Antonówka (jabłoń)

Antonówka (Antonówka Zwykła) – bardzo stara odmiana uprawna jabłoni domowej pochodząca z Rosji, prawdopodobnie z byłej guberni kurskiej. Powszechnie uprawiana na wschodzie i północy Europy (m.in. Białoruś, kraje bałtyckie, kraje skandynawskie). Antonówka jest odmianą wczesnojesienną. Do rejestru odmian prowadzonego przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych wpisana w 1990 roku^[1].

Antonówka

Owoce odmiany Antonówka na drzewie
Rodzaj	Jabłoń (Malus)
Gatunek	Malus domestica Borkh.
Mutanty	'Antonówka Półtorafuntowa', 'Antonówka Śmietankowa'
Rodzice	nieznani
Data wyhodowania	prawdopodobnie poł. XIX w.
Data zarejestrowania	1990 (PL)[1]
Pochodzenie	Rosja

Ten artykuł dotyczy odmiany jabłoni. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Morfologia

Pokrój

Wzrost początkowo słaby, pień krzywy, w pełni owocowania drzewa mają dużą, kulistą, lekko spłaszczoną koronę, nieliczne konary wyrastają pod ostrym kątem^[2].

Owoce

Średniej wielkości, o zmiennym kształcie najczęściej kulistym lub nieco wydłużonym, niesymetryczne. Skórka jest gładka, błyszcząca. W miarę dojrzewania kolor zmienia się z zielonego na słomkowy, czasem ze słabym rumieńcem koloru różowoczerwonego. Owoce są soczyste, o kwaskowatym smaku. Dojrzała Antonówka wydziela silny landrynkowy zapach.

Uprawa

W okres owocowania wchodzi średnio wcześnie lub późno. Owocuje umiarkowanie obficie i przemiennie, co drugi rok. Do zbioru dojrzewa najczęściej na początku września^[3]. Nie nadaje się do długiego przechowywania, gdyż szybko przejrzewa i jest wrażliwa na oparzelinę powierzchniową, w chłodni można ja przechować do końca listopada.

Mutant Antonówki Zwykłej – Antonówka Półtorafuntowa jest jedną z odmian preferowanych w polskim programie rolnośrodowiskowym mającym na celu ochronę zagrożonych zasobów genetycznych^[4].

Zdarzają się owoce o znacznej wielkości, np. w konkursie na Największe Jabłko Powiatu Grójeckiego w 2010 roku najcięższym i największym jabłkiem okazała się antonówka. Owoc ważył 886 g i miał 43 cm obwodu^[5].

Zastosowanie

Owoce antonówki zawierają stosunkowo dużo kwasów organicznych i pektyn oraz po zbiorze są stosunkowo twarde. Te właściwości predestynują je to przetwórstwa przemysłowego (soki, susz, mus), a także są cenione w gospodarstwach domowych^[6]. Kiedyś siewki Antonówki stosowano na podkładki dla jabłoni, jednak obecnie ze względu na ich silny wzrost w sadach intensywnych nie znajdują zastosowania. Drzewa sadzi się w rejonach zagrożonych mroźnymi zimami i przymrozkami wiosennymi. Ze względu na odporność odmiana jest wykorzystywana w programach hodowlanych jako źródło genów w odporności krzyżowej.

Zdrowotność

Jest bardzo wytrzymała na mróz, a także na parcha jabłoni i mączniaka, lecz jest wrażliwa na zarazę ogniową^[3].

Mutanty antonówki

Znane są lokalne mutanty tej odmiany. Od odmiany podstawowej sporty różnią się przede wszystkim wielkością, a czasem także barwą lub smakiem:

• 'Antonówka Półtorafuntowa' – znaleziona przez Miczurina w 1888 roku. Pnie są proste, a owoce większe i smaczniejsze choć mniej aromatyczne^[3],
• 'Antonówka Śmietankowa' – najprawdopodobniej znaleziona w Polsce, owoc jest większy i smaczniejszy, o delikatniejszej konsystencji, choć także mniej aromatyczny.

Zobacz też

• Lista odmian jabłoni