Remove ads
Anton Friedrich Wilhelm (von) Webern (ur. 3 grudnia 1883 w Wiedniu, zm. 15 września 1945 w Mittersill)[1][2] – austriacki kompozytor współczesny. Jedna z czołowych postaci drugiej szkoły wiedeńskiej.
 Anton Webern (Szczecin, październik 1912) | |
| Imię i nazwisko |
Anton Friedrich Wilhelm (von) Webern |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
3 grudnia 1883 |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
15 września 1945 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Dorobek kompozytorski | |
|---|---|
| Rodzaj twórczości | Liczba dzieł |
| Muzyka wokalna | |
| Pieśni | 44 |
| Muzyka chóralna | 5 |
| Muzyka instrumentalna | |
| Symfonie | 1 |
| Koncerty | 1 |
| Muzyka kameralna | 19 |
| Inne formy orkiestralne | 10 |
| Utwory na fortepian | 5 |
| Razem | 87 |
Dzieciństwo spędził najpierw w Grazu, potem w Klagenfurt am Wörthersee. Otrzymał ogólne wykształcenie w lokalnym gimnazjum. Już w dzieciństwie zdradzał talenty muzyczne. Uczył się gry na fortepianie i wiolonczeli. W 1902 rozpoczął naukę na uniwersytecie wiedeńskim, gdzie studiował u Guido Adlera (muzykologię), Hermanna Graedenera (harmonię) i Karela Navrátila (kontrapunkt). W 1906 obronił doktorat z muzykologii i zakończył swoją edukację na uniwersytecie wiedeńskim. Równocześnie od 1904 studiował prywatnie kompozycję pod kierunkiem Arnolda Schönberga[3][2]. Po 1906 rozpoczął karierę dyrygenta lokalnych orkiestr w Bad Ischl, Gdańsku, Szczecinie, Pradze i innych miastach. Równolegle do pracy dyrygenta komponował[3].
Po I wojnie światowej wrócił do Wiednia by wraz z Schönbergiem i Bergiem założyć Towarzystwo Muzyczne, w którego pracach aktywnie uczestniczył przez następne lata. Jednocześnie współpracował z radiem wiedeńskim i pracował jako nauczyciel muzyki w Żydowskim Instytucie dla Niewidomych. Mieszkał i komponował w Mödling. W 1932 przeniósł się do Wiednia, a stamtąd do Maria Enzersdorf. Stale uczył prywatnie. Jego uczniami w różnym okresie byli m.in. Leopold Spinner, Willi Reich, Humphrey Searle i Karl Amadeus Hartmann[4].
W 1934, po stłumieniu powstania Schützbundu, został oskarżony o działalność wywrotową i wyrzucony z radia. Po dokonaniu przez hitlerowców w 1938 anschlussu Austrii Webern został zupełnie wyłączony z publicznego życia muzycznego, a jego muzyka zakazana w Niemczech i Austrii, choć nadal wykonywano ją w Ameryce, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii[5][2].
Anton Webern zginął 15 września 1945 roku w Mittersill w Austrii, pomyłkowo postrzelony przez Raymonda Norwooda Bella, kompanijnego kucharza, biorącego udział w akcji aresztowania zięcia kompozytora, Benno Mattela, byłego członka SS. Dziesięć lat później Bell zmarł z powodu ostrego alkoholizmu przypisywanego poczuciu winy za to, co się stało.[6]
Remove ads
Będąc uczniem Arnolda Schönberga przejął jego koncepcje atonalności i dodekafonii oraz wraz z Albanem Bergiem rozwinął serializm jako jedną z najważniejszych technik kompozytorskich XX wieku. Był także prekursorem punktualizmu. W swej pracy kompozytorskiej skupił się na atonalnych pieśniach i muzyce kameralnej. Dorobek muzyczny Weberna, aczkolwiek bardzo skromny (sumaryczne trwanie opusowanych kompozycji wynosi trzy godziny, nieopusowanych i opusowanych łącznie – około sześciu godzin), był bardzo ważnym etapem rozwoju muzyki współczesnej. Utwory komponowane przez Weberna, niekiedy bardzo krótkie, charakteryzowały się przejrzystą fakturą muzyczną, skrajną geometrycznością oraz wielkim znaczeniem ciszy[7][8].
