Obradors	Monika Kwiatkowska
Vincenzo „Wołodia” Santorini	Don Novello	Arkadiusz Jakubik
Gaetan „Mole” Moliére	Corey Burton	Tadeusz Kwinta
Helga Katrina Sinclair	Claudia Christian	Małgorzata Gudejko
Jedidiah Allardyce „Cookie” Farnsworth	Jim Varney	Andrzej Fedorowicz
Wilhelmina Bertha Packard	Florence Stanley	Antonina Girycz
król Kashekim Nedakh	Leonard Nimoy	Janusz Nowicki
Preston B. Whitmore	John Mahoney	Stanisław Michalski
Fenton Q. Harcourt	David Ogden Stiers	Krzysztof Kołbasiuk
matka Kidy	Jennifer Seguin	–
Opracowanie: Start International Polska Reżyseria: Joanna Wizmur Dialogi polskie: Bartosz Wierzbięta Realizacja dźwięku: Hanna Makowska Kierownictwo produkcji: Paweł Araszkiewicz Opieka artystyczna: Mariusz Arno Jaworowski W pozostałych rolach: Dariusz Błażejewski, Jarosław Boberek, Andrzej Gawroński, Jan Kulczycki, Tomasz Marzecki, Ryszard Nawrocki, Tomasz Steciuk, Paweł Szczesny, Krzysztof Zakrzewski

Nagrody Annie

Status	Nagroda	Zwycięzca/Nominowany
Nominacja	Najlepsza reżyseria	Gary Trosudale, Kirk Wise
Nominacja	Najlepszy scenopis obrazkowy	Chris Ure (autor)
Nominacja	Najlepsza scenografia	David Goetz (scenograf)
Nominacja	Najlepsze efekty animacji	Marlon West (autor)
Nominacja	Najlepszy dubbing kobiecy	Florence Stanley (Pani Packard)
Nominacja	Najlepszy dubbing męski	Leonard Nimoy (Król Nedakh)

Muzyka

Atlantis: The Lost Empire

Wykonawca ścieżki dźwiękowej
James Newton Howard
Wydany	22 maja 2001
Nagrywany	2001
Gatunek	ścieżka dźwiękowa
Długość	54 minuty
Wydawnictwo	Walt Disney Records
Producent	James Newton Howard, Jim Weidman
Album po albumie
Dinosaur: An Original Walt Disney Records Soundtrack (2000) Atlantis: The Lost Empire (2001) The Emperor's New Groove (2000)
Single z albumu Atlantis: The Lost Empire
„Where the Dream Takes You” Wydany: 5 czerwca 2001

Za ścieżkę do filmu był odpowiedzialny James Newton Howard, dla którego była to druga po Dinozaurze praca do Walt Disney Feature Animation^[9]. Jest to jeden z nielicznych disneyowskich filmów animowanych niebędący musicalem, a jedyną piosenką pojawiającą się w filmie jest występująca na napisach końcowych „Where the Dream Takes You” napisana Diane Warren i skomponowana przez Howarda. Za wykonanie odpowiada wokalistka Mýa^[10].

Atlantis: The Lost Empire[11]
Nr	Tytuł utworu	Długość
1.	„Where the Dream Takes You” (Mýa)	4:00
2.	„The Submarine”	3:20
3.	„Milo’s Turned Down”	1:48
4.	„Atlantis Is Waiting”	2:41
5.	„The Leviathan”	3:25
6.	„Bedding Down”	2:32
7.	„The Journey”	3:22
8.	„Fireflies”	2:11
9.	„Milo Meets Kida”	1:46
10.	„The City of Atlantis”	2:48
11.	„Milo and Kida’s Questions”	2:59
12.	„Touring the City”	2:51
13.	„The Secret Swim”	2:46
14.	„The Crystal Chamber”	3:45
15.	„The King Dies / Going After Rourke”	5:12
16.	„Just Do It”	3:18
17.	„Kida Returns”	3:10
18.	„Atlantis” (No Angels & Donovan)	2:01
		53:55

Uwagi

1. W polskiej wersji językowej Vincenzo Santorini jest Rosjaninem.

Przypisy

1. Atlantis - The Lost Empire (2001) - Rotten Tomatoes [online], Rotten Tomatoes [dostęp 2017-11-22] (ang.).
2. Jones 2014 ↓, s. 185.
3. Hapka 2001 ↓, s. 5-11.
4. Hapka 2001 ↓, s. 12-16, 23-41.
5. Hapka 2001 ↓, s. 42-51.
6. Hapka 2001 ↓, s. 52-54.
7. Hapka 2001 ↓, s. 54-60.
8. Hapka 2001 ↓, s. 63-64.
9. Heine 2016 ↓, s. 10.
10. Hischak i Robinson 2009 ↓, s. 225.
11. Atlantis: The Lost Empire Soundtrack (2001). Soundtrack.net. [dostęp 2023-06-08].

Bibliografia

• Catherine Hapka: Atlantis the Lost Empire: A Read-Aloud Storybook. Disney Storybook Artists (ilustr.). Nowy Jork: Random House, 2001, seria: Mouse Works Classic Storybook Collection. ISBN 0-7364-1084-8. [dostęp 2023-06-09]. (ang.).
• Erik Heine: James Newton Howard’s Signs: A Film Score Guide. Lanham (Maryland): Rowman & Littlefield Publishers, 2016. ISBN 978-1-4422-5604-0. [dostęp 2023-06-09]. (ang.).
• Thomas S. Hischak, Mark A. Robinson: The Disney Song Encyclopedia. Nowy Jork: Hyperion Books, 2009. ISBN 978-0-8108-6937-0. [dostęp 2023-06-09]. (ang.).
• Steven Philip Jones: The Clive Cussler Adventures: A Critical Review. Jefferson (Karolina Północna): McFarland & Company, 2014. ISBN 978-1-4766-1521-9. [dostęp 2023-06-09]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Plakat filmu
• Atlantyda. Zaginiony ląd w bazie IMDb (ang.)
• Atlantyda. Zaginiony ląd w bazie Filmweb
• Dubbing
• Rotten Tomatoes
• All Movie Guide