Aleksandretta czarnokantarowa

Aleksandretta czarnokantarowa^[3], papuga czarnokantarowa^[4] (Psittacula graminea) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Endemit indonezyjskiej wyspy Buru. Narażony na wyginięcie.

Aleksandretta czarnokantarowa

Psittacula graminea
(J.F. Gmelin, 1788)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugi wschodnie
Podrodzina	papugi wschodnie
Plemię	Psittaculini
Rodzaj	Psittacula
Gatunek	aleksandretta czarnokantarowa
Synonimy
Psittacus gramineus J.F. Gmelin, 1788 Tanygnathus gramineus (J.F. Gmelin, 1788)[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
narażony na wyginięcie

Taksonomia

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego został opisany w 1788 r. przez niemieckiego przyrodnika Johanna Friedricha Gmelina w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Psittacus gramineus, a jako miejsce typowe błędnie wskazał wyspę Amboina (Ambon)^[1][5]. Obecnie (2022 r.) papugę czarnokantarową zalicza się do rodzaju Psittacula. Nie wyróżnia się podgatunków^[6].

Zasięg występowania

Aleksandretta czarnokantarowa zamieszkuje indonezyjską wyspę Buru (południowe Moluki). Zasięg występowania wynosi ok. 2800 km²^[7][8].

Morfologia

Aleksandretty czarnokantarowe osiągają 40–42 cm długości^[7]. Ważą prawdopodobnie około 250 g. W ubarwieniu dominuje kolor zielony. Czoło i wierzch głowy mają odcień niebieskawy^[9]. Przez kantarek od nasady dzioba do oka przebiega czarna linia. Lotki I rzędu oraz ich pokrywy są niebieskawe. Spodnia część ogona jest żółtawa, a górna zielona z żółtą końcówką^[7]. Dziób samców jest czerwony, a samic jasnoszary. Oczy są żółte^[9]. Nogi szare^[7].

Ekologia i zachowanie

Aleksandretty czarnokantarowe zamieszkują tereny od 600 do 1500 m n.p.m. porośnięte lasami^[2]. Jest to słabo poznany gatunek, brakuje wielu informacji na ich temat. Najprawdopodobniej żywi się owocami^[7], World Parrot Trust sugeruje także nasiona i orzechy^[9]. Przypuszcza się, że prowadzi głównie nocny tryb życia, lecz nie ma na to dowodów. Sugestia ta powstała z powodu małej liczby obserwacji w ciągu dnia^[10]. Samica składa 2–3 jaja^[9].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 1994 r.^[8] uznaje aleksandrettę czarnokantarową za gatunek narażony (VU – vulnerable)^[2]. Liczbę dorosłych osobników na wolności szacuje się na 2500–9999 i ma ona trend malejący. Największe zagrożenie dla tego gatunku stanowi utrata środowiska naturalnego^[8]. Sporadycznie ptaki te mogą być odławiane, lecz najprawdopodobniej nigdy nie zostały wywiezione poza granice Indonezji^[7]. Gatunek jest wymieniony w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)^[11].

Przypisy

1. D. Lepage: Black-lored Parrot Tanygnathus gramineus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-10-14]. (ang.).
2. BirdLife International, Tanygnathus gramineus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-08] (ang.).
3. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Psittaculini Vigors, 1825 (Wersja: 2022-09-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-08].
4. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 109, 1999. ISSN 0550-0842.
5. J.F.J.F. Gmelin J.F.J.F., Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 1, Lipsiae 1788, s. 338 (łac.).
6. Frank Gill, David Donsker & Pamela Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2), 2020-07-25. [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
7. Tomasz Doroń. Papugi z rodzaju Tanygnathus. „Nowa Exota”. XIV (5). s. 9. Budzów. ISSN 1214-8962.
8. Black-lored Parrot Tanygnathus gramineus. BirdLife International. [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
9. Black-lored Parrot (Tanygnathus gramineus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-09-21]. (ang.).
10. CraigC. Robson CraigC., A daytime sighting of the Black-lored Parrot Tanygnathus gramineus, „BirdingASIA”, 19, 2013, s. 52–53 (ang.).
11. Tanygnathus gramineus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2021-09-18]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

Encyklopedie internetowe (takson):

• SNL: tøylepapegøye

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 1177865
• GBIF: 5229092
• identyfikator iNaturalist: 19280
• ITIS: 177537
• NCBI: 2282769
• CoL: 54PQY