Loading AI tools
Amarantka skalna (Lagonosticta virata) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Występuje w południowo-wschodnim Senegalu i południowym Mali. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Po raz pierwszy gatunek opisał George Latimer Bates w 1932. Holotyp pochodził z okolic Koulikoro w Mali. Była to samica odłowiona 25 czerwca 1928. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Lagonosticta rubricata virata[3], tym samym uznając amarantkę skalną za podgatunek amarantki zmiennej (L. rubricata). Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny uznaje ją za odrębny i monotypowy gatunek[4], podobnie jak autorzy HBW[5]. Dawniej niektórzy autorzy łączyli amarantkę skalną, czadyjską (L. umbrinodorsalis) i skromną (L. rhodopareia) w jeden gatunek[6].
Długość ciała wynosi 10–11 cm, masa ciała – 8,5–10,9 g[5]. U samca wierzch głowy i górne partie ciała są brązowoszare. Kuper i nasada ogona mają głęboką karminowoczerwoną barwę[7]. Sterówki czarne, te zewnętrzne z czerwonymi krawędziami[8]. Po bokach piersi i w górnej części boków ciała obecne białe kropki, jednak w zmiennym natężeniu. Brzuch szary, pokrywy podogonowe czarne[9][8]. Przód głowy i spód ciała intensywnie czerwone. Dziób niebieskawy z czarną końcówką, często z całkowicie czarnym wierzchem. Obecna wąska różowawa obrączka oczna. Samica jest ubarwiona podobnie do samca, wyróżnia się jaśniejszym upierzeniem[7].
Według szacunków BirdLife International zasięg występowania amarantki skalnej zajmuje 368 tys. km²[10]. Obejmuje południowo-wschodni Senegal i południowe Mali[5]. W Senegalu do 2011 roku został jednak stwierdzony trzykrotnie[11] – pierwszy okaz pozyskano w maju 1966[12], jedną parę obserwowano w listopadzie 2009[7], a w kwietniu 2011 jednego osobnika złapano podczas badań terenowych[11]. Zasięg w Mali ciągnie się wzdłuż górnego Nigru, od Mopti na południe do Bamako i po granicę z Gwineą[9]. Dostępna wiedza o wymaganiach środowiskowych amarantki skalnej pozwala stwierdzić, że może ona występować także w południowo-zachodnim Mali i północno-wschodniej Gwinei[8].
Środowiskiem życia amarantek skalnych są półpustynne[8] skaliste tereny z krzewami, trawami i zaroślami oraz skaliste zbocza. Są również spotykane na kamieniach w suchych lasach[7]. Żerują pojedynczo lub parami, czasami w małych grupach[5]. Żywią się nasionami traw, prawdopodobnie również małymi owadami, zwłaszcza termitami. Zaobserwowano, że osobniki trzymane w niewoli chętnie skubią też rosnące trawy i liście niektórych roślin[13].
Lęgi
Okres lęgowy trwa od lipca do grudnia[5]. Przynajmniej do 2001 roku w naturze nie odnaleziono gniazda. W niewoli amarantki skalne znosiły 3–5 jaj. Wymiary dla 6 jaj: 14–16 na 11–12 mm. Inkubacja rozpoczynała się po zniesieniu ostatniego jaja i trwała 10–11 dni, krócej niż szacunkowy czas wysiadywania na wolności (11–13 dni). W pierwszym z lęgów samica złożyła 3 jaja, z czego jedno się nie wykluło, a jedno pisklę nie przeżyło. Para kopulowała codziennie i jeszcze podczas wychowywania poprzedniego lęgu – już tylko jednego pisklęcia – samica złożyła kolejne 4 jaja będące drugim lęgiem. Młode z pierwszego lęgu w wieku 25–26 dni poruszało się swobodnie po klatce i zbierało samemu nasiona, dalej jednak było karmione przez ojca. W wieku 36–37 dni było już w pełni samodzielne, choć nadal miało całkowicie szare upierzenie i krótki ogon[13]. Prawdopodobnie wdówka uboga (Vidua larvaticola) jest pasożytem lęgowym amarantek skalnych, a niektóre populacje wcześniej za gospodarzy miały amarantki czarnolice (L. larvata). Choć nie znaleziono (przynajmniej do 2003) lęgów amarantek skalnych z jajami lub młodymi wdówek ubogich, wiadomo że te w swoje pieśni wplatają wszystkie głosy samców L. virata, a wdówki ubogie wychowywane przez ptaki innego gatunku uczą się pieśni swoich przybranych rodziców[14].
IUCN uznaje amarantkę skalną za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 1998 roku (stan w 2020). Jedynie w 1994 otrzymał klasyfikację „gatunek niższego ryzyka/bliski zagrożenia”. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny[10]. Według autorów HBW jest to gatunek od nieczęstego po lokalnie pospolitego[5]. Głównym zagrożeniem dla amarantek skalnych jest przekształcanie środowiska ich życia[8]. Są również sprzedawane przez lokalnych handlarzy[8][13]. Bazując na zdjęciach satelitarnych można stwierdzić, że ze względu na podobne środowiska i topografię w Mali i we wschodnim Senegalu amarantki skalne mogą być podobnie pospolite[13].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
