Andrzej Kola

Andrzej Henryk Kola (ur. 17 stycznia 1940 w Toruniu) – polski historyk i archeolog, specjalizujący się w archeologii podwodnej, archeologii średniowiecza i nowożytności, profesor nauk humanistycznych.

Andrzej Kola

Data i miejsce urodzenia	17 stycznia 1940 Toruń
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: archeologia podwodna, archeologia średniowiecza i nowożytności
Alma Mater	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Doktorat	1976
Habilitacja	1992
Profesura	22 października 2007
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Odznaczenia

Życiorys

W 1957 roku ukończył II Liceum Ogólnokształcące w Toruniu. Kontynuował edukację w Studium Nauczycielskim w Toruniu (kierunek fizyka). Po jego ukończeniu w 1959 roku podjął studia archeologiczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, w tym czasie brał udział w ekspedycji na zamku krzyżackim w Toruniu. Pracował też w Muzeum Okręgowym w Toruniu.

Był członkiem sekcji koszykarskiej toruńskiego AZS-u. W latach 1959–1970 rozegrał 148 meczów w ekstraklasie, zdobywając 980 punktów^[1]. Występował także w akademickiej reprezentacji Polski^[2].

Ukończył studia w 1966 roku, po czym został zatrudniony jako pracownik naukowo-techniczny w Instytucie Archeologii i Etnografii UMK. W 1976 roku uzyskał stopień doktora, tematem jego rozprawy doktorskiej było Wczesnośredniowieczne Chełmno w świetle źródeł archeologicznych, a promotorem Kazimierz Żurowski. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1991 roku na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie rozprawy Grody ziemi Chełmińskiej w późnym średniowieczu. W 1995 roku objął stanowisko profesora nadzwyczajnego UMK, a w 2007 roku otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych.

Od 1990 roku kierował Katedrą Archeologii Podwodnej UMK. W latach 1999–2002 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Nauk Historycznych na tym uniwersytecie.

W latach 1994–1996 kierował ekipą polskich archeologów prowadzących badania w Charkowie, w miejscu pochowania zamordowanych oficerów polskich. Kierował także pracami ekshumacyjnymi na terenie cmentarza ofiar represji stalinowskich w Bykowni na Ukrainie oraz pracami ekshumacyjnymi w Jedwabnem (2001^[3]).

Odznaczenia i wyróżnienia

• Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” (1995)^[4]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2001)^[5]
• Medal „Pro Memoria” (2005)^[4]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2008)^[4]
• Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej (2009)^[4]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[6]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2011)^[4]
• Nagroda Lednickiego Orła Piastowskiego (2024)^[7]

Wybrane publikacje

• Źródła archeologiczne z terenu zamku krzyżackiego w Toruniu: badania z 1958–1966 r. (1974, wspólnie z Jadwigą Chudziakową).
• Wczesnośredniowieczny gród w Mełnie w świetle badań wykopaliskowych (1982, wspólnie z Ryszardem Boguwolskim).
• Archeologia podwodna. Cz. 1, Badania w akwenach śródlądowych Europy Środkowej i Wschodniej (1985, wspólnie z Gerardem Wilke, ISBN 83-231-0025-X).
• Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu (1991, ISBN 83-85196-33-1).
• Średniowieczny gródek rycerski Ryńsk (1995, wspólnie z Ryszardem Boguwolskim, ISBN 83-901717-1-6).
• Wczesnośredniowieczne grodziska w Świeciu n. Osą i Mędrzycach (1996, wspólnie z Ryszardem Boguwolskim, ISBN 83-901717-1-6).
• Region Radzynia Chełmińskiego w pradziejach i wczesnym średniowieczu (1996, wspólnie z Ryszardem Boguwolskim, ISBN 83-901717-6-7).
• Szlakiem średniowiecznych grodzisk gminy Gruta (1996, wspólnie z Ryszardem Boguwolskim, ISBN 83-901717-7-5).
• Hitlerowski obóz zagłady Żydów w Bełżcu w świetle źródeł archeologicznych: badania 1997-1999 (2000, ISBN 83-905590-6-4).
• Mosty sprzed tysiąca lat: archeologiczne badania podwodne przy rezydencji pierwszych Piastów na Ostrowie Lednickim (2000, wspólnie z Gerardem Wilke, ISBN 83-231-1184-7).
• Charków, Katyń, Twer: w sześćdziesiątą rocznicę zbrodni: zbiór studiów (2001, redakcja pracy zbiorowej, wspólnie z Janem Szilingiem, ISBN 83-231-1318-1).
• Archeologia zbrodni: oficerowie polscy na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie (2005, ISBN 83-231-1899-X).
• Plemięta: wieżowa siedziba rycerska z XIV–XV wieku w ziemi chełmińskiej (2005, współautor, ISBN 83-88076-16-7).