Askokarp

Askokarp (łac. ascocarp) lub askoma – owocnik u workowców. Jest to zbita część grzybni, wytwarzana przez nią w formie charakterystycznej dla każdego gatunku, tworząca na zewnątrz lub wewnątrz na drodze płciowej zarodniki zwane askosporami^[1].

Podział askokarpów

W zależności od sposobu powstawania wyróżnia się 2 typy askokarpów:

• eutecja, powstające podczas procesu askogamii. Askokarpy tego typu mają własną ścianę. Wyróżnia się wśród nich następujące typy:
  • apotecjum (miseczka)
  • chasmotecjum
  • klejstotecjum
  • perytecjum (otocznia)
• askostromy, które powstają bezpośrednio w komorach podkładki i nie posiadają własnej ściany. W zależności od budowy wyróżnia się wśród nich różne typy, np.
  • pseudotecjum. Jest podobne morfologicznie do perytecjum i z tego względu ostatnio coraz częściej zaprzestaje się wyróżniania tego typu owocnika, używając wspólnej nazwy perytecjum.
  • hysterotecjum – o elipsoidalnym kształcie, pękające podłużną szparą^[1].

W zależności od położenia hymenium wyróżnia się następujące typy askokarpów:

• stereotecjum – askokarp bez hymenium, w którym worki występują pojedynczo lub w komorach sterylnych strzępek (u wnętrzniaków);
• egzotecjum – gdy hymenium znajduje się na zewnętrznej stronie askokarpu;
• ptychotecjum – gdy hymenium jest silnie pofałdowane (np. u Helvella)^[2].

• 
  Ptychotecjum smardza jadalnego
• 
  Apotecjum
• 
  Chasmotecjum
• 
  Klejstotecjum
• 
  Perytecjum
• 
  Pseudotecjum

Budowa askokarpów

Askoarpy zbudowane są z:

• ściany,
• worków będących elementami płodnymi. Powstają w nich zarodniki zwane askosporami,
• hamatecjum – innych, płonnych strzępek^[2].

Ścianę askokarpu u grzybów krążkowych (discomycetes) zwykle nazywa się ekscypulum, u innych jest to perydium. Czasami ściana składa się z luźnej masy strzępek (np. u Gymnoascella), czasami ściany brak (np. u Ascodesmis), wówczas askokarp składa się z nagiej masy worków i bezpłodnych elementów hamatecjum. W większości rodzajów ściana jest zbudowana z kilka warstw, tylko w jednym rodzaju w klasie Laboulbeniomycetes występuje ściana jednowarstwowa. Budowa ściany ma znaczenie przy oznaczaniu niektórych gatunków grzybów, istotna jest także jej reakcja z odczynnikiem Melzera^[2].

Worki wraz z elementami płonnymi często tworzą wyraźną warstwę zwaną hymenium, często o palisadowej budowie. U discomycetes znajduje się ona na wewnętrznej, zwykle wklęsłej stronie askokarpu. W rodzinie chrobotkowatych Cladoniaceae warstwa ta znajduje się na wzniesionych podecjach. U mszakolubnych grzybów pasożytniczych askokarpy zawierają tylko kilka worków, są częściowo zamknięte i przypominają budową perytecjum^[2].

Przypisy

1. JoannaJ. Marcinkowska JoannaJ., Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, s. 37, 43–45, ISBN 978-83-09-01048-7.
2. Ascocarp [online], ScienceDirect [dostęp 2023-11-20].

Encyklopedie internetowe (część rośliny):

• SNL: ascocarp
• Catalana: 0079769