Spośród trzech „klasyków dodekafonii” Webern najbardziej oddalił się od tradycji. Najbardziej charakterystyczne cechy jego muzyki to[9][8]:
- aforystyczność (niektóre utwory trwają zaledwie kilkadziesiąt sekund, a najkrótsza Bagatela na kwartet smyczkowy op. 9 nr 3 trwa 23 sekundy)
- bardzo przejrzyste brzmienie zapowiadające punktualizm, a wynikające z licznych pauz, upodobania do pojedynczych brzmień izolowanych i dynamiki piano
- bardzo intensywne stosowanie kanonów, inwersji i raków, także w budowie serii, które niejednokrotnie są symetryczne
| Lata pracy | Tytuł dzieła | Gatunek muzyczny |
|---|---|---|
| ? | Erwachen aus dem tiefsten Traumesschoße | utwór na głos i fortepian |
| ? | Kunfttag 1 | utwór wokalny |
| ? | Das lockere Saatgefilde lechzet krank | utwór wokalny |
| ? | Werke | utwory na głos i fortepian |
| 1899 | Dwa utwory | duet na wiolonczelę i fortepian |
| 1899 | Vorfrühling' 3 pieśni | utwory na głos i fortepian |
| 1899-1903 | Gedichte nr 2: Nachtgebet der Braut – 3 pieśni | utwory wokalny |
| 1899-1903 | Gedichte nr 3: Fromm – 3 pieśni | utwory wokalny |
| 1899-1904 | 5 wczesne pieśni | utwory na głos i fortepian |
| 19?? | 3 Utwory | kwartet smyczkowy |
| 1901 | Tief von fern – Zbiór wczesnych pieśni nr 1 | utwory na głos i fortepian |
| 1901 | Heimgang in der Frühe – Zbiór wczesnych pieśni nr 8 | utwory na głos i fortepian |
| 1901-1904 | Zbiór wczesnych pieśni | utwory na głos i fortepian |
| 1903 | Blumengruss – Zbiór wczesnych pieśni nr 3 | utwory instrumentalny na orkiestrę |
| 1903 | Aufblick – Zbiór wczesnych pieśni nr 2 | utwory na głos i fortepian |
| 1903 | Der Tod – Zbiór wczesnych pieśni nr 7 | utwory na głos i fortepian |
| 1903 | Sommerabend – Zbiór wczesnych pieśni nr 5 | utwory na głos i fortepian |
| 1903 | 3 Pieśni | utwory na głos i fortepian |
| 1903-1904 | 3 pieśni na podstawie Avenariusa | utwory na głos i fortepian |
| 1903-1904 | Gefunden – zbiór pieśni No.1 | utwory na głos i fortepian |
| 1904 | Bild der Liebe – Zbiór wczesnych pieśni nr 4 | utwory na głos i fortepian |
| 1904 | Heiter – Zbiór wczesnych pieśni nr 6 | utwory na głos i fortepian |
| 1904 | im Sommerwind idylla na orkiestrę | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1905 | Langsamer Satz | kwartet smyczkowy |
| 1905 | Slow Movement (Langsam, mit bewegtem Ausdruck) for string quartet | kwartet smyczkowy |
| 1905 | Kwartet smyczkowy 1905 | kwartet smyczkowy |
| 1906 | utwór na fortepian | utwór na fortepian |
| 1906 | Rondo na kwartet smyczkowy | kwartet smyczkowy |
| 1906 | Sonatasatz | sonatina fortepianowa |
| 1906-1908 | 5 pieśni na podstawie Dehmela | utwory na głos i fortepian |
| 1907 | Mässig | kwintet fortepianowy |
| 1908 | Am Ufer – zbiór pięciu pieśni | utwór na głos i fortepian |
| 1908 | Entflieht auf leichten Kähnen, op. 2 | muzyka chóralna |
| 1908 | Karl reckt der Baum 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/5 | utwór wokalny |
| 1908 | Dies ist ein Lied 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/1 | utwór wokalny |
| 1908 | im Windesweben 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/2 | utwór wokalny |
| 1908 | im Morgentaun 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/4, | utwór wokalny |
| 1908 | An Bachesranft 5 pieśni z Der siebente Ring von Stefan George, op. 3/3, | utwór wokalny |
| 1908 | Passacaglia, op. 1 | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1908-1909 | 4 pieśni na podstawie Stefana Georgego | utwory na głos i fortepian |
| 1908-1909 | 5 pieśni z Der siebente Ring, op. 3 | utwory na głos i fortepian |
| 1908-1909 | 5 pieśni na podstawie Gedichten von Stefan George, op. 4 | utwory na głos i fortepian |
| 1908-1909 | Trauer 1 (Maximin) | utwór wokalny |
| 1909 | 5 części, op. 5 | kwartet smyczkowy |
| 1909 | 6 utworów na orkiestrę, op. 6 | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1910 | 4 utwory na skrzypce i fortepian, op. 7 | duet na skrzypce i fortepian |
| 1910 | 2 pieśni na sopran i zespół, op. 8 | utwór na głos i mały zespół muzyczny |
| 1911-1913 | 5 utworów na orkiestrę, op. 10 | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1912 | 5 kanonów z tekstem łacińskim (transkypcja z Schoenberg, op. 16) | utwór na głos i fortepian |
| 1913 | 6 bagateli, op. 9 | kwartet smyczkowy |
| 1913 | 5 utworów na orkiestrę | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1913 | O sanftes Glühn der Berge 3 pieśni, nr 3 | utwór wokalny |
| 1913-1914 | Songs (3) for soprano & orchestra | utwór na głos i orkiestrę |
| 1914 | 3 miniatury, op. 11 | duet na wiolonczelę i fortepian |
| 1914 | Sonata na wiolonczelę i fortepian | Sonata |
| 1914 | Leise Düfte 3 pieśni, nr 1, | utwór wokalny |
| 1914 | Kunfttag III (Nun wird es wieder Lenz) 3 pieśni, nr 2 | utwór wokalny |
| 1914-1918 | 4 pieśni, op. 13 | utwory na głos i fortepian |
| 1915-1917 | 4 pieśni, op. 12 | utwory na głos i fortepian |
| 1917-1922 | 5 pieśni, op. 15 | utwór na głos i mały zespół muzyczny |
| 1917-1922 | 6 pieśni, op. 14 | utwór na głos i mały zespół muzyczny |
| 1921 | Schatzwalzer (trans. J. Strauss) | utwór na orkiestrę kameralną |
| 1924 | Kinderstück | utwór instrumentalny |
| 1924 | Kinderstück | utwór na fortepian |
| 1924-1925 | 3 Kołysanki, op. 17 | utwór na głos i mały zespół muzyczny |
| 1925 | Klavierstück | utwór na fortepian |
| 1925 | Ruhig fließend | utwór na orkiestrę kameralną |
| 1925 | 3 pieśni na sopran, klarnet i gitarę, op. 18 | utwór na głos i zespół kameralny |
| 1925 | Trio smyczkowe (1925) | trio smyczkowe |
| 1926 | Movement for string trio, | trio smyczkowe |
| 1926 | 2 pieśni na chór, klarnet, klarnet basowy, wiolonczelę, gitarę i skrzypce op. 19 | muzyka chóralna |
| 1927 | Trio smyczkowe, op. 20 | trio smyczkowe |
| 1927-1928 | Symfonia w dwóch częściach, op. 21 | symfonia |
| 1928-1930 | Kwartet na klarnet, saksofon, fortepian i skrzypce, op. 22 (tzw. Kwartet klarnetowy) | utwór na mały zespół instrumentalny |
| 1929 | 5 części, op. 5 | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1931 | 6 tańców niemieckich (arr. z Schubert) | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1933-1934 | 3 pieśni z Viae inviae, op. 23 | utwory na głos i fortepian |
| 1934 | Koncert na 9 instrumentów, op. 24 | koncert kameralny |
| 1934 | 3 pieśni, op. 25 | utwór na głos i fortepian |
| 1935 | Das Augenlicht, op. 26 | muzyka chóralna |
| 1935 | Fuga (Ricercata) a 6 voci (arr. z Bacha) | utwór instrumentalny na orkiestrę |
| 1935-1936 | Wariacje, op. 27 | wariacje fortepianowe |
| 1938 | Kwartet smyczkowy, op. 28 | kwartet smyczkowy |
| 1938-1939 | Kantata nr 1 na sopran, chór i orkiestrę, op. 29 | kantata |
| 1940-1941 | Wariacje, op. 30 | wariacje na orkiestrę |
| 1941-1943 | Kantata nr 2 na sopran, baryton, chór i orkiestrę, op. 31 | kantata |
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